Hemen
Hemen — qadimgi Misr mifologiyasidagi lochin-iloh.
Ibodat joylari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Koʻpincha ilohiy mavjudot sifatida hurmatga eʼzozlanib, Horus bilan juda koʻp umumiyliklarga ega, masalan, Asfinisning xoʻjayini Horus-Xemen[1] yoki Xefatdagi Horus-ahti-Hemen[2][3]. Flinders Petri Hemenni Tufium[4] (El-Tod) xudosi deb biladi. Qadimgi Misr shaharlaridan biri ham Xemen nomi bilan atalgan (Flinders Petri bu haqda Abidosda oʻqiyotganda oʻz esdaliklarida aytib oʻtgan)[5].
Hemen haqida qaydlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Qadimgi yozuvlarda Xemen nomi kamdan-kam uchraydi. Quyida ushbu yozuvlardan baʼzilari keltirilgan:
- Yuqori Misrning III septa (nome) nomarxi Anhtifi, flotni oshkora tekshirish paytida, Xefat shahridagi begemotlarni bayramlarda Xemenga nazr qilish uchun oʻldiradi[6].
- XIII sulola davrida yaratilgan dumaloq tepali stelada Ptah-Sokar-Osiris va Horus-Xemenga, Lord Asfinisga murojaat oʻyib yozilgan. Ilgari stela V. S. Golenishchev kolleksiyasida edi, hozir u Moskvada A. S. Pushkin muzeyida[7].
- XVII-asr oxiri va XIX-asr boshidagi sulola davrida yashagan haykaltarosh Userxat „haykallarga sigʻinishni oʻz qabrlarida dam olishga undovchi“ sifatida tilga olinadi. Xefatlik Xemen Userxat sigʻinadigan xudolar orasida edi[8].
- Amenxotep III davrida yaratilgan Xemenning taniqli haykali; hozir u Fransiyada, Avignon shahrida joylashgan Kalvet muzeyida[1][9][10].
- XXII sulola davrida Hefatdan Hemen kohin vazifasini bajaradi. Xemen haykali oldida Ikeni ismli bir kishi paydo boʻlib, "Ikeni haq! U toʻladi! " va boshqa gaplarni aytadi[11].
- Miloddan avvalgi 300-yilda Xemenga sigʻinish hali ham urfda edi, buni Hornefer nomining rasmiy imzosi tasdiqlaydi.
- Grifit institutida[2] goʻyoki lochin boshi bilan Hemen tasvirlangan yozuvli tosh bor; yozuvda shunday deyilgan: „Amenxotep III, Xemenning suyuklisi, Heb-sed bayramining sohibi“[10].
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ The Griffiths Institute
- ↑ „Text of Hor-nefer“. 2012-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 5-iyun.
- ↑ The Griffiths Institute formerly in V. Golenishchev colln. 4157, now in Moscow, State Pushkin Museum of Fine Arts
- ↑ W. M. Flinders Petrie, The making of Egypt, Macmillan (1939), p 68 via quote from Petrie The Making of Egypt 20/09/2011
- ↑ Mentioned in Jean Capart, Primitive art in Egypt, 1905, accessed at Primitive Art in Egypt retrieved 12/09/2011
- ↑ J.M.A. Janssen, Annual Egyptological bibliography, 1947
- ↑ Griffith Institute working document on Stela, page 208. retrieved 20/09/2011
- ↑ Elizabeth Frood, John Baines, Biographical texts from Ramessid Egypt, 2007
- ↑ location(listed 14th on page)Statues of Deities), Oxford: Griffith Institute, 1999, ISBN 0-900416-69-6 retrieved 20/09/2011
- ↑ 10,0 10,1 (with D. Magee and E. Miles) Topographical Bibliography of Ancient Egyptian Hieroglyphic Texts, Statues, Reliefs and Paintings, viii, Objects of Provenance Not Known, Part 2. Private Statues (Dynasty XVIII to the Roman Period). Statues of Deities. Oxford: Griffith Institute. 1999. ISBN 0-900416-69-6. Description of statue from page 1041 of Griffiths Institute of Oxford retrieved 20/09/2011
- ↑ Kim Ryholt, A Pair of Oracle Petitions Addressed to Horus-of-the-Camp, The Journal of Egyptian Archaeology, Vol. 79 (1993), pp. 189—198
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Hans Bonnet: Lexikon der ägyptischen Religionsgeschichte, Berlin 2000, ISBN 3937872086, S. 285 → Hemen
- Harco Willems: Crime, Cult and Capital Punishment. (Moʻalla Inscription 8) In: The Journal of Egyptian Archaeology. Vol. 76, 1990, Egypt Exploration Society, S. 27-54, text online.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Hor-nefer yozuvi)
- Misr xudolari roʻyxati)
- Hemen (Wayback Machine saytida 2022-01-27 sanasida arxivlangan) (inglizcha)