Przejdź do zawartości

Kodeks Etyki Lekarskiej

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Treść tego artykułu od 2017-01 należy opracować w taki sposób, aby nie uwypuklała nadmiernie polskiej specyfiki / aby nie zawężała się tylko do polskich warunków
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Kodeks Etyki Lekarskiej – zasady etyki lekarskiej obowiązujące obecnie w całej Europie oraz w większości krajów na świecie wywodzące się od praw spisanych przez greckiego lekarza Hipokratesa w V w. p.n.e. Kodeks jest rozwinięciem i uwspółcześnieniem starożytnej przysięgi Hipokratesa.

W Polsce

[edytuj | edytuj kod]

Kodeks Etyki Lekarskiej (w skrócie: KEL) – uchwała[1] Nadzwyczajnego II Krajowego Zjazdu Lekarzy z 14 grudnia 1991 z późniejszymi zmianami. Dokument, który ustanawia etyczne zasady postępowania lekarzy i lekarzy dentystów w Polsce, określający priorytety, jakim winni się oni kierować w pracy zawodowej, wskazujący zasady, jakie winni brać pod uwagę w stosunkach z pacjentami, z innymi lekarzami oraz resztą społeczeństwa[a]. Był on dwukrotnie zmieniany przez kolejne Krajowe Zjazdy Lekarzy[2], a po każdej zmianie ujednolicany obwieszczeniami Prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej[3], które również wprowadzały zmiany do jego tekstu. Na podstawie ustawy o izbach lekarskich (Dz.U. z 2021 r. poz. 1342)[b], lekarze i lekarze dentyści podlegają odpowiedzialności zawodowej przed sądami lekarskimi za postępowanie sprzeczne z postanowieniami KEL.

O KEL mówi art. 6 ustawy z 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty[4].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce w XV wieku kandydatów do zawodu lekarskiego obowiązywało złożenie tej przysięgi poprzedzone odniesieniem do świata wartości chrześcijańskich[c]. W XIX-wiecznej „obietnicy fakultetowej” drukowanej na dyplomach Akademii Medykochirurgicznej powołanie się na Boga skreślono, zastępując je odniesieniem się do obowiązującego prawa[d], podobnie jak w „Przysiędze lekarskiej” składanej w tym samym czasie[e]. Do dziś wszyscy absolwenci akademii medycznych w Polsce składają przyrzeczenie lekarskie, które znajduje się we wstępie do Kodeksu Etyki Lekarskiej.

Kolejne wersje zasad postępowania lekarzy na ziemiach polskich, pod różnymi tytułami i pod rządami różnych praw różnych zaborców opracowano i ogłoszono m.in. w 1876 (dla Galicji)[5], 1884 (Królestwo Polskie – zabór rosyjski), 1907 (wszystkie trzy zabory). Kodeks ogłoszony w niepodległej II Rzeczypospolitej w 1925 był tożsamy z zasadami z roku 1907, i dopiero „Zbiór zasad deontologii lekarskiej” przyjęty na Walnym Zebraniu Naczelnej Izby Lekarskiej 16 czerwca 1935 r.[6] uznawany jest jako pierwszy tego rodzaju dokument opracowany w niepodległej Polsce. Obowiązywał on także po II wojnie światowej, aż do rozwiązania Izb Lekarskich w roku 1950[7]. W 1936 roku wydano „Kodeks Lekarski”[8].

Po rozwiązaniu izb lekarskich w 1952 roku, nad zasadami etyczno-deontologicznymi pracowało Polskie Towarzystwo Lekarskie, które w 1967 roku wydało je nadając nazwę „Zasady Etyczno-Deontologiczne Polskiego Towarzystwa Lekarskiego” (formalnie rzecz biorąc pomiędzy rokiem 1950 a 1967 lekarzy w Polsce nie obowiązywał żaden kodeks etyczny), znowelizowane w 1977 i przemianowane na „Zbiór Zasad Etyczno-Deontologicznych Polskiego Lekarza”. Obowiązywał on w postępowaniu przed sądami lekarskimi na podstawie art. 63 ust. 2 ustawy o izbach lekarskich do 3 maja 1992[9], kiedy wszedł w życie KEL.

Po reaktywacji izb lekarskich w 1989 roku[10], podczas Nadzwyczajnego II Krajowego Zjazdu Izb Lekarskich odbywającego się w 1991 roku przyjęto „Kodeks Etyki Lekarskiej”, który znowelizowano dwa razy: w 1993 roku na III Krajowym Zjeździe Lekarzy oraz w 2003 roku na Nadzwyczajnym VII Krajowym Zjeździe Lekarzy.

Kontrowersje

[edytuj | edytuj kod]

Kodeks Etyki Lekarskiej trzykrotnie był przedmiotem postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. W 1992 przedmiotem kontroli były przepisy KEL dotyczące przerywania ciąży, eksperymentu i wykonywania kary śmierci[11], zaś w 1993 ponownie regulacja przerywania ciąży oraz eksperyment biomedyczny na człowieku niemający charakteru leczniczego[12].

23 kwietnia 2008 Trybunał Konstytucyjny orzekł[13], że art. 52 ust. 2 Kodeksu Etyki Lekarskiej, dotyczący krytyki działania lekarzy przez innych lekarzy[f] jest niezgodny z Konstytucją RP w zakresie, w jakim zakazuje zgodnych z prawdą i uzasadnionych ochroną interesu publicznego wypowiedzi publicznych na temat działalności zawodowej innego lekarza.

Obowiązkiem każdego lekarza i lekarza dentysty jest stosowanie zasad zawartych w Kodeksie Etyki Lekarskiej. Za ich nieprzestrzeganie grozi postępowanie z zakresu odpowiedzialności zawodowej.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Podstawą uchwały były art. 4 ust. 1 pkt 2 i art. 33 pkt 1 ustawy z 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 30, poz. 158) upoważniające samorząd lekarski do ustanowienia dla wszystkich lekarzy zasad etyki, w ustawie z 2009 są to art. 5 ust. 1 oraz 38 ust.1. Zasady te nie są źródłem prawa, lecz stanowią podstawę do orzekania o odpowiedzialności lekarzy przed sądami dyscyplinarnymi za postępowanie sprzeczne z zasadami etyki (Kodeks etyki lekarskiej – moc prawna i stosowanie w orzecznictwie sądów powszechnych).
  2. ↑ Dawniej art. 15 w zw. z art. 33 pkt 1 i w zw. z art. 41 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich (Dz.U. z 1989 r. nr 30, poz. 158).
  3. ↑ Biorąc na świadków Boga Ojca, Syna i Ducha Świętego, że będę przestrzegał tego wszystkiego, co jest tą przysięgą objęte (...).
  4. ↑ Przyjmując z głębokim poszanowaniem prawa, na mnie z nauki lekarskiej płynące, przyrzekam, iż w ciągu całego życia niczym nie splamię zacności stanu mego (...).
  5. ↑ Przyjmując z czcią i głęboką wdzięcznością nadany mi stopień lekarza i podejmując całą wagę związanych z nim obowiązków, przyrzekam i ślubuję, że w ciągu całego życia będę spełniał prawem nałożone obowiązki, strzegł godności stanu lekarskiego i niczym jej nie splamię (...).
  6. ↑ Z art. 52 ust. 2 Kodeksu Etyki Lekarskiej: „Lekarz powinien zachować szczególną ostrożność w formułowaniu opinii o działalności zawodowej innego lekarza, w szczególności nie powinien publicznie dyskredytować go w jakikolwiek sposób”.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Uchwały. nil.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-01)]. Nadzwyczajnego II Krajowego Zjazdu Lekarzy w brzmieniu pierwotnym z serwisu internetowego Naczelnej Izby Lekarskiej. KEL znajduje się pod pozycją 5.
  2. ↑ Uchwała nr 19. nil.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-01)]. III Krajowego Zjazdu Lekarzy z 14 grudnia 1993 r. oraz Uchwała Nr 5 Nadzwyczajnego VII Krajowego Zjazdu Lekarzy z 20 września 2003 r.
  3. ↑ Obwieszczenie Prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej z 26 kwietnia 1994 r. (Biuletyn NRL z 1994 r. Nr 1(24)) oraz Obwieszczenie nr 1/04/IV Prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej z 2 stycznia 2004 r. (Biuletyn NRL z 2004 r. Nr 1(81)).
  4. ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 1731.
  5. ↑ Kodeks Etyki Lekarskiej. [dostęp 2022-10-29].
  6. ↑ Dziennik Urzędowy Izb Lekarskich 1935 R. 6 nr 8, 21 czerwca 1936 r. Walne Zebranie wprowadziło zmiany do czterech zasad i dodało jedną nową (Zbiór zasad deontologii lekarskiej z uwzględnieniem zmian). Por. też: Historia odpowiedzialności zawodowej lekarzy w Polsce.
  7. ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 36, poz. 326.
  8. ↑ Prawo lekarskie Drugiej Rzeczypospolitej w zarysie. bazhum.muzhp.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-01)]., Kompetencje samorządu zawodowego lekarzy w zakresie odpowiedzialności zawodowej w Polsce.
  9. ↑ Uchwała. nil.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-01)]. Nadzwyczajnego II KZL z 14 grudnia 1991 r. w sprawie przepisów wprowadzających Kodeks Etyki Lekarskiej (pozycja 4).
  10. ↑ Dz.U. z 1989 r. nr 30, poz. 158.
  11. ↑ Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 października 1992 r. U 1/92, Państwo i Prawo 1992/12, s. 99.
  12. ↑ Uchwała Pełnego Składu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 marca 1993 r. W 16/92, OTK 1993/I poz. 16, s. 156.
  13. ↑ Wyrok z dnia 23 kwietnia 2008 r. sygn. akt SK 16/07, sentencja opublikowana w M.P. Nr 38, poz. 342 (M.P. z 2008 r. nr 38, poz. 342).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kodeks_Etyki_Lekarskiej&oldid=71726366”