Selery

Selery
	; Morfologia (Apium graveolens)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	selery
	Nazwa systematyczna
	Apium L.; Sp. Pl. 264. 1 Mai 1753
	Typ nomenklatoryczny
	A. graveolens L.
Synonimy
	Celeri Adans. ex Britton; Critamus Hoffm.; Helodium Dumort.; Laoberdes Raf.; Lavera Raf.; Mauchartia Neck.; Panulia Baill.; Selinon Adans.;
	Celeri Adans. ex Britton; Critamus Hoffm.; Helodium Dumort.; Laoberdes Raf.; Lavera Raf.; Mauchartia Neck.; Panulia Baill.; Selinon Adans.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Selery (Apium L.) – rodzaj roślin z rodziny selerowatych (baldaszkowatych). Obejmuje 12 gatunków^[4]. Większość z nich rośnie w Ameryce Południowej i tylko selery zwyczajne A. graveolens są szeroko rozpowszechnione (rosną dziko w Europie, poza tym powszechnie są uprawiane, także w Polsce), a A. prostratum rośnie w Australii i Nowej Zelandii^[5]. Dawniej zaliczano tu także przedstawicieli rodzaju pęczyna Helosciadium i Cyclospermum, ale okazali się oni odlegle spokrewnieni i są wyodrębniani do osobnych rodzajów i nawet plemion w obrębie selerowatych^[6]^[7].

Selery zwyczajne A. graveolens są od dawna znaną i uprawianą rośliną jadalną, przyprawową i leczniczą^[5].

Morfologia

Pokrój: Nagie i aromatyczne rośliny zielne; dwuletnie i byliny^[8] z kwiatostanami w postaci baldachów złożonych usytuowanych szczytowo lub pozornie bocznie na pędach^[9].
Liście: Pojedynczo lub podwójnie trójdzielne lub pierzasto złożone. Odcinki liści szerokie, jajowate do lancetowatych, piłkowane lub klapowane^[8].
Kwiaty: W obrębie kwiatostanów składających się z nielicznych baldaszków^[8] brak pokryw i pokrywek. Działki kielicha silnie zredukowane^[9]. Płatki korony białe lub zielonkawe^[8], u nasady zwężone, w górnej części zaokrąglone lub jajowate, całobrzegie lub wycięte na wierzchołku i z łatką skierowaną do wnętrza kwiatu^[9].
Owoce: Nagie^[8], podługowate lub okrągławe i z boku spłaszczone rozłupnie^[8]^[9].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj należący do podrodziny Apioideae Seemann, rodziny selerowatych (Apiaceae Lindl.), rzędu selerowców (Apiales Lindl.), kladu astrowych w obrębie okrytonasiennych^[2]. Dawniej zaliczano tu także przedstawicieli rodzaju pęczyna Helosciadium i Cyclospermum, ale analizy molekularne wykazały, że należą oni nie tylko do innych rodzajów, ale nawet plemion w obrębie selerowatych^[6]^[7].

Wykaz gatunków^[4]^[6]

Apium annuum P.S.Short
Apium australe Thouars
Apium chilense Hook. & Arn.
Apium commersonii DC.
Apium fernandezianum Johow
Apium graveolens L. – selery zwyczajne
Apium insulare P.S.Short
Apium larranagum M.Hiroe
Apium panul (Bertero ex DC.) Reiche
Apium prostratum Labill. ex Vent.
Apium santiagoensis M.Hiroe
Apium sellowianum H.Wolff

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-20].
↑ ^a ^b ^c Apium L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-20].
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 60, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c A. C. Ronse, A. Popper, J. C. Preston, M. F. Watson. Taxonomic revision of European Apium L. s.l.: Helosciadium W.D.J.Koch restored. „Plant Systematics and Evolution”. 287, 1–2, s. 1–17, 2010.
↑ ^a ^b Krzysztof Spalik, Stephen R. Downie, Mark F. Watson. Generic delimitations within the Sium alliance (Apiaceae tribe Oenantheae) inferred from cpDNA rps16‐5′trnK(UUU) and nrDNA ITS sequences. „Molecular Phylogenetics and Biogeographys”. 58, 3, s. 735-748, 2009.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Joachim W.J.W. Kadereit Joachim W.J.W., VolkerV. Bittrich VolkerV. (red.), The Families and Genera of Vascular Plants, t. XV. Flowering Plants. Eudicots Apiales, Gentianales (except Rubiaceae), Springer International Publishing AG, s. 103, ISBN 978-3-319-93604-8 .
↑ ^a ^b ^c ^d MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 56-57 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).

[3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-20].

[powo-4] Apium L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-20].

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 60, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[ronse-6] A. C. Ronse, A. Popper, J. C. Preston, M. F. Watson. Taxonomic revision of European Apium L. s.l.: Helosciadium W.D.J.Koch restored. „Plant Systematics and Evolution”. 287, 1–2, s. 1–17, 2010.

[spalik-7] Krzysztof Spalik, Stephen R. Downie, Mark F. Watson. Generic delimitations within the Sium alliance (Apiaceae tribe Oenantheae) inferred from cpDNA rps16‐5′trnK(UUU) and nrDNA ITS sequences. „Molecular Phylogenetics and Biogeographys”. 58, 3, s. 735-748, 2009.

[kubitzki-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Joachim W.J.W. Kadereit Joachim W.J.W., VolkerV. Bittrich VolkerV. (red.), The Families and Genera of Vascular Plants, t. XV. Flowering Plants. Eudicots Apiales, Gentianales (except Rubiaceae), Springer International Publishing AG, s. 103, ISBN 978-3-319-93604-8 .

[koczwara-9] MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 56-57 .

[1]