Aneurin Bevan

Aneurin Bevan

Data i miejsce urodzenia	15 listopada 1897 Tredegar
Data i miejsce śmierci	6 lipca 1960 Chesham
Minister zdrowia
Okres	od 3 sierpnia 1945 do 17 stycznia 1951
Przynależność polityczna	Partia Pracy
Poprzednik	Henry Willink
Następca	Hilary Marguand
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Aneurin „Nye” Bevan (ur. 15 listopada 1897 w Tredegar, zm. 6 lipca 1960 w Chesham) – walijski i brytyjski polityk, członek Partii Pracy i przedstawiciel jej lewego skrzydła. Minister w rządach Clementa Attleego, jako minister zdrowia odpowiedzialny za utworzenie Narodowej Służby Zdrowia (National Health Service).

Był synem górnika Davida Bevana. W wieku 13 lat opuścił szkołę i rozpoczął pracę w miejscowej kopalni Tytryst. Rychło wstąpił do związku zawodowego górników z południowej Walii. W wieku 19 lat stanął na czele lokalnej gałęzi tego związku. W 1919 r. uzyskał stypendium na Central Labour College w Londynie. Po powrocie w rodzinne strony w 1921 r. dowiedział się, że stracił pracę. Bevan pozostawał bezrobotny do 1924 r., kiedy to znalazł pracę w kopalni Bedwellty. Jednak 10 miesięcy później zamknięto tę kopalnię i Bevan ponownie został bez pracy. W lutym 1925 r. zmarł jego ojciec. W 1926 r. młodszy Bevan rozpoczął pracę w urzędzie związku zawodowego.

Podczas strajku generalnego w 1926 r. był jednym z przywódców strajku w południowej Walii^[1].

W 1928 r. Bevan został wybrany członkiem rady hrabstwa Monmouthshire. W 1929 r. został wybrany do Izby Gmin jako reprezentant okręgu Ebbw Vale^[1]. W 1934 r. poślubił Jennie Lee. W 1936 r. rozpoczął pracę w redakcji Tribune. W marcu 1939 r. został wydalony z Partii Pracy za agitację na rzecz utworzenia Frontu Ludowego. W listopadzie tego roku został jednak na powrót przyjęty do partii. Był krytykiem pokojowej polityki Neville’a Chamberlaina, pozostał również w opozycji wobec rządu wojennego Winstona Churchilla^[2].

Po zwycięstwie Partii Pracy w wyborach 1945 r. Bevan otrzymał stanowisko ministra zdrowia. Już w 1946 r. doprowadził do uchwalenia National Health Service Act^[1], który wszedł w życie w 1948 r. i który stworzył w Wielkiej Brytanii publiczną służbę zdrowia. Bevan działał również na obszarze odbudowy kraju po zniszczeniach wojennych.

W 1951 r. otrzymał stanowisko ministra pracy i służby narodowej, ale zrezygnował już po kilku miesiącach w proteście przeciwko budżetowi oszczędności zaproponowanemu przez kanclerza skarbu Hugh Gaitskella (wprowadzenie opłat za wybrane usługi w służbie zdrowia)^[1].

Przez kolejne lata Bevan stał się liderem lewego skrzydła partii (tzw. Bevanites)^[1], postulujących m.in. jednostronne rozbrojenie nuklearne Wielkiej Brytanii. W 1954 r. Bevan przegrał z Gaitskellem wybory na skarbnika partii. Po rezygnacji Attlee'ego ze stanowiska lidera laburzystów w 1955 r. Bevan wystartował w wyborach na nowego lidera, ale przegrał z Gaitskellem. Otrzymał jednak stanowisko opozycyjnego ministra ds. kolonii, a w 1956 r. został ministrem spraw zagranicznych w gabinecie cieni. Na tym stanowisku krytykował zaangażowanie Wielkiej Brytanii w kryzys sueski. W tym samym roku został skarbnikiem Partii Pracy.

W 1959 r., mimo zaawansowanego stadium raka, Bevan został wybrany wiceprzewodniczącym Partii Pracy^[1]. Zmarł jednak już rok później.

• Why Not Trust The Tories?, 1944, opublikowane pod pseudonimem „Celticus”
• In Place of Fear, 1952

• Alan Palmer: Kto jest kim w polityce. Świat od roku 1860. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Magnum, 1998. ISBN 83-85852-28-X.
• John Campbell, Nye Bevan and the Mirage of British Socialism, 1987
• Michael Foot, Aneurin Bevan, t. I-II, 1962/1974

• Never Again! Aneurin Bevan, Housing and Harold Hill. haroldhill.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-26)].
• Biografia na stronach BBC
• Aneurin Bevan and the foundation of the NHS. sochealth.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-12)].
• Biografia na Spartacus Educational