Maguindanao

	Imapa lahat ng mga koordinado gamit ang: OpenStreetMap
	I-download ang mga koordinado bilang: KML

Lalawigan ng Maguindanao
Lalawigan ng Maguindanao
Lalawigan
; Watawat	; Sagisag
	Mapa ng Pilipinas na nakakulay ang Maguindanao
	Mga koordinado: 7°08′N 124°18′E / 7.13°N 124.3°E
Bansa	Pilipinas
Rehiyon	Bangsamoro
Itinatag	22 Nobyembre 1973
Kabisera	Buluan
Pamahalaan
• Gobernador	Bai Mariam S. Mangudadatu (Nacionalista)
Lawak
• Kabuuan	7,142.0 km2 (2,757.5 milya kuwadrado)
Ranggo sa lawak	ika-11 sa 80
Populasyon (2010)
• Kabuuan	944,718
• Ranggo	TBA
• Kapal	130/km2 (340/milya kuwadrado)
• Ranggo sa densidad	TBA
Dibisyon
• Malalayang lungsod	1
• Bahaging lungsod	0
• Bayan	36
• Barangay	506 ; kasama ang mga malalayang lungsod: 529
• Distritong pambatas	Una at ikalawang distrito ng Maguindanao (kasama ang Lungsod ng Cotabato)
Sona ng oras	UTC+8 (PST)
Mga wikang isinasalita	Maguindanao

Ang Maguindanao (pagbigkas: ma•gin•dá•naw) ay dating lalawigan ng Pilipinas na matatagpuan sa Awtonomong Rehiyon ng Bangsamoro sa Muslim Mindanao (BARMM). Ayon sa Pambansang Tanggapan ng Estadistika (NSO, Mayo 2000), ito ang may pinakamalaking populasyon ito sa rehiyon. Mabundok ang hilagang bahagi nito maliban sa bahaging nakapaligid sa Lungsod Cotabato. Agrikultural ang lalawigang ito. Mais, palay at niyog ang mga pangunahing produkto ng lalawigang ito.

Heograpiya

Matatagpuan ang Maguindanao sa gitnang bahagi ng Mindanao, at napapalibutan ng Lanao del Sur sa hilaga, Cotabato sa silangan, Sultan Kudarat sa timog, at Look ng Illana sa kanluran.

Mga paghahating pampangasiwaan

Ang lalawigan ng Maguindanao ay nahahati sa 36 mga bayan, na nahahati sa 506 na barangay. Karaniwang sinasama sa Maguindanao ang Lungsod ng Cotabato, ngunit malaya ito sa lalawigan.

May dalawang distritong pambatas ang Maguindanao. Dating kinilala bilang hiwalay na lalawigan ang unang distrito, na isinabatas ng Batasang Panrehiyon ng Rehiyong Autonomo sa Muslim na Mindanao bilang Shariff Kabunsuan noong Oktubre 2006. Ngunit ipinawalang-bisa ng Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas ang paglikha ng lalawigang ito noong Hulyo 2008, sa batayang nasa kapangyarigan ng lehislatura ng Pilipinas ang paglikha ng isang lalawigan. Binalik ang dating teritoryo ng lalawigan sa Maguindanao.

† Kabiserang bayan
Bayan
∗∗ Malayang nakapaloob na lungsod (heograpikong nakapangkat sa lalawigan lamang)

Lungsod o Bayan^[A]		Distrito^[3]	Populasyon			±% p.a.	Lawak^[3]		Densidad		Barangay	Mga koordinado^[B]
			(2015)^[4]		(2010)^[5]		km²	sq mi	/km²	/sq mi
Ampatuan		Ikalawa	2.1%	24,801	17,800	6.52%	255.40	98.61	97	250	11	6°49′58″N 124°27′34″E / 6.8327°N 124.4594°E / 6.8327; 124.4594 (Ampatuan)
Barira		Una	2.6%	30,004	19,686	8.35%	392.61	151.59	76	200	14	7°28′15″N 124°21′23″E / 7.4708°N 124.3563°E / 7.4708; 124.3563 (Barira)
Buldon		Una	3.0%	35,282	33,729	0.86%	429.40	165.79	82	210	15	7°30′33″N 124°22′17″E / 7.5093°N 124.3714°E / 7.5093; 124.3714 (Buldon)
Buluan	†	Ikalawa	4.3%	50,008	38,106	5.31%	699.50	270.08	71	180	7	6°43′09″N 124°47′32″E / 6.7193°N 124.7921°E / 6.7193; 124.7921 (Buluan)
Lungsod ng Cotabato	∗∗	Una^[E]	—	299,438	271,786	1.86%	176.00	67.95	1,700	4,400	37	7°13′15″N 124°14′48″E / 7.2208°N 124.2466°E / 7.2208; 124.2466 (Cotabato City)
Datu Abdullah Sangki		Ikalawa	2.0%	23,878	17,079	6.59%	220.00	84.94	110	280	10	6°46′43″N 124°28′36″E / 6.7787°N 124.4768°E / 6.7787; 124.4768 (Datu Abdullah Sangki)
Datu Anggal Midtimbang		Ikalawa	2.1%	25,016	13,339	12.72%	85.43	32.98	290	750	7	7°00′35″N 124°19′40″E / 7.0096°N 124.3277°E / 7.0096; 124.3277 (Datu Anggal Midtimbang)
Datu Blah T. Sinsuat		Una	2.1%	25,024	16,533	8.21%	147.21	56.84	170	440	13	6°55′38″N 123°58′18″E / 6.9272°N 123.9716°E / 6.9272; 123.9716 (Datu Blah T. Sinsuat)
Datu Hoffer Ampatuan		Ikalawa	2.1%	25,012	16,295	8.50%	461.10	178.03	54	140	11	6°51′05″N 124°25′48″E / 6.8514°N 124.4300°E / 6.8514; 124.4300 (Datu Hoffer Ampatuan)
Datu Montawal (Pagagawan)		Ikalawa	3.0%	34,820	31,265	2.07%	461.10	178.03	76	200	11	7°04′40″N 124°44′55″E / 7.0777°N 124.7487°E / 7.0777; 124.7487 (Datu Montawal (Pagagawan))
Datu Odin Sinsuat		Una	8.5%	99,210	76,332	5.12%	461.80	178.30	210	540	34	7°01′25″N 124°18′57″E / 7.0236°N 124.3159°E / 7.0236; 124.3159 (Datu Odin Sinsuat)
Datu Paglas		Ikalawa	2.4%	28,387	20,290	6.60%	132.10	51.00	210	540	23	6°44′47″N 124°52′20″E / 6.7465°N 124.8722°E / 6.7465; 124.8722 (Datu Paglas)
Datu Piang (Dulawan)		Ikalawa	2.2%	25,600	28,492	−2.02%	302.97	116.98	84	220	16	7°01′44″N 124°29′58″E / 7.0289°N 124.4995°E / 7.0289; 124.4995 (Datu Piang (Dulawan))
Datu Salibo		Ikalawa	1.3%	14,947	15,062	−0.15%	—	—	—	—	17	7°01′10″N 124°28′25″E / 7.0195°N 124.4737°E / 7.0195; 124.4737 (Datu Salibo)
Datu Saudi-Ampatuan		Ikalawa	2.3%	26,427	20,330	5.12%	60.16	23.23	440	1,100	8	6°55′34″N 124°24′50″E / 6.9262°N 124.4140°E / 6.9262; 124.4140 (Datu Saudi-Ampatuan)
Datu Unsay		Ikalawa	1.0%	11,813	12,490	−1.06%	95.39	36.83	120	310	8	6°53′25″N 124°25′57″E / 6.8902°N 124.4325°E / 6.8902; 124.4325 (Datu Unsay)
General Salipada K. Pendatun		Ikalawa	2.4%	28,103	24,004	3.05%	189.37	73.12	150	390	19	6°49′34″N 124°45′13″E / 6.8260°N 124.7537°E / 6.8260; 124.7537 (Gen. S. K. Pendatun)
Guindulungan		Ikalawa	1.7%	19,911	16,071	4.16%	130.68	50.46	150	390	11	6°57′22″N 124°23′51″E / 6.9562°N 124.3976°E / 6.9562; 124.3976 (Guindulungan)
Kabuntalan		Una	1.5%	17,276	16,794	0.54%	371.08	143.27	47	120	17	7°07′03″N 124°23′04″E / 7.1176°N 124.3844°E / 7.1176; 124.3844 (Kabuntalan)
Mamasapano		Ikalawa	2.1%	24,800	22,354	2.00%	85.31	32.94	290	750	14	6°53′42″N 124°30′17″E / 6.8949°N 124.5047°E / 6.8949; 124.5047 (Mamasapano)
Mangudadatu		Ikalawa	2.1%	25,046	14,864	10.44%	98.16	37.90	260	670	8	6°41′28″N 124°48′05″E / 6.6910°N 124.8015°E / 6.6910; 124.8015 (Mangudadatu)
Matanog		Una	2.5%	29,770	23,269	4.80%	146.50	56.56	200	520	8	7°26′17″N 124°15′14″E / 7.4380°N 124.2539°E / 7.4380; 124.2539 (Matanog)
Northern Kabuntalan		Una	2.1%	25,232	14,251	11.49%	106.77	41.22	240	620	11	7°10′13″N 124°25′52″E / 7.1703°N 124.4311°E / 7.1703; 124.4311 (Northern Kabuntalan)
Pagalungan		Ikalawa	3.4%	39,653	31,891	4.24%	898.76	347.01	44	110	12	7°03′18″N 124°42′00″E / 7.0549°N 124.7001°E / 7.0549; 124.7001 (Pagalungan)
Paglat		Ikalawa	1.4%	15,920	11,207	6.91%	177.74	68.63	90	230	8	6°48′36″N 124°46′58″E / 6.8100°N 124.7827°E / 6.8100; 124.7827 (Paglat)
Pandag		Ikalawa	2.1%	25,057	13,795	12.04%	85.31	32.94	290	750	8	6°45′22″N 124°47′20″E / 6.7561°N 124.7889°E / 6.7561; 124.7889 (Pandag)
Parang		Una	7.6%	89,194	73,328	3.80%	850.78	328.49	100	260	25	7°22′32″N 124°16′02″E / 7.3756°N 124.2671°E / 7.3756; 124.2671 (Parang)
Rajah Buayan		Ikalawa	2.0%	23,652	17,423	5.99%	71.98	27.79	330	850	11	6°54′28″N 124°33′02″E / 6.9079°N 124.5506°E / 6.9079; 124.5506 (Rajah Buayan)
Shariff Aguak (Maganoy)		Ikalawa	2.7%	31,692	34,376	−1.54%	392.70	151.62	81	210	13	6°51′40″N 124°26′41″E / 6.8611°N 124.4446°E / 6.8611; 124.4446 (Shariff Aguak (Maganoy))
Shariff Saydona Mustapha		Ikalawa	1.7%	19,855	16,442	3.66%	—	—	—	—	16	6°58′34″N 124°28′56″E / 6.9762°N 124.4821°E / 6.9762; 124.4821 (Shariff Saydona Mustapha)
South Upi		Ikalawa	3.4%	40,178	35,990	2.12%	184.80	71.35	220	570	11	6°51′18″N 124°08′36″E / 6.8549°N 124.1434°E / 6.8549; 124.1434 (South Upi)
Sultan Kudarat (Nuling)		Una	8.1%	95,201	82,758	2.70%	712.91	275.26	130	340	39	7°16′45″N 124°18′12″E / 7.2793°N 124.3032°E / 7.2793; 124.3032 (Sultan Kudarat (Nuling))
Sultan Mastura		Una	1.9%	22,261	21,712	0.48%	242.07	93.46	92	240	13	7°18′15″N 124°16′46″E / 7.3043°N 124.2795°E / 7.3043; 124.2795 (Sultan Mastura)
Sultan sa Barongis (Lambayong)		Ikalawa	1.9%	22,425	22,547	−0.10%	291.30	112.47	77	200	12	6°52′56″N 124°36′01″E / 6.8822°N 124.6004°E / 6.8822; 124.6004 (Sultan sa Barongis (Lambayong))
Sultan Sumagka (Talitay)		Ikalawa	1.3%	14,863	13,328	2.10%	62.96	24.31	240	620	9	7°01′42″N 124°23′45″E / 7.0283°N 124.3957°E / 7.0283; 124.3957 (Sultan Sumagka (Talitay))
Talayan		Ikalawa	2.6%	30,032	16,042	12.68%	143.84	55.54	210	540	15	6°59′04″N 124°21′21″E / 6.9845°N 124.3559°E / 6.9845; 124.3559 (Talayan)
Upi		Una	4.6%	53,583	45,444	3.19%	742.95	286.85	72	190	23	7°00′38″N 124°09′45″E / 7.0106°N 124.1625°E / 7.0106; 124.1625 (Upi)
Kabuoan^[C]				1,173,933	944,718	4.22%	—^[D]	—^[D]	—^[D]	—^[D]	508	(tingnan ang GeoGroup box)
^{^} Nakapahilis ang dating mga pangalan. ^{^} Maaring iayos ang mga koordinado batay sa latitud. (Ang nakapahilis na mga tugmaang pampook ay tumutukoy sa henerikong kinaroroonan. Sa ibang banda, tumatanda ito sa kabayanan ng bayan o lungsod). ^{^} Hindi kasama ang pangkabuoang mga datos ang malayang nakapaloob na lungsod ng Cotabato, na heograpiko at nakagisang ituring na nasa loob ng lalawigan. ^{^} Ang kabuoang kapal ng populasyon at lawak (suma ng lahat ng bahaging mga bayan: 10,190.14 km² or 1,019,014 ha) ay hindi pinal sapagkat hindi ito umaayon sa mga datos na binibigay ng websayt ng Pamahalaang Panlalawigan ng Maguindanao (5,970.53 km² or 597,052.79 ha),^[6] gayon din sa mismong Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas (9,729.04 km² or 972,904 ha).^[7] ^{^} Ang Lungsod ng Cotabato, na heograpiko at nakagisnang ituring na bahagi ng lalawigan, ay malaya mula sa lalawigan at hindi humahalal ng mga opisyal ng lalawigan. Tanging mga boto kasama ang Maguindanao para sa representasyon sa iba't-ibang pambansang mga lehislatura. Ang mga gitling (—) sa mga cell ay tumutukoy sa hindi pa makukuhang impormasyon.

Nasaksihan ng lalawigan ang kamakailang pagtatag ng bagong mga bayan, lalo na noong dekada-2000. Winika ng noo'y kalihim ng Batasang Kapulungan ng ARMM na si Dick Mali na makatutulong ang gayong mga pagtatag sa “pagbabahagi at pagkalat ng mga gawain at yaman” at makabibigay sa mga tao ng “mas-matalab na pampublikong paglilingkod at pamamahala mula sa kanilang pampublikong mga opisyal.” Subalit ayon kay Benedicto Bacani ng Surian ng Autonomiya at Pamamahala sa Pamantasang Notre Dame, ang gayong mga hakbang ay mga pamamaraan upang maiwasan ang posibleng mga sigalot sa pagitan ng mga pamilyang pampolitika sa pamamagitan ng pagkakaroon ng kanilang sariling mga yunit ng lokal na pamahalaan kung saang magkakaroon sila ng mga puwesto sa pamahalaan.^[8]

Ipinapanukalang paghahati ng lalawigan

Inihain ni dating Kinatawan Bai Sandra Sema (na pinagbawalan na tumakbo para sa isa pang termino sa kaniyang kasalukuyang distrito sa taong 2019 sang-ayon sa batas) ang Panukalang Batas Bkg. 5185 sa Kapulungan ng mga Kinatawan noong Marso 2, 2017. Nilayon nitong makapagtatag ng Maguindanao North, isang bagong lalawigan na binubuo ng 11 bayan at 2 distritong pambatas, kung saang Datu Odin Sinsuat ang magiging kabisera.^[9] Kamakailang naghain ang pumalit sa kaniyang si Kinatawan Datu Roonie Sinsuat, Sr. ng isang bagong panukalang batas na naglalayog magtatag ng parehong lalawigan, pero tatawagin na itong Kanluraning Maguindanao (Western Maguindanao).

Tingnan din

Pamamaslang sa Maguindanao

Talababa

Mga sanggunian

↑ "Archive copy". Inarkibo mula sa orihinal noong 2008-11-18. Nakuha noong 2012-12-06.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Archive copy". Inarkibo mula sa orihinal noong 2008-11-18. Nakuha noong 2012-12-06.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ^3.0 ^3.1 "Province: Maguindanao". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Nakuha noong 8 Enero 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Census of Population (2015). Highlights of the Philippine Population 2015 Census of Population. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Census of Population and Housing (2010). Population and Annual Growth Rates for The Philippines and Its Regions, Provinces, and Highly Urbanized Cities (PDF). NSO. Nakuha noong 29 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Brief Profile". Provincial Government of Maguindanao. Inarkibo mula sa orihinal noong 15 Abril 2015. Nakuha noong 15 Abril 2016. Land Area; Maguindanao has a total land area of 597,052.79 hectares.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "PSGC Interactive; List of Provinces". Philippine Statistics Authority. Inarkibo mula sa orihinal noong 11 Enero 2013. Nakuha noong 29 Marso 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "'Creating More LGUs Prevents Conflicts in ARMM'". ABS-CBN News. Marso 30, 2008. Nakuha noong Hunyo 9, 2020.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Sema, Bai Sandra Sinsuat A. (2 Marso 2017). "House Bill No. 5185 - An Act Creating the Province of Maguindanao North" (PDF). Congress of the Philippines. Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 25 Hunyo 2017. Nakuha noong 8 Setyembre 2017.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

Mga kawing panlabas

May kaugnay na midya ang Maguindanao sa Wikimedia Commons
Gabay panlakbay sa Maguindanao mula sa Wikivoyage
Geographic data related to Maguindanao at OpenStreetMap
COMELEC Resolution No. 8169
Mga Resulta ng Plebisito ng COMELEC para sa 3 bagong mga bayan ng Maguindanaot
Local Governance Performance Management System

[1] "Archive copy". Inarkibo mula sa orihinal noong 2008-11-18. Nakuha noong 2012-12-06.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) CS1 maint: date auto-translated (link)

[2] "Archive copy". Inarkibo mula sa orihinal noong 2008-11-18. Nakuha noong 2012-12-06.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) CS1 maint: date auto-translated (link)

[nscb-3] 3.0 ^3.1 "Province: Maguindanao". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Nakuha noong 8 Enero 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[PSA15–ARMM-4] Census of Population (2015). Highlights of the Philippine Population 2015 Census of Population. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[NSO10–ARMM-5] Census of Population and Housing (2010). Population and Annual Growth Rates for The Philippines and Its Regions, Provinces, and Highly Urbanized Cities (PDF). NSO. Nakuha noong 29 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[MaguindanaoGovPH-Profile-6] "Brief Profile". Provincial Government of Maguindanao. Inarkibo mula sa orihinal noong 15 Abril 2015. Nakuha noong 15 Abril 2016. Land Area; Maguindanao has a total land area of 597,052.79 hectares.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[PSA-NSCB-ProvinceList-7] "PSGC Interactive; List of Provinces". Philippine Statistics Authority. Inarkibo mula sa orihinal noong 11 Enero 2013. Nakuha noong 29 Marso 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[8] "'Creating More LGUs Prevents Conflicts in ARMM'". ABS-CBN News. Marso 30, 2008. Nakuha noong Hunyo 9, 2020.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[hb5185-9] Sema, Bai Sandra Sinsuat A. (2 Marso 2017). "House Bill No. 5185 - An Act Creating the Province of Maguindanao North" (PDF). Congress of the Philippines. Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 25 Hunyo 2017. Nakuha noong 8 Setyembre 2017.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[1]

t u b Lalawigan ng Maguindanao
Buluan (kabisera)
Mga bayan	Ampatuan Barira Buldon Buluan Datu Abdullah Sangki Datu Anggal Midtimbang Datu Blah T. Sinsuat Datu Hoffer Ampatuan Datu Montawal Datu Odin Sinsuat Datu Paglas Datu Piang Datu Salibo Datu Saudi Ampatuan Datu Unsay General Salipada K. Pendatun Guindulungan Kabuntalan Mamasapano Mangudadatu Matanog Hilagang Kabuntalan Pagalungan Paglat Pandag Parang Rajah Buayan Shariff Aguak Shariff Saydona Mustapha Timog Upi Sultan Kudarat Sultan Mastura Sultan sa Barongis Talitay Talayan Upi
Malayang nakapaloob na lungsod	Lungsod ng Cotabato (Administratibong malaya mula sa lalawigan, ngunit ipinangkat sa Maguindanao para sa layunin ng paghalal ng mga kinatawan sa Kongreso ng Pilipinas)
Mga distritong pambatas	Unang Distrito Ikalawang Distrito