Przejdź do zawartości

Asteliowate

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Asteliowate
Ilustracja
Astelia hemichrysa
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

asteliowate

Nazwa systematyczna
Asteliaceae Dumort.
Anal. Fam. Pl.: 59, 61. 1829[3]
Typ nomenklatoryczny

Astelia Banks & Sol. ex R. Br., nom. cons. (1810)[3]

Asteliowate (Asteliaceae) – rodzina roślin jednoliściennych z rzędu szparagowców (Asparagales). Tradycyjnie wyróżniano w obrębie tej rodziny 4 rodzaje z 36 gatunkami. W 2009 roku, na podstawie powiązań filogenetycznych wskazano celowość włączenia wszystkich drobnych rodzajów w obręb jednego – astelia (Astelia Banks & Sol. ex R. Br. 1810). Rośliny te występują na Maskarenach, w południowo-wschodniej Australii, w Nowej Zelandii i innych wyspach Pacyfiku, w tym na Hawajach (jedyne 4 gatunki rosnące na półkuli północnej). Poza tym na południowym krańcu Ameryki Południowej i na Falklandach[2]. Rośliny te spotykane są na różnych siedliskach; na torfowiskach, w lasach oraz na terenach skalistych[4].

Collospermum hastatum

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Kłączowe byliny z krótką łodygą[4].
Liście
Równowąskie lub lancetowate, ułożone spiralnie, zwykle gęste. Za młodu często srebrzyście owłosione, u nasady z pochwą[4].
Kwiaty
Promieniste, jedno- lub obupłciowe zebrane w szczytowe kwiatostany. Okwiat składa się z dwóch okółków liczących od 3 do 7 listków, wolnych lub połączonych u nasady. Pręcików jest 6. Słupek górny z krótką szyjką, z miodnikami, złożony z 3 owocolistków, trój- lub jednokomorowy. W komorach znajduje się po kilka anatropowych zalążków[4].
Owoce
Jagoda lub torebka. Nasiona są czarne, z prostym lub lekko zgiętym zarodkiem otoczonym bielmem z olejem i białkiem aleuronowym[4].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja i podział rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z kladów w rzędzie szparagowców Asparagales w obrębie jednoliściennych. Pozycję filogenetyczną rodziny w obrębie rzędu przedstawia poniższy kladogram[2].


storczykowate Orchidaceae





Boryaceae




Blandfordiaceae




Lanariaceae




asteliowate Asteliaceae



przyklękowate Hypoxidaceae









Ixioliriaceae



Tecophilaeaceae





Doryanthaceae




kosaćcowate Iridaceae




Xeronemataceae




złotogłowowate Asphodelaceae




amarylkowate Amaryllidaceae



szparagowate Asparagaceae










Podział

W tradycyjnych ujęciach w obrębie rodzaju wyróżniano 4 rodzaje[5][4]:

  • Astelia Banks & Sol. ex R.Br.
  • Collospermum Skottsb.
  • Milligania Hook.f.
  • Neoastelia J.B.Williams

W 2009 w wyniku analizy powiązań filogenetycznych w obrębie tej rodziny ustalono, że wszystkie wyróżniane dotąd rodzaje zagnieżdżone są w obrębie kladu Astelia i w najnowszych ujęciach przyjmuje się, że rodzina jest taksonem monotypowym z jednym rodzajem – astelia (Astelia)[2][6]. W bazie Plants of the Worlds utrzymywany jest jednak podział na trzy rodzaje z odrębnymi Milligania Hook.f. i Neoastelia J.B.Williams[7]

Wykaz gatunków zaliczanych tradycyjnie do rodzaju Astelia[8]
Wykaz gatunków zaliczanych tradycyjnie do rodzaju Colospermum[9]
Wykaz gatunków zaliczanych tradycyjnie do rodzaju Milligania[10]
Wykaz gatunków zaliczanych tradycyjnie do rodzaju Neoastelia[11]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  2. a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  3. a b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – B. PlantSystematics.org. [dostęp 2010-12-13]. (ang.).
  4. a b c d e f Heywood V.H., Brummitt R.K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 352. ISBN 1-55407-206-9.
  5. List of genera in family ASTELIACEAE. [w:] Vascular Plant Families and Genera [on-line]. Kew Gardens. [dostęp 2010-12-13]. (ang.).
  6. Birch, J.L., Keeley, S.C., & Morden, C.W. 2009. Phylogenetic relationships in the Asteliaceae with an emphasis on the genus Astelia. P. 167, in Botany and Mycology 2009. Snowbird, Utah July 25-29.
  7. Asteliaceae Dumort.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-02-19].
  8. Astelia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-08-14].
  9. Collospermum. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2021-02-19].
  10. Milligania. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2021-02-19].
  11. Neostelia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2021-02-19].