Fiord

rodzaj zatoki morskiej
To jest najnowsza wersja przejrzana, która została oznaczona 14 mar 2023. Od tego czasu wykonano 4 zmiany, które oczekują na przejrzenie.

Fiord – rodzaj głębokiej zatoki, mocno wcinającej się w głąb lądu, często rozgałęzionej, z charakterystycznymi stromymi brzegami, powstałej przez zalanie żłobów i dolin polodowcowych[1].

Geirangerfjorden, Norwegia
Fjord à Christiania, Claude Monet (1895).

Fiordy są charakterystycznym elementem peryglacjalnego krajobrazu wybrzeży Norwegii oraz Szkocji, Grenlandii, Islandii, Nowej Zelandii, półwyspu Labrador, chilijskiej Patagonii i Alaski[2].

Nieściśle nazwą „fiord” określa się również adriatycką Zatokę Kotorską w Czarnogórze, nie jest ona jednak pochodzenia lodowcowego – jest to zalana dolina rzeczna, czyli rias[3].

Fiordy pozbawione wysokich brzegów występują m.in. w DaniiLammefjord został w większej części osuszony w ostatnich dwóch stuleciach i zamieniony na żyzny polder. W Lammefjord, jako depresji, znajduje się najniższy punkt Danii[4].

Największe fiordy

edytuj

Najdłuższymi fiordami na świecie są:

  1. Kangertittivaq (Scoresby Sund) na Grenlandii – 350 km
  2. Sognefjorden w Norwegii – 203 km
  3. Hardangerfjord w Norwegii – 179 km

Najgłębszymi fiordami są:

  1. Skelton Inlet na Antarktydzie – 1933 m
  2. Kangertittivaq na Grenlandii – 1450 m
  3. Sognefjorden w Norwegii – 1308 m
  4. Canal Messier w Chile – 1288 m

Przypisy

edytuj