Profesor

Ten artykuł od 2024-08 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Profesor (z łac. professor „nauczyciel, retor”; profiteri „zeznawać publicznie, wyznawać”) – nazwa mająca w Polsce następujące znaczenia:

tytuł naukowy nadawany samodzielnym pracownikom naukowym
stanowisko naukowe w instytucjach naukowych
tytuł honorowy nadawany nauczycielom szkolnictwa podstawowego, gimnazjalnego, ponadgimnazjalnego, ponadpodstawowego
tytuł używany zwyczajowo w szkolnictwie średnim.

Profesor (tytuł naukowy)

Tytuł profesora nadawany jest osobom ze stopniem doktora habilitowanego za wybitne osiągnięcia naukowe lub artystyczne. W Polsce nadaje go Prezydent RP. Wniosek o nadanie tytułu profesora składa osoba zainteresowana do Rady Doskonałości Naukowej, która ocenia go na podstawie opinii 5 recenzentów^[1]. Tytuł przyznawany w Polsce dożywotnio.

Ponieważ tytuł ten nadaje Prezydent RP, a uroczystość związana z nadawaniem tego tytułu odbywa się niekiedy w Belwederze, to osoba, której ten tytuł został nadany, nazywana jest także przy mniej oficjalnych okolicznościach „profesorem belwederskim” lub coraz częściej „profesorem prezydenckim”.

W Polsce do 1990 roku istniały dwa tytuły naukowe profesora: profesor nadzwyczajny i profesor zwyczajny, oba przyznawane przez Radę Państwa. W 1990 roku wprowadzono jeden tytuł naukowy profesora.

Profesor (stanowisko)

Do 2018 roku nazwą profesor zwyczajny i profesor nadzwyczajny opisano stanowiska pracy pracowników naukowych. Profesor zwyczajny był wówczas stanowiskiem wyższym, przeznaczonym jedynie dla profesorów tytularnych^[2]. Istniało również stanowisko profesora wizytującego, tytularnie na równi z profesorem nadzwyczajnym.

Obowiązujące w Polsce od 2018 roku Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce przewiduje dwa stanowiska profesorskie w uczelniach. To: profesor (dawniej profesor zwyczajny) oraz profesor uczelni (dawniej profesor nadzwyczajny), gdzie profesor uczelni jest niższym stanowiskiem. Na stanowisku profesora może być zatrudniony wyłącznie nauczyciel akademicki z tytułem profesora. Na stanowisku profesora uczelni może być zatrudniony nauczyciel akademicki posiadający habilitację (samodzielny pracownik nauki) lub co najmniej stopień naukowy doktora oraz znaczące osiągnięcia^[3].

Profesor oświaty

Polskich nauczycieli szkół podstawowych i szkół ponadgimnazjalnych oraz ponadpodstawowych (to znaczy liceów, techników, szkół branżowych) obowiązuje system awansu zawodowego, w ramach którego przewidziany jest tytuł honorowy profesora oświaty, nadawany wieloletnim nauczycielom i z dużymi osiągnięciami edukacyjnymi (opiekunom doskonalącym uzdolnionych uczniów, olimpijczyków przedmiotowych) przez Ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Profesor (tytuł zwyczajowy)

W Polsce w szkołach średnich, zwłaszcza w liceach ogólnokształcących, zwyczajowo zwie się nauczycieli profesorami^[4], choć większość z nich posiada tytuł zawodowy magistra, niektóre z tych osób uzyskały stopień naukowy doktora. W krajach anglosaskich i byłych koloniach brytyjskich (na przykład w Indiach) tytuł profesora odnosi się zwyczajowo do nauczycieli akademickich.

Zobacz też

profesor emeritus
profesor uczelni (dawn. stanowisko profesora nadzwyczajnego)

Przypisy

↑ Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce ze zm., art. 127–231 (Dz.U. z 2018 r. poz. 1668).
↑ Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym ze zm., art. 114 (Dz.U. z 2017 r. poz. 2183).
↑ Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce ze zm., art. 116 (Dz.U. z 2018 r. poz. 1668).
↑ MałgorzataM. Marcjanik MałgorzataM., Mówimy uprzejmie : Poradnik językowego savoir-vivre'u, wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2021, s. 206-207, ISBN 978-83-01-21733-4 .

Linki zewnętrzne

Wymagania dokumentacyjne wniosków w sprawie nadania tytułu profesora [online], Rada Doskonałości Naukowej, 2023 [dostęp 2024-02-19] .
Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. z 2017 r. poz. 1789)
Ustawa z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej (Dz.U. z 2007 r. nr 176, poz. 1238), art. 38.
Centralna Komisja do Spraw Stopni i Tytułów

[1] Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce ze zm., art. 127–231 (Dz.U. z 2018 r. poz. 1668).

[2] Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym ze zm., art. 114 (Dz.U. z 2017 r. poz. 2183).

[3] Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce ze zm., art. 116 (Dz.U. z 2018 r. poz. 1668).

[4] MałgorzataM. Marcjanik MałgorzataM., Mówimy uprzejmie : Poradnik językowego savoir-vivre'u, wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2021, s. 206-207, ISBN 978-83-01-21733-4 .

[1]