Hypodematiaceae

*Hypodematiaceae*
	; Hypodematium ruppellianum
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	telomowe
Gromada	naczyniowe
Klasa	paprocie
Podklasa	paprotkowe
Rząd	paprotkowce
Rodzina	Hypodematiaceae
	Nazwa systematyczna
	Hypodematiaceae Ching; Acta Phytotax. Sin. 13 (1): 96. 1975
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Hypodematiaceae – rodzina paproci z rzędu paprotkowców (Polypodiales). Obejmuje dwa rodzaje – Hypodematium z ok. 17^[3]–20 gatunkami^[2] oraz Leucostegia z dwoma gatunkami^[2]. Są to średniej wielkości paprocie głównie rosnące na skałach (zwłaszcza wapiennych – Hypodematium), rzadziej naziemne (Leucostegia)^[4]^[5]. Występują głównie w tropikalnej Azji, jeden gatunek rośnie w Afryce równikowej i na Madagaskarze, przedstawiciele rodziny sięgają także wysp Oceanii i Japonii^[3]^[6]. Paprocie Leucostegia bywają uprawiane jako ozdobne^[4].

Morfologia

Sporofit: Kłącze krótkie, płożące lub podnoszące się u Hypodematium lub tęgie, długie i płożące się u Leucostegia, pokryte gęsto łuskami lub łuskami i włoskami. Łuski jajowato-lancetowate, rzadziej równowąskie. Liście skupione w pióropusz lub oddalone od siebie wzdłuż kłącza, z ogonkiem nagim u Leucostegia lub pokrytym łuskami i zgrubiałym u nasady u Hypodematium^[6]. Blaszka w ogólnym zarysie trójkątna do jajowatej, trzykrotnie lub czterokrotnie pierzasto podzielona, z osiami zwykle owłosionymi, czasem gruczołowato, rzadko nagimi. Wiązki pierzaste, wolne, czasem rozwidlone. Kupki zarodni okrągłe, z zawijką nerkowatą, okazałą, zwykle owłosioną, czasem gruczołowato^[6].
Gametofit: Zielony, sercowatego kształtu, gruczołowato owłosiony na brzegu^[5].

Systematyka

W systemie PPG I (2016) rodzina w rzędzie paprotkowców (Polypodiales). Zajmuje pozycję bliską bazalnej (poprzedzona rodziną Didymochlaenaceae) w podrzędzie Polypodiineae Dumort., 1829 odpowiadającym kladowi „eupolypods I” w systemie Smitha i in. (2006)^[2]. W systemie Smitha i in. (2006) rodzina nie była ujęta, jej rodzaje włączono do nerecznicowatych Dryopteridaceae, przy czym już wówczas wiedziano, że czynią one z tej rodziny takson parafiletyczny^[7]. W systemach szeroko ujmujących rodzinę paprotkowatych Polypodiaceae – jest do nich włączana w randze podrodziny Hypodematioideae^[3]^[5]. W systemie Nitta i in. z 2022 rodzina podstawiła w pozycji rodzinę Didymochlaenaceae w obrębie podrzędu Polypodiineae^[8].

Przez długi czas rodzaj Leucostegia włączany był do rodziny dawaliowatych Davalliaceae ze względu na budowę morfologiczną (głównie pełzające, silnie pokryte łuskami kłącze i mocno podzielone liście), ale analizy molekularne wykazały jego bliskie pokrewieństwo z rodzajem Hypodematium^[6].

Pozycja filogenetyczna rodziny w rzędzie paprotkowców^[8]

paprotkowce

Saccolomataceae

Cystodiaceae

	Lonchitidaceae

	Lindsaeaceae

Pteridaceae – orliczkowate

Dennstaedtiaceae

Cystopteridaceae – paprotnicowate

Rhachidosoraceae

Diplaziopsidaceae

Aspleniaceae – zanokcicowate

	Desmophlebiaceae

	Hemidictyaceae

Thelypteridaceae – zachylnikowate

Woodsiaceae – rozrzutkowate

	Onocleaceae – onokleowate

	Blechnaceae – podrzeniowate

Athyriaceae – wietlicowate

Hypodematiaceae

Didymochlaenaceae

Dryopteridaceae – nerecznicowate

Lomariopsidaceae

Nephrolepidaceae – nefrolepisowate

Tectariaceae

Oleandraceae

	Davalliaceae – dawaliowate

	Polypodiaceae – paprotkowate

Wykaz rodzajów^[2]

Hypodematium Kunze, Flora 16(2): 690. 1833
Leucostegia C.Presl, Tent. Pterid.: 94, pl.4, f.11. 1836

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-10-12] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.
↑ ^a ^b ^c Hypodematium Kunze. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-10-12].
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 458, 524, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 64. ISBN 978-1-842466346.
↑ ^a ^b ^c ^d Zhang Gangmin, Prof. Fuwu Xing, Wang Faguo, Kunio Iwatsuki & Hans P. Nooteboom: Hypodematiaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-10-12].
↑ Smith, A. R., K. M. Pryer, E. Schuettpelz, P. Korall, H. Schneider & P. G. Wolf. A classification for extant ferns. „Taxon”. 55 (3), s. 705–731, 2006. (ang.).
↑ ^a ^b NittaN. J.H. NittaN. i inni, An open and continuously updated fern tree of life, „Frontiers in Plant Science”, 13, 2022, DOI: 10.3389/fpls.2022.909768 [dostęp 2023-08-06] .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-10-12] (ang.).

[ppgI-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.

[Hyp_powo-3] Hypodematium Kunze. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-10-12].

[mabb-4] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 458, 524, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[christenhusz-5] Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 64. ISBN 978-1-842466346.

[china-6] Zhang Gangmin, Prof. Fuwu Xing, Wang Faguo, Kunio Iwatsuki & Hans P. Nooteboom: Hypodematiaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-10-12].

[smith-7] Smith, A. R., K. M. Pryer, E. Schuettpelz, P. Korall, H. Schneider & P. G. Wolf. A classification for extant ferns. „Taxon”. 55 (3), s. 705–731, 2006. (ang.).

[nitta-8] NittaN. J.H. NittaN. i inni, An open and continuously updated fern tree of life, „Frontiers in Plant Science”, 13, 2022, DOI: 10.3389/fpls.2022.909768 [dostęp 2023-08-06] .

[1]