Costa Riga

u Costa Riga (哥斯大黎加)

sa i labu nu Congnanmeico, itiza i 10 00 N, 84 00 W. u ahebal nu lala’ mapulung sa izaw ku 51,100 km².u ahebal nu lala'ay sa izaw ku 51,060 km², u ahebal nu nanumay sa izaw ku 40 km². hamin nu tademawan sa 4,872,543.

kakalukan umah sa 37.10%, kilakilangan umah sa 51.50%, zumaay henay umah sa 11.40%

u tapang tusu nu kanatal sa u San Jose (聖荷西).

sapadateng nu kanatal demiad sa 15 bulad 9 demiad.

u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Luis Guillermo Solís (路易斯·吉列爾莫·索利斯), micakat a demiad sa i 2014 a mihca 5 bulad 8 demiad.

u kulit nu hata nu Costa riga sa, situlu a kulit, u sumilaway u salenagcay atu sumanahay.

Costa Riga kapulungan a kanatal (哥斯大黎加共和國)(nu kamu nu Si-Ban-Ya: República de Costa Rica), ngangan tu Costa riga(哥斯大黎加), u imi malubicay a dadipasan(豐饒海岸),nu inutebanan Amiliak (中美洲) a kanatal, nuwamisan belaw u Nicaragua (尼加拉瓜) nutimulan u Panama (巴拿馬) matatules ku lala’, kahenulan a tuse u Sen-he-si(聖荷西), Costa riga(哥斯大黎加) u ayzaay i kitakit u saayaway mipaelesan a hitay nu kanatal,  imahini nu Costa riga(哥斯大黎加) nu inutebanan Amiliak (中美洲) a kakitizaan cin-ci u sakapahay nipalahadan (好的發展) a kanatal, kapah makakat kuni kauzip na mahini  sibalucu’ mipuput tu ihekalay nu mauzipay mulangway i kanatal, yadah ku nu lalayan tu pidiputan, masilut tu i bu-pu-se(福布斯) masilut tu 2020 a mihcaan miales tu namalahitay mananeng tu singangan tu i kanatal.

(u kamu nu Hulam sa: Costa riga哥斯大黎加共和國（西班牙語：República de Costa Rica），通稱哥斯大黎加，意為「豐饒海岸」，是中美洲國家，北鄰尼加拉瓜，南與巴拿馬接壤，首都為聖荷西。 哥斯大黎加是當今世界上第一個裁撤軍隊的國家。目前哥斯大黎加是中美洲地區經濟發展較佳的國家，擁有較高的生活水平，此外哥國重視生態保育，國內擁有多座自然保護區，被《福布斯》列於2020年退休宜居國的名單中。)

iayaw a zitay nu Ke-lung-pu(哥倫布), izaw tu muengen ku In-di-an(印第安) a tdemaw i tini i Costa riga(哥斯大黎加) u Cung-mey-cow-uan-min(中美洲文明) makakatay ku nika uzip atu An-ti-se-wen-min(安第斯文明) i kalikeluhan.

(u kamu nu Hulam sa: 在前哥倫布時代，就有印第安人居住在哥斯大黎加，是中美洲文明和安第斯文明的交匯處。)

kasumamadan tu 16 a mihcaan, i tiniay a Ya-me(瑪雅) a tademaw a tademaw atu A-ce-tay-ce(阿茲台克) a tademaw,  mademec nu Spain (西班牙) a tademaw, satu Costa riga(哥斯大黎加) mala u Spain (西班牙) a lala’ baluhay a Spain (西班牙) satimulan a kenis,i sebu i tiza i Ka-ta-ke(卡塔戈)（Cartago).

(u kamu nu Hulam sa: 16世紀，當地的瑪雅人和阿茲台克人被西班牙人征服，於是哥斯大黎加成為西班牙領土新西班牙最南部的一個省，省府在卡塔戈（Cartago）。)

Costa riga(哥斯大黎加) makalaliw tu nipitebung ilawlaw nu Cung-may-cow(中美洲) paykanatal masumad tu kawaw nu hitay, caay kalecat tu nu belaw nu kanatal,  Costa riga(哥斯大黎加) u tanektekay masungaay atu binawlan kumikuwanay tu mahiniay, kasumamdan tu 19 a mihcaan tu zikuzan, kinatusa pacena tu uni u kalalepu a kawaw masawacu tu kunipalahat nu binawlan, 1948 a mihcaan kangangayaw nu kanatal Costa riga(哥斯大黎加) a Cung-tung( 總統) ci He-say-bey-ke-lay-si-bey-lay-rl(何塞·菲格雷斯·費雷爾) musakamu paliwasak tu hitay, atu i 1949 a mihcaan unian pahulic han, namahini hausa Costa riga(哥斯大黎加) mikaput tu nayay a hitay mikaput tunu binawlanay a nizatengan.Costa riga(哥斯大黎加) anumahinihini mahiza tu palekal tu kanatalay (開發中國家), nika malecat tu katalakaw kuni kauzip, izaw amin ku tantuwa’ nu lala’, saaca(而且) papiidangay a kawaw macakat kuni palahat.

(u kamu nu Hulam sa: 哥斯大黎加逃過了許多侵擾中美洲各國的軍事政變。與其一些鄰國不同，哥斯大黎加是穩定、和平和民主管理的一個例子。19世紀晚期，有兩次短暫的暴力活動迫害了民主的發展。1948年內戰之後哥斯大黎加總統何塞·菲格雷斯·費雷爾宣布解散軍隊，並在1949年將此列入憲法。從那時起，哥斯大黎加進入罕見的無軍隊介入的民主格局。

哥斯大黎加儘管仍是開發中國家，但已經取得相對較高的生活水平，土地所有權普遍擴張，而且旅遊業蓬勃發展。)

Costa riga(哥斯大黎加) i tini inutebanan Amilika(中美洲) tanayu’ay likecu’ay a kakitizaan, amis balattu cacay bataan a tu(北緯10度), tipan balattu walu bataan izaw ku sepat a tu(西經84度), nutimulan micapi tu Ciy-le-pi’ a bayu(加勒比海), satipan micapi nuwamisan a waliyu( 北太平洋),  izaw ku 1,290 malebut miy ku dadipasan （nuwalian a tukus(岸) Ciy-le-pi-hay(加勒比海) 212 malebut nu miy, satipan a tukus u waliyu (太平洋) 1016 malaebut a depah.Costa riga(哥斯大黎加) nuwamisan atu Nicaragua (尼加拉瓜) matatules ku lala’, u lilis nu kanatal a katanayu’ 309 malebut miy, nuwalian nutimulan pasayza  i nutimulan atu nu Panama (巴拿馬) a lala’ (u lilis nu kanatal a katanayu’ 639 malebut miy).

(u kamu nu Hulam sa: 哥斯大黎加位於中美洲的狹長地帶，北緯10度；西經84度。東臨加勒比海，西靠北太平洋，有著1290千米的海岸線（東岸加勒比海212千米，西岸太平洋1016千米）。哥斯大黎加北部與尼加拉瓜接壤（邊境線長309千米），東南偏南與巴拿馬接壤（邊境線長639千米）。)

pulung izaw ku 51,100 km², namakasalala’ay  50,660 km², i lilis nu nanum 440 km², palaleca tu nu Amilika (美國) a Si-wyi-ci-niy-ya-cuw(西維吉尼亞州) kaadidi’, amahiza tu nu Ireland(愛爾蘭).

(u kamu nu Hulam sa: 總共有51100平方公里，其中領土50660平方公里，領水440平方公里，比美國的西維吉尼亞州稍小，也相當於愛爾蘭。哥斯大黎加地形是：海岸邊是平原，而中部被崎嶇的高山所隔絕。該國宣布其專屬經濟區為200海里，領海為12海里。氣候屬於熱帶和亞熱帶，還有一部分是新熱帶。)

Costa riga(哥斯大黎加) u liwliw nu lala’, dadipasan u masaenalay, tepanay  nukanatal masalikaku ku buyu’ masulaed, uynian a kanatal sakamusa uyni simungay (專屬) situngusay tu  sikikalisiwan(經濟) a kenis 200 km katanayu’ nu bayu, nubayuwan 12 km katanayu’ nu bayu,u bali u akutiay atu tatungusay a akuti’ izaw henay ku zuma’ u baluhay a akuti’ay.

(u kamu nu Hulam sa: 哥斯大黎加地形是：海岸邊是平原，而中部被崎嶇的高山所隔絕。該國宣布其專屬經濟區為200海里，領海為12海里。氣候屬於熱帶和亞熱帶，還有一部分是新熱帶。)

Costa riga(哥斯大黎加) u saicelangay nu hulic a nilekecaan tu mahiniay u sunida kapulungan a kanatal (民主共和國), mikawaway tuni cenbu u sidimada (行政) u cung-tung ku situngusay, u icelang nu cung-tung   kapulung nu kanatal, uynian a kanatal tusa ku midabay atu pasu cacay  tademaw midapay tu cung-tung 15 ku tademaw masakaputay nu lalabu nu mikawaway, Cung-tung atu 57 a tademaw nu lipuing a giing u nisikiwan, i sepat a mihcaan mala giing.

(u kamu nu Hulam sa: 哥斯大黎加是擁有強大的憲法制衡系統的民主共和國。行政責任歸屬於總統，總統是國家的力量中心。該國有兩位副總統以及由包括一名副總統在內的15人組成的內閣。總統和57名立法會議員由選舉產生，以4年為任期。)

Costa riga(哥斯大黎加) u inutebanan Amilika (中美洲) a kakitizaan a sakikalisiw u macakatay a kanatal, kapah kuni kauzip atu kayadah ku sakikalisiwan,  uyni u kikasumat nu sakikalisiwan hawsa, Costa riga(哥斯大黎加) i ayaw namiida tu nikalukan uyni dada’ ku palahatan (發展) tu sakikalisiwan uyni u aidangan u dikiay atu sapangaay tu imelangay pulung han patahakal atu pasubana’ tu tineng nikawaw tu angangan tu yadahay tu canacananay a sakikalisiwan.

(u kamu nu Hulam sa: 哥斯大黎加是中美洲地區經濟較為發達的國家，擁有較高的生活水平及較多元的經濟結構。在一系列經濟改革後，哥斯大黎加已從曾經只依靠農業的單一經濟發展為以旅遊、電子和醫療組件出口及信息技術服務為基礎的多樣化經濟。)

Costa riga(哥斯大黎加)nu papiidangay a kawaw paymihcaan kunilaculan a kalisiw (年產值)  19.2 a i’ek nu Amei-lika a kalisiw, nu Cung-may a kakitizaan mizizaway a kanatal miidangay a lapng u sakatuuday nu kanatal, 2013 a mihcaan 242 a mang ku nu tuway kanatal a labang, kayadah ku lalayan nu mauzipay mulangaway, palalecat tu kapahay u angangan nupatizang atu kapahay a nipikuwan nu kanatal(治安), uynian a kanatal papiidangay a kawaw u lalayan izaw tu ku nidademec (競爭力的原因), u kapahay a idangan izaw ku Yi-la-su silamalay a buyu, A-lel-na’silamalay a buyu Po-lay-se silamalay a buyu’, Ao-si-siw-na-el a kanayal, nu kanatalay nu buyu’ay mipaydangay (野生) kakitizaan miading(保護) tu aadupan, Meng-te-wo-de-yum-wu’ a buyu’an pitiputan tu kakitizaan, Spain nu micumuday a tademaw nisubelidan a lalangawan(殖民文化遺址).

(u kamu nu Hulam sa: 哥斯大黎加的旅遊業年產值為19.2億美元，是中美洲地區造訪遊客最多的國家，2013年有242萬外國遊客。豐富的自然生態、相對較佳的基礎建設及較佳的治安是該國的旅遊業保有競爭力的原因。旅遊勝地有伊拉蘇火山、阿雷納火山、波阿斯火山、奧斯修納爾國立野生動物保護區、蒙特沃德雲霧森林保護區、西班牙殖民文化遺址等等。)

Costa riga(哥斯大黎加) a tademawan malalamelay izang a wawa atu tatenga’ay nu Europe a tademaw pakala’ tu siwa a bataan izaw ku sepat a pasantu 94%, angangan mabulaway nu Spain a tademaw, uzuma yadah henay kunu Germany a tademaw, Poland a tademaw, Italy a tademaw atu Jewish a tademaw (猶太人),  i Costa riga(哥斯大黎加) uyza dada’ cayay kakatuud ku Indians (In-ti-an a tademaw 印第安人) makay satipan midebungay ku mauzip, ayza u muenengay nu binacadan a tademaw 29,000 a tademaw dada’caay kaedeng tu pilung nu tademaw tu cacay a pasentu. inahini Italy a tademaw a tademaw macunus tu katuud nu tademaw, angangan u sakangelih uyni an u mabulaawy a kaizaw kakanan nu tademaw, a pakala tu a izaw ku sakalukan numalukay a tademaw.

(u kamu nu Hulam sa: 哥斯大黎加的人口中混血兒和純種歐洲人占94%，主要的移民是西班牙人，另有不少德國人，波蘭人，義大利人和猶太人，在哥斯大黎加只有很少的印第安人從西方入侵中存活下來，現在土著居民只有29000人，不足總人口的1%。如今印第安人的數量有所增加，主要得益於移民福利，以獲得農業工人的機會。)

Costa riga(哥斯大黎加) atu Mey-kuo i kasumamadan malalayattuay tu Amilika atu sakakaput a kanatal, Costa riga(哥斯大黎加) i 2007 a mihcaan atu Cung-haw-min-kuo makaketun malacabay, pananiyul atu China malacabay, satu paales hantu ku Cung-ha-min-kuo mingkiw(護照) asa caay a pangangan micumud tu kanatal (免簽證待遇), namahini hawsa masusul(恢復), hamin nu mingkiw nu Cung-haw-min-kuo a minkiw a caay pangangan amicumut tu Costa riga(哥斯大黎加) a kanatal atu ci pazena’ mihibamh sayadahay a demiad 90.[1]

(u kamu nu Hulam sa: 哥斯大黎加與美國傳統上關係密切，一直與美國保持聯盟關係。哥斯大黎加於2007年與中華民國斷交，轉與中華人民共和國建交，並取消中華民國護照的免簽證待遇，惟之後又予以恢復，所有持有效中華民國護照者皆可免簽證入境哥國及停留至多90天。)

• CIA
• 外交部
• List of current heads of state and government
• 中文維基百科:哥斯大黎加:https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%93%A5%E6%96%AF%E8%BE%BE%E9%BB%8E%E5%8A%A0