Teoria e dominove
Teoria e dominove është një teori gjeopolitike që parashtron se rritja ose zvogëlimi i demokracisë në një vend ka tendencë të përhapet në vendet fqinje duke ndjekur një efekt domino . [1] Ishte i spikatur në Shtetet e Bashkuara nga vitet 1950 deri në vitet 1980 në kontekstin e Luftës së Ftohtë, duke sugjeruar se nëse një vend në një rajon do të vinte nën ndikimin e komunizmit, atëherë vendet përreth do ta pasonin. Ai u përdor nga administratat e njëpasnjëshme të Shteteve të Bashkuara gjatë Luftës së Ftohtë si shfajësim për ndërhyrjet amerikane (prishja e qëndrueshmërisë së vendeve/rajoneve të synuara duke nxitur trazira politike, rrëzimin e liderëve, organizimin e grushtit të shtetit, vrasjet, bombardimet, pushtimet, etj.) në mbarë botën. Ish- presidenti i SHBA Dwight D. Eisenhower e përshkroi teorinë gjatë një konference shtypi më 7 prill 1954, kur iu referua komunizmit në Indokinë si më poshtë:
Më së fundi, ka konsiderata më të gjëra që mund të pasojnë atë që do ta quanit parimi i "dominove rënëse". Keni vendosur një rresht dominosh, e godisni të parën dhe çfarë do ti ndodhë të fundit është siguria se do të bie shumë shpejt. Kështu që mund të kesh fillimin e një çintegrimi që mund të kishte ndikimet të thella.
Për më tepër, besimi i fortë i Eisenhowerit në teorinë e dominove në Azi rriti "kostot e perceptuara për Shtetet e Bashkuara në ndjekjen e multilateralizmit" [3] për shkak të ngjarjeve të shumëanshme duke përfshirë " fitoren e Partisë Komuniste Kineze të vitit 1949, pushtimin e Koresë së Veriut në qershor 1950, 1954 Kriza e ishullit në det të hapur Quemoy dhe konflikti në Indokinë përbënin një sfidë me bazë të gjerë jo vetëm për një ose dy vende, por për të gjithë kontinentin aziatik dhe Paqësorin." [3] Kjo nënkupton një forcë të fortë magnetike për t'iu dorëzuar kontrollit komunist dhe përputhet me komentin e gjeneralit Douglas MacArthur se "fitorja është një magnet i fortë në Lindje". [4]
- ^ Leeson, Peter T.; Dean, Andrea (2009). "The Democratic Domino Theory". American Journal of Political Science. 53 (3): 533–551. doi:10.1111/j.1540-5907.2009.00385.x.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "The Quotable Quotes of Dwight D. Eisenhower". National Park Service. 5 dhjetor 2013. Arkivuar nga origjinali më 2013-03-28. Marrë më 2013-12-05.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Cha, Victor (2016). Powerplay: The Origins of the American Alliance System in Asia. fq. 158.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Extracts of Memorandum of Conversation by Mr. W. Averell Harriman, Special Assistant to the President, with General MacArthur in Tokyo, August 6 and 8, 1950, Top Secret, August 20, 1950, in FRUS, 1950, Vol. 7: Korea, p. 544.