Przejdź do zawartości

Rozniszew

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rozniszew
wieś
Ilustracja
Kopiec gen. Tadeusza Kościuszki
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

kozienicki

Gmina

Magnuszew

Liczba ludności (2011)

321[2][3]

Strefa numeracyjna

48

Kod pocztowy

26-914[4]

Tablice rejestracyjne

WKZ

SIMC

0628945[5]

Położenie na mapie gminy Magnuszew
Mapa konturowa gminy Magnuszew, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Rozniszew”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Rozniszew”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Rozniszew”
Położenie na mapie powiatu kozienickiego
Mapa konturowa powiatu kozienickiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Rozniszew”
Ziemia51°48′19″N 21°17′23″E/51,805278 21,289722[1]

Rozniszew dawniej też Rożniszów, Rozniszów lub Rożniszewwieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie kozienickim, w gminie Magnuszew[5][6]. Znajduje się na Mazowszu na terenie historycznego Zapilicza.

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii pw. Narodzenia NMP[7]. We wsi jest szkoła podstawowa i OSP.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Niewielka parafia, wyłączona zapewne z mniszewskiej, a założona najwcześniej w XIV w. Dokument erekcyjny nie jest znany.

1359 – Kazimierz Wielki odstąpił Siemowitowi III 4 zapilickie parafie: m.in. Rozniszew – które należały do diecezji poznańskiej (później dekanat Warka).

W 1383 r. – na gruntach wsi Rozniszew należącej do norbertanek lokowano miasto Mniszew (wieś Mniszew istniała już w XII w.).

Przez Rozniszew przechodził Trakt Królewski (Gościniec Czerski) z Warszawy przez Górę Kalwarię, Konary, Przylot, Ostrołękę, Pilicę, – (przeprawa przez rzekę – początkowo bród, a od XVII w. most) po drugiej stronie Boguszków, Rozniszew, Grzybów, Wola Magnuszewska i dalej do Kozienic, Puław.

Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie wareckim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[8].

W latach 1576–1819 właścicielami wsi Rozniszew byli Giżyccy (herbu Gozdawa).

1603 – wizytacja biskupa poznańskiego Goślickego. W Rozniszewie był wtedy kościół drewniany pod wezwaniem św. Urszuli i Towarzyszek (Undecim Milia Virginum – Jedenastu Tysięcy św. Panien). Do parafii należały Zagroby tworząc razem niewielką parafię. W księgach biskupich bliższe wiadomości są dopiero od ok. 1531 r.

Plebania miała w uposażeniu (wraz z wikariuszem i nauczycielem) folwark i dwa gospodarstwa kmiece w Rozniszewie, lecz zajęte przez patrona Marcjana Giżyckiego, oraz dziesięciny folwarczne i kmiece z obu wsi parafii (tj. Rozniszew i Zagroby), częściowo również zajęte przez patrona. W Rozniszewie była szkoła, której rektorem był Florian z Grabkowa, a kantorem – Jan Chojecki.

1795 rok III rozbiór Polski – północna granica zaboru austriackiego oparta na prawobrzeżnej Pilicy i Wiśle. Zapilicze znalazło się w zaborze austriackim.

1863 – powstanie styczniowe – 14 V 1863 r. – bitwa pod Rozniszewem Oddziału Kononowicza. Zginęło 15 powstańców, którzy są pochowani na cmentarzu w Rozniszewie (pomnik). Rosjan w tej potyczce zginęło 70.

rok 1880 – gmina i parafia Rozniszew – wystawiono murowany kościół (1880–95) w stylu neogotyckim. Do Dóbr Rozniszewkich należał m.in. folwark Anielin.

1917 – W pobliżu wsi mieszkańcy usypali kopiec poświęcony Kościuszce.

W okresie II wojny światowej działała placówka AK (Obwód Kozienice – V “Północ”) W czasie walk na przyczółku warecko-magnuszewskim kościół został zburzony i odbudowany w latach 1947–1972.

Do 1954 roku istniała gmina Rozniszew. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa radomskiego.

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
  • Zespół kościoła parafialnego, 1880-85, po 1945, nr rej.: A-897 z 29.01.2010
    • kościół pw. Narodzenia NMP
    • dzwonnica
    • cmentarz kościelny
    • ogrodzenie z bramami, mur./met[9]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 117020
  2. Wieś Rozniszew w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-12-29], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-03-06].
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1085 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. a b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
  6. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  7. Opis parafii na stronie diecezji
  8. Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
  9. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo mazowieckie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 grudnia 2023, s. 40 [dostęp 2024-02-10] [zarchiwizowane 2024-01-26] (pol.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]