Joseph von Eichendorff

Joseph von Eichendorff

Data i miejsce urodzenia	10 marca 1788 Łubowice, Królestwo Prus
Data i miejsce śmierci	26 listopada 1857 Nysa, Królestwo Prus
Narodowość	niemiecka
Język	niemiecki
Alma Mater	Uniwersytet Marcina Lutra, Uniwersytet w Heidelbergu
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Joseph Karl Benedikt Freiherr von Eichendorff (ur. 10 marca 1788 w Łubowicach, zm. 26 listopada 1857 w Nysie) – poeta niemiecki epoki romantyzmu.

Studiował prawo. Brał udział w wojnach napoleońskich przeciw Francji. Następnie był urzędnikiem państwa pruskiego.

Rodzice Josepha należeli do katolickiej szlachty niemieckiej. Ojciec był pruskim oficerem, który nabył od swego teścia majątek ziemski zapewniający w miarę dostatnie bytowanie wielodzietnej rodzinie. Jego ojciec, posiadający oprócz tego majątki ziemskie na Morawach, jednak nie potrafił w ciężkich czasach wojen napoleońskich, częściowo również w wyniku własnej niefrasobliwości, efektywnie gospodarzyć i już w roku 1801 majątek popadł w trudności finansowe. Ostatecznie został zlicytowany i w 1822 roku po śmierci matki utracony.

Po okresie nauki domowej (jak to było wówczas w zwyczaju) w 1801 Józef wraz ze swym o dwa lata starszym bratem Wilhelmem został wysłany do katolickiego gimnazjum św. Macieja we Wrocławiu, gdzie po trzech latach uzyskał maturę.

Od 1805 do 1808 roku bracia studiowali prawo w Halle i następnie w Heidelbergu, gdzie Eichendorff poznał poetów romantycznych – Clemensa Brentano i Achima von Arnima. Po krótkiej podróży do Paryża i Wiednia bracia wrócili do majątku rodzinnego.

W wieku niespełna dwudziestu lat zamierzał wydać antologię górnośląskich baśni, jednak do druku oddał zaledwie kilkanaście opowieści, między innymi w rodzinnych stronach opowieść „O Krasnej, pięknej róży i potworze”^[1].

Wkrótce okazało się, że pomimo ich wysiłków majątek nie zapewnia im środków do życia i wobec tego musieli rozejrzeć się za pracą. Udali się do Wiednia, gdzie w 1812 złożyli egzamin państwowy referendarza, uprawniający do podjęcia służby państwowej na stanowiskach urzędniczych. Tam też Eichendorff poznał i zaprzyjaźnił się z Fryderykiem Schlegelem i jego żoną Dorotą.

Od 1816 roku pracował w pruskiej administracji państwowej, początkowo źle opłacanej. Mianowanie na radcę stanu (po około 6 latach) umożliwiło utrzymanie wielodzietnej rodziny.

W 1821 roku pracował w Gdańsku na stanowisku radcy do spraw oświaty i spraw kościoła katolickiego w Prezydium i Konsystorzu prowincji Prusy Zachodnie. W latach 1824–1831 działał w Królewcu na stanowisku radcy stanu. Między rokiem 1855 a 1857 mieszkał i pisał w Nysie. Sporo czasu spędzał też w Javorniku (wówczas Jauernig), na dworze Heinricha Förstera, biskupa wrocławskiego. W Nysie zmarł i został pochowany na cmentarzu obok żony.

W 1911 roku postawiono jego pomnik na szczycie Kobylicy koło Prudnika. Od 1956 r. Towarzystwo Literatury i Sztuki „Wschód” – krąg pisarzy znany jako Wangener Kreis przyznaje Nagrodę Literacką im. Eichendorffa.

25 listopada 2007 praprawnuk Josepha von Eichendorffa, baron Georg von Eichendorff wziął udział w uroczystych obchodach 150. rocznicy śmierci poety w Nysie.

Rodzice: Freiherr Adolf Teodor Rudolf von Eichendorff (ur. Krawarze 9 stycznia 1756, zm. Łubowice 27 kwietnia 1818), właściciel Łubowic, pruski oficer; zaw. związek małżeński w: Łubowice 23 listopada 1784 z Karolina von Kloch (ur. Łubowice 18 stycznia 1766, zm. 15 kwietnia 1822).

1a) Wilhelm Józef Ernest Jan Karol (ur. Łubowice 14 września 1786, zm. Innsbruck 7 stycznia 1849); zaw. związek małżeński w: Wilten 1 maja 1821 z Julia Fischnal(l)er (ur. Innsbruck 15 lutego 1799, zm. Innsbruck 8 lutego 1870).

2a) Józef Karol Benedykt (ur. Łubowice 10 marca 1788, zm. Nysa 26 listopada 1857), właściciel Sedlnic (Morawy), pruski tajny radca rządowy, poeta; zaw. związek małżeński w: Wrocław 7 kwietnia 1814 z Luiza von Larisch (ur. Niewiadom 18 sierpnia 1792, zm. Nysa 3 grudnia 1855), córka Jana Nepomuka von L. i Heleny Czentner von Czententhal.

• 1b) Hermann Józef Jan Adolf Maria (ur. Berlin 30 sierpnia 1815, zm. Bonn 17 maja 1900), współwłaściciel Sedlnic, pruski tajny radca; zaw. związek małżeński w: Honnef 24 czerwca 1856 z Klara Simons (ur. Neuss 3 sierpnia 1826, zm. Monachium 3 maja 1908), córka Arnolda S. i Bernardyny Momm.
  • 1c) Karol Józef Hartwig Erdmann Hermann (ur. Akwizgran 24 lutego 1863, zm. Altenbeuern 22 marca 1934), pruski podpułkownik, Kawaler Zakonu maltańskiego; zaw. związek małżeński w: Jülich 12 listopada 1895 z Antonia baronowa von Negri (ur. Nivelstein 5 grudnia 1869, zm. Frauenchiemsee 11 stycznia 1957), potem Matka Jadwiga w opactwie Frauenwörth, córka Teodora bar. v. N. i Elizy Custodis.
  • 2c) Anna Klara Maria Hermina Juliana (ur. Akwizgran 22 grudnia 1866, zm. Monachium 11 czerwca 1953).
  • 3c) Anna Hermina Klara Maria (ur. Akwizgran 15 grudnia 1870, zm. 2 lutego 1945).
• 2b) Maria Teresa Aleksandryna (ur. Wrocław 9 maja 1817, zm. Drezno 11 marca 1894); zaw. związek małżeński 2 lipca 1837 z Louis von Besserer-Dahlfingen (Królewiec 12 grudnia 1894, zm. Nysa 21 marca 1858).
• 3b) Rudolf Józef Juliusz (ur. Wrocław 19 kwietnia 1819, zm. Fulnek 18 stycznia 1891), współwłaściciel Sedlnic, pruski kapitan; zaw. związek małżeński w: Gdańsku 6 października 1853 z Maria Thymian (ur. Oliwa 26 września 1832, zm. Legnica 15 lutego 1912), córka Krzysztofa Ferdynanda Th. i Henrietty Amalii Monglowskiej.
  • 1c) Hartwig Erdmann Juliusz Rudolf (ur. 12 kwietnia 1860, zm. Psary (k. Oławy) 25 kwietnia 1944), generał-ppor.; zaw. związek małżeński w: Neuhübel 13 stycznia 1894 z Ida hrabianka Vetter von der Lilie (ur. Neuhübel 12 listopada 1863, zginęła podczas dywanowych bombardowań w Dreźnie nocą z 13/14 lutego 1945).
    • 1d) Elżbieta Ida Józefina Maria (ur. Świdnica 9 lutego 1896, zm. Werl/Westfalia 13 października 1976, ultima fam.); zaw. związek małżeński w: Sopot 2 lutego 1921 z Oskar Graf Strachwitz von Gross-Zauche und Camminetz (ur. Podzamek 13 grudnia 1899, zm. Brema 13 listopada 1951).
      • 1e) hrabia Jerzy Michał Paweł Hubertus Maria Strachwitz (ur. Psary 20 czerwca 1940), przyjął nazwisko Freiherr von Eichendorf Graf Strachwitz von Gross-Zauche und Camminetz (adopt. przez wuja Rudolfa von Eichendorffa).
    • 2d) Rudolf Hartwig Erdmann Feliks Józef Maria Paweł (ur. Świdnica 26 marca 1897, zm. Soest/Westfalia 4 stycznia 1964 ultimus fam.); zaw. związek małżeński w: Berlin 17 czerwca 1939 z Florentyna Rahmel (ur. 22 stycznia 1894, zm. Frankfurt nad Menem 8 sierpnia 1960), c. Rudolfa R. i Florentyny Rahmel.
    • 3d) Maria Józefina Antonia Teresa (ur. Neuhübel 15 lipca 1900, zm. Neheim-Hüsten 7 stycznia 1959); zaw. związek małżeński w: Wrocław 27 marca 1939 z Jan Matthias von Wallhoffen (ur. Wrocław 1 maja 1885, zm. Grünhain 12 lipca 1945).
• 4b) Agnieszka (ur. Berlin 6 stycznia 1821, zm. Gdańsk 5 kwietnia 1822).
• 5b) Anna Jadwiga (ur. Królewiec 20 października 1830, zm. Berlin 24 marca 1832).

3a) Luiza Antonia (ur. Łubowice 13 kwietnia 1804, zm. Wiedeń 25 grudnia 1883)

opr. według:

• Genealogisches Handbuch der Freiherrliche Häuser A, Bd VI i XII, Limburg a. d. Lahn 1980;
• A. Weltzel, Geschichte des edlen und freiherrlichen Geschlechts von Eichendorff, Ratibor 1876 w: Śląska Biblioteka Cyfrowa.

Dzieła Eichendorffa odznaczają się optymistycznym powiązaniem z przyrodą, na przykład wiersz Mondnacht. W noweli Z życia nicponia (1826) opowiada o prawie naiwnym młodzieńcu, który – zamiast pracować – woli raczej wędrować po kraju i ostatecznie znajduje spełnienie w początkowo nieszczęśliwej miłości. Stworzył też znany w Niemczech utwór o charakterze patriotycznym pod tytułem Der letzte Held von Marienburg. Spojrzenie na jego poezję z dzisiejszej perspektywy pozwala w niej dostrzec elementy tradycji i nowoczesności^[1].

Twórczość Eichendorffa jest romantycznie religijna, miejscami z tendencjami do panteizmu, jednak osadzonego w tradycji chrześcijańskiej.

• Przeczucie i teraźniejszość (Ahnung und Gegenwart, 1815)
• Z życia nicponia (Aus dem Leben eines Taugenichts, 1826)
• Poezje. Z życia nicponia, przeł. A. Lam (1997)
• Marmurowy posąg (Das Marmorbild, 1826, przeł. M. Korzeniewicz)
• Wiele hałasu o nic (Viel Lärmen um nichts, 1833)
• Poeci i ich towarzysze (Dichter und ihre Gesellen, 1834)
• Zamek Dürande (Schloss Dürande, 1837)
• Uprowadzenie (Die Entführung, 1839)
• Poszukiwacze szczęścia (Die Glücksritter, 1841)
• Górnośląskie baśnie i podania (Oberschlesische Maerchen und Sagen)

• Wojna filistrom (Krieg den Philistern, 1824)
• Ezelin von Romano (1828)
• Meierbeths Glück und Ende (1828)
• Ostatni bohater Malborka (Der letzte Held von Marienburg, 1830)
• Zalotnicy (Die Freier, 1833)

• Gedichte (1837)
• Wiosna i miłość. Poezje, przeł. A. Lam (2004)
• Wiersze i pieśni, przeł. A. Lam (2017)
• Julian (Epos) (Julian, 1853)
• Robert i Guiskard (Epos) (Robert und Guiskard, 1855)
• Lucjusz (Epos) (Lucius, 1857)

• Historia nowszej poezji romantycznej w Niemczech
• Etyczne i religijne znaczenie nowszej romantycznej poezji w Niemczech (Über die ethische und religiöse Bedeutung der neueren romantischen Poesie in Deutschland, 1847)
• Niemiecka powieść XVIII wieku i jej stosunek do chrześcijaństwa (Der deutsche Roman des 18.ten Jahrhunders, 1851)
• Z historii dramatu (Zur Geschichte des Dramas, 1854)
• Historia literatury poetyckiej Niemiec (Geschichte der poetischen Literatur Deutschlands, 1857)

• Tekstyw ramach projektu Gutenberg-DE
• Obszerny życiorys. xlibris.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-04-12)].
• Krótki życiorys na portalu slask.org.pl
• Odsłonięcie pomnika we Wrocławiu
• Dzieła Josepha von Eichendorffa w bibliotece Polona
• Joseph von Eichendorf, Die Marienburg, Leipzig [ok. 1940].