Przejdź do zawartości

Powiat tomaszowski (województwo lubelskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Powiat tomaszowski
powiat
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

TERC

0618

Siedziba

Tomaszów Lubelski

Starosta

Henryk Karwan

Powierzchnia

1487,1 km²

Populacja (31.12.2020)
• liczba ludności


81 944[1]

• gęstość

55,7 os./km²

Urbanizacja

25,29%

Tablice rejestracyjne

LTM

Adres urzędu:
ul. Lwowska 68
22-600 Tomaszów Lubelski
Szczegółowy podział administracyjny
Plan powiatu tomaszowskiego (lubelskiego)
Liczba gmin miejskich

1

Liczba gmin miejsko-wiejskich

3

Liczba gmin wiejskich

9

Położenie na mapie województwa
Położenie na mapie województwa
Strona internetowa

Powiat tomaszowski – powiat w Polsce (województwo lubelskie) odtworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Tomaszów Lubelski.

Podział administracyjny

[edytuj | edytuj kod]
Gmina Powierzchnia Ludność Gęstość Siedziba
Gmina miejska
Tomaszów Lubelski 13,29 km² 20 222 1522 os./km² Tomaszów Lubelski
Gminy miejsko-wiejskie
Lubycza Królewska 208,09 km² 6692 32 os./km² Lubycza Królewska
Łaszczów 129,32 km² 6502 50 os./km² Łaszczów
Tyszowce 128,31 km² 6179 48 os./km² Tyszowce
Gminy wiejskie
Bełżec 33,52 km² 3477 104 os./km² Bełżec
Jarczów 105,65 km² 3579 34 os./km² Jarczów
Krynice 73,55 km² 3629 49 os./km² Krynice
Rachanie 89,25 km² 5675 64 os./km² Rachanie
Susiec 190,77 km² 7761 41 os./km² Susiec
Tarnawatka 82,87 km² 4041 49 os./km² Tarnawatka
Telatyn 111,77 km² 4402 39 os./km² Telatyn
Tomaszów Lubelski 175,91 km² 10 865 62 os./km² Tomaszów Lubelski
Ulhówek 146,63 km² 5175 35 os./km² Ulhówek

Miasta

[edytuj | edytuj kod]

Na terenie powiatu znajdują się cztery miasta:

oraz sześć wsi, które w przeszłości były miastami:

  • Bełżec (ok. 2700 mieszk.) miasto 1607–1670
  • Jarczów (ok. 900 mieszk.) miasto 1775–1869
  • Łaszczówka (ok. 750 mieszk.) miasto 1610–1764
  • Mosty Małe (ok. 90 mieszk.) miasto 1750–1785
  • Potoki (ok. 150 mieszk.) miasto 1763–1789
  • Rachanie (ok. 1700 mieszk.) miasto 1426–1772

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pod okupacją niemiecką powiat tomaszowski został zniesiony a jego obszar wszedł w skład następujących powiatów (należących do dystryktu lubelskiego Generalnego Gubernatorstwa)[2]:

Na mocy dekretu PKWN z 21 sierpnia 1944 (Art. 12) uchylono podział administracyjny wprowadzony przez okupanta[3] przez co powstał ponownie powiat tomaszowski. W związku z likwidacją pobliskiego powiatu rawskiego (po przejęciu większej części jego obszarów przez ZSRR), następujące gminy przyłączono do powiatu tomaszowskiego:

W ramach korekty, władze polskie przeniosły do powiatu tomaszowskiego 9 sierpnia 1945 roku także gminę Tarnoszyn[4], należącą przed wojną do powiatu rawskiego, a podczas wojny włączoną przez okupanta do powiatu hrubieszowskiego (Landkreis Hrubieszów, dystrykt lubelski)[2]; gmina Tarnoszyn leżała dużo bliższej Tomaszowa Lubelskiego niż Hrubieszowa (w skład gminy Tarnoszyn wszedł także pas przedzielonej granicą gminy Bruckenthal). Po wojnie nie przywrócono natomiast praw miejskich Uhnowowi, zachowując równocześnie utworzoną przez Niemców gminę Uhnów (nie przywrócono gminy Wierzbica).

Na mocy umowy o zmianie granic z 15 lutego 1951, Polska odstąpiła ZSRR fragment województwa lubelskiego z miejscowościami Bełz (obecnie Белз), Uhnów (Угнів), Krystynopol (Червоноград), Waręż (Варяж), Chorobrów (Хоробрів) oraz lewobrzeżną część SokalaŻwirkę (Жвирка), wraz z linią kolejową Rawa Ruska – Krystynopol. Obecnie miasta te znajdują się na terenie rejonu sokalskiego w obwodzie lwowskim (Сокальський район, Львівська область). Korekta dotyczyła 7 gmin: Bełz, Chorobrów, Dołhobyczów, Krystynopol, Uhnów, Tarnoszyn i Waręż, z których tylko gmina Krystynopol została włączona w całości do ZSRR[5].

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

  Ogółem Kobiety Mężczyźni
osób % osób % osób %
Ogółem 89 172 100 45 148 50,63 44 024 49,37
Miasto 22 563 25,30 11 779 13,21 10 784 12,09
Wieś 66 609 74,70 33 369 37,42 33 240 37,28
  • Piramida wieku mieszkańców powiatu tomaszowskiego w 2014 roku[6].


Według danych z 31 grudnia 2019 roku[7] powiat zamieszkiwały 82 762 osoby. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 82 337 osób[8].

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

W końcu września 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie obejmowała ok. 2,1 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 5,9% do aktywnych zawodowo[9].

Starostowie tomaszowscy

[edytuj | edytuj kod]

Na podstawie źródła[10]:

  • Edward Żuk (1 stycznia 1999 – 24 listopada 2006)
  • Jan Kowalczyk (24 listopada 2006 – 19 listopada 2018)
  • Henryk Karwan (19 listopada 2018 – nadal)

Sąsiednie powiaty

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
  2. a b Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG.
  3. Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8.
  4. Dz.U. z 1945 r. nr 26, poz. 160.
  5. Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku (rozdział II – Terytorium i podział administracyjny). Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, 2005.
  6. Powiat tomaszowski w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  7. l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
  8. GUS, Tabl. II. Ludność, ruch naturalny oraz migracje ludności według powiatów w pierwszym półroczu 2020 R., 30 czerwca 2020.
  9. GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu września 2019 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2019-12-06] (pol.).
  10. Rafał Rudka (red.): Słownik biograficzny współczesnych starostów. T. III: Starostowie województwa lubelskiego. Warszawa: Związek Powiatów Polskich, 2023, s. 33. ISBN 978-83-62251-82-7. [dostęp 2023-09-15].