Gregorio del Pilar

Gregorio del Pilar

Data i miejsce urodzenia	14 listopada 1875 San Jose
Data śmierci	2 grudnia 1899
Zawód, zajęcie	wojskowy
Multimedia w Wikimedia Commons

Gregorio del Pilar (ur. 14 listopada 1875, zm. 2 grudnia 1899^[1]) – filipiński wojskowy.

Urodził się w San Jose w prowincji Bulacan na wyspie Luzon. Wywodził się z zamożnego i wpływowego klanu Gatmaitan. Był synem Fernanda H. del Pilara oraz bratankiem Marcela H. del Pilara, współzałożyciela Diariong Tagalog, pierwszego tagalskiego dziennika^[2]. Mimo znaczących koligacji dorastał w biedzie^[1]. Absolwent prestiżowego Ateneo w Manili, studiował też na Universidad de Santo Tomás^[3].

Bardzo wcześnie włączył się w działalność antyhiszpańską, początkowo właśnie z uwagi na zbyt młody wiek nie przyjęto go do Katipunanu. Pozwolono mu jednak na wspieranie niepodległościowej konspiracji, był mianowicie posłańcem przekazującym informacje oraz współuczestniczącym w rozpowszechnianiu antykolonialnej propagandy. Po wybuchu rewolucji filipińskiej opuścił stołeczną Manilę. Wówczas też oficjalnie włączono go do Katipunanu, zatem organizacji, która stała za przygotowaniem niepodległościowego zrywu Filipińczyków^[4].

Szybko wykazał się odwagą oraz znacznymi umiejętnościami wojskowymi. Pierwszym starciem, w którym zauważono jego talent była bitwa pod Kakarong de Sili w prowincji Bulacan. Otrzymał po niej stopień porucznika armii filipińskiej. Niedługo później został awansowany do stopnia podpułkownika. Cieszył się zaufaniem prezydenta Emilio Aguinaldo, był jednym z sygnatariuszy konstytucji Republiki Biak-na Bato. Znalazł się też w niewielkiej grupie Filipińczyków wysłanych do Hongkongu na skutek wynegocjowania porozumienia z hiszpańskimi władzami kolonialnymi. Po powrocie do kraju ponownie włączył się w działania wojenne, zmuszając siły hiszpańskie w prowincjach Bulacan i Nueva Ecija do kapitulacji. Ogłosił swego politycznego mentora, prezydenta Aguinaldo, dyktatorem wyzwolonych przez siebie terenów. Wkrótce został awansowany do stopnia generała, przewodził zresztą paradzie wojskowej podczas uroczystości otwarcia Kongresu w Malolos^[1].

Walczył nie tylko z Hiszpanami ale także z Amerykanami, podczas będącej kontynuacją rewolucji filipińskiej wojny amerykańsko-filipińskiej. Wraz z prezydentem oraz częścią armii pod koniec 1899 cofał się pod naporem nacierających oddziałów amerykańskich, docierając wreszcie do prowincji Ilocos Sur. 1 grudnia tegoż roku zdecydował się, wraz z niewielką grupką dowodzonych przez siebie żołnierzy, na zaatakowanie wojsk amerykańskich na przełęczy Tirad. Chciał w ten sposób ocalić życie zarówno prezydenta jak i większości żołnierzy, umożliwiając im ucieczkę. Poległ w boju w tej właśnie potyczce. Zapisał się w filipińskiej pamięci zbiorowej jako bohater z przełęczy Tirad. Jego imieniem nazwano miasto w prowincji Ilocos Sur a także kompleks mieszczący siedzibę Philippine Military Academy w Baguio^[1].

• Maria Lina Nepomuceno-Van Haugten. Edukasyon ng Bayani: Mga Impluwensya ng EdukasyongNatamo sa Kaisipang Rebolusyonaryo. „Kasarinlan. Philippine journal of third world studies”. 14 (2), s. 21-54, 1998. University of the Philippines-Diliman. ISSN 2012-080X. (tagalski).