Publiusz Kwinktyliusz Warus

Ten artykuł od 2012-02 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Publiusz Kwinktyliusz Warus

Publius Quinctilius Varus

Rzeźba "Pokonany Warus" Wilfrieda Kocha
Data i miejsce urodzenia	ok. 46 p.n.e. Cremona
Data i miejsce śmierci	9 n.e. Las Teutoburski
Przyczyna śmierci	samobójstwo
Zawód, zajęcie	polityk wojskowy
Narodowość	rzymska
Stanowisko	namiestnik prowincji: Afryki Prokonsularnej Syrii Germanii
Wyznanie	rzymskie
Rodzice	Sekstus Kwinktyliusz Warus
Małżeństwo	Wipsania Agrypina Klaudia Pulchra
Dzieci	Sekstus Noniusz Kwinktylianus Publiusz Kwinktyliusz Warus Młodszy
Krewni i powinowaci	Marek Agrypa Tyberiusz Marcela Młodsza Oktawia Młodsza Oktawian August
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Publiusz Kwinktyliusz Warus (Publius Quinctilius Varus; ur. ok. 46 p.n.e., zm. 9 n.e.) – rzymski polityk i dowódca, dowodził trzema legionami rzymskimi zniszczonymi w Lesie Teutoburskim przez Germanów pod wodzą Arminiusza^[1][2].

Pochodził ze starej, zubożałej rodziny patrycjuszowskiej (gens Quinctilia), która od wieków była pozbawiona wpływów politycznych. Jego ojciec, Sekstus Kwinktyliusz Warus, był senatorem związanym z konserwatywno-republikańskim skrzydłem senatu. Wziął udział w wojnie domowej przeciwko Cezarowi. Po przegranej zwolenników republiki w bitwie pod Filippi popełnił samobójstwo^[1].

Syn zajął odmienne od ojca stanowisko wobec przemian politycznych. Stał się poplecznikiem sukcesora Cezara, Oktawiana Augusta. Poślubił Wipsanię Marcelę Agrypinę, córkę Marka Agrypy, przyjaciela i współpracownika Oktawiana. Przez to stał się szwagrem przyszłego cesarza Tyberiusza, żonatego z Wipsanią Agrypiną^[1]. W 23 lub 21 p.n.e. był kwestorem, towarzyszył Oktawianowi w podróży do wschodnich prowincji.

W 13 p.n.e. wraz z Tyberiuszem został konsulem. Ok. 7 p.n.e. pełnił funkcję namiestnika Afryki Prokonsularnej. Następnie w latach 6 p.n.e. – 4 p.n.e. był legatem (namiestnikiem) w Syrii^[1][2], gdzie pod jego komendą znajdowały się 3 legiony. Po śmierci Heroda Wielkiego w 4 p.n.e. doszło do powstania w Judei, tzw. wojna Warusa. W celu uspokojenia sytuacji wysłał armię mającą za zadanie spacyfikowanie żydowskich buntowników.

Po powrocie z Syrii pozostawał przez kilka lat w Rzymie. Jako powiązany blisko z Tyberiuszem został odsunięty przez Augusta na boczny tor. W tym czasie poślubił Klaudię Pulchrę, wnuczkę Oktawii, siostry Augusta^[1]. W pierwszych latach I wieku najważniejszym teatrem działań militarnych i politycznych stała się Germania. Długie kampanie wojskowe, zakończone pacyfikacją kilku plemion germańskich prowadzili w tym rejonie Tyberiusz, jego brat Druzus i bratanek Germanik.

W 6 n.e. został wysłany przez Oktawiana do Germanii, uznanej przez Rzymian jako spacyfikowanej. Jako namiestnik miał zapewnić porządek i zaprowadzić rzymską jurysdykcję w niedawno podbitej prowincji. W 9 n.e. stacjonował w obozie nad Wezerą z trzema legionami (XVII, XVIII i XIX). Tam otrzymał wieści o rozszerzającej się rewolcie nad Renem i ruszył ze swoją armią, aby zdławić buntowników. Pomimo ostrzeżeń o możliwym spisku Arminiusza, który był zromanizowanym księciem germańskiego plemienia Cherusków oraz dowódcą pomocniczych oddziałów jazdy, zaufał germańskiemu wodzowi, przez co dał się wciągnąć w pułapkę zastawioną przez Germanów^[1][2].

We wrześniu w trzydniowej bitwie w Lesie Teutoburskim Rzymianie ponieśli druzgocącą klęskę. Trzy legiony zostały rozgromione, a sam Warus popełnił samobójstwo^[1][2]. Utracono też orły legionowe, co było dodatkową ujmą na honorze Rzymian. Według Swetoniusza w Żywotach Cezarów (Boski August 23) w bezsenne noce Oktawian August chodził po korytarzach swojego pałacu wołając: Warusie, zwróć mi moje legiony (Quinctili Vare, legiones redde). Klęska w Lesie Teutoburskim była jedną z największych w historii Rzymu, pokrzyżowała plany Oktawiana względem Germanii i powstrzymała dalszy podbój tych ziem.

Małżeństwa i dzieci:

• 1: Wipsania Marcela Agrypina c. Marka Agrypy
  • Sekstus Noniusz Kwinktylianus (Sextus Nonius Quinctilianus) – adoptowany po śmierci ojca przez Lucjusza Noniusza Asprenasa, który był mężem siostry Warusa, Kwinktylii), konsul w 8 n.e.
• 2: Klaudia Pulchra c. Marceli Młodszej
  • Publiusz Kwinktyliusz Warus Młodszy (Publius Quinctilius Varus Minor)

• Publius Quinctilius Varus, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-01-17]  (ang.).