Trifluorometan

Fluoroform
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	trifluorometan
	Inne nazwy i oznaczenia
	fluoroform; trifluorek węgla; freon 23, R-23, HFC-23; FE-13
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	CHF3
Masa molowa	70,014 g/mol
Wygląd	bezbarwny gaz
	Identyfikacja
Numer CAS	75-46-7
PubChem	6373
SMILES
	FC(F)F
InChI
	InChI=1S/CHF3/c2-1(3)4/h1H
	InChIKey
	XPDWGBQVDMORPB-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	0,00286 g/cm³ (gaz); 1,52 g/cm³ (1520 kg/m3, ciecz)
	Rozpuszczalność w wodzie
	słabo rozpuszczalny
Temperatura topnienia	-155,2 °C
Temperatura wrzenia	-82,1 °C
Kwasowość (pKa)	25–28
Budowa
Typ hybrydyzacji i VSEPR	sp3 – tetraedr
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2018-01-08]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Uwaga
Zwroty H	H280
Zwroty P	P410+P403
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 1 0
Temperatura zapłonu	niepalny
Temperatura samozapłonu	niepalny
Numer RTECS	PB6900000
	Podobne związki
Podobne związki	metan; chloroform; bromoform; jodoform; nitroform; czterochlorek węgla; fluorek metylu; czterofluorek węgla; trifluorometanol
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Trifluorometan (fluoroform) – związek chemiczny o wzorze CHF₃. Jest jednym z trihalogenometanów (halogenoformów), czyli związków o wzorze CHE₃, gdzie E jest symbolem halogenu. Fluoroform ma kilka niszowych zastosowań. Jest półproduktem w procesie produkcji politetrafluoroetylenu (teflonu, tarflenu). Jest wytwarzany w żywych organizmach w wyniku procesu dekarboksylacji kwasu triflourooctowego.

Zastosowania przemysłowe

CHF₃ jest używany jako czynnik chłodniczy, znany pod nazwami: R-23 oraz HFC-23.

Jest używany w przemyśle półprzewodników do plazmowego rytowania tlenku krzemu i azotku krzemu.

R-23 jest także używany w systemach tłumienia ognia zamiast Halonu 1301. Jako środek gaśniczy został oznaczony przez firmę DuPont nazwą FE-13. Używanie CHF₃ do tego celu jest rekomendowane, z powodu jego niskiej toksyczności, małej reaktywności i dużej gęstości.

CHF₃ jest potencjalnym gazem cieplarnianym. Szacuje się, że tona CHF₃ daje podobny efekt jak 11700 ton dwutlenku węgla w atmosferze. Długość życia w atmosferze wynosi ok. 270 lat^[2].

Chemia

CHF₃ został po raz pierwszy otrzymany przez Meslansa w gwałtownej reakcji jodoformu z suchym fluorkiem srebra w 1894 roku. Reakcja została powtórzona przez Ruffa, który zastąpił fluorek srebra mieszaniną fluorków rtęci i wapnia. Reakcja wymiany działa z jodoformem i bromoformem. Podstawienie atomów halogenów jest mniej gwałtowne. Po zamianie procesu na dwuetapowy najpierw powstaje bromodifluorometan w reakcji bromoformu z fluorkiem antymonu, po czym wieńczy proces reakcją powstałego półproduktu z fluorkiem rtęci. Pierwsza efektywna metoda wytwarzania CHF₃ została opisana przez Henne'go^[3].

CHF₃ jest bardzo słabym kwasem (pKa ≈ 25-28). W wyniku deprotonacji tworzy aniony CF₃^-.

Przypisy

↑ ^a ^b David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 3-500, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
↑ Przewodnik do wykonywania przez Inspekcję Ochrony Środowiska kontroli przestrzegania przepisów Rozporządzenia (WE) nr 842/2006 w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych. wrzesień 2020. [dostęp 2016-07-16].
↑ Refrigerant Data Summary, Engineered Systems, 18 str. 74-88 2001

[CRC-1] David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 3-500, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).

[2] Przewodnik do wykonywania przez Inspekcję Ochrony Środowiska kontroli przestrzegania przepisów Rozporządzenia (WE) nr 842/2006 w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych. wrzesień 2020. [dostęp 2016-07-16].

[3] Refrigerant Data Summary, Engineered Systems, 18 str. 74-88 2001

[1]