Apartheid

Một phần của loạt bài về
Phân biệt đối xử
Các dạng chính Tuổi tác Khuyết tật Di truyền Màu tóc Kiểu tóc Chiều cao Ngoại hình Cân nặng Ngôn ngữ Chủng tộc Chủ nghĩa Bắc Âu Màu da Thứ bậc Đẳng cấp Giai cấp Tôn giáo Giới tính Xu hướng tính dục
Xã hội Ghê sợ vô tính Ghê sợ vô ái Chủ nghĩa trưởng thành Bài bạch tạng Bài tự kỷ Bài nghiện ma túy Bài vô gia cư Bài trí thức Bài liên giới tính Bài thuận tay trái Bài Hội Tam Điểm Sợ người nghèo Chủ nghĩa thính giác Ghê sợ song tính Chủ nghĩa thân hữu Chủ nghĩa tinh hoa Sợ thanh thiếu niên Sợ béo phì Ghê sợ đồng tính luyến ái nam Sợ người già Chủ nghĩa dị tính luyến ái Kỳ thị HIV/AIDS Ghê sợ đồng tính luyến ái Kỳ thị bệnh phong Ghê sợ đồng tính luyến ái nữ Kỳ thị nam giới Kỳ thị nữ giới Chủ nghĩa gia đình trị Sợ trẻ em Ngoại tộc vĩnh viễn Mang thai Chủ nghĩa bè phái Chủ nghĩa thượng đẳng Da đen Da trắng Ghê sợ người chuyển giới Phi nhị nguyên giới Kỳ thị người chuyển giới Đàn ông chuyển giới Sợ người ăn chay Bài ngoại
Tôn giáo Ahmadiyya giáo Vô thần Baháʼí giáo Phật giáo Công giáo Kitô giáo hậu Chiến tranh lạnh Druze Pháp Luân Công Ấn Độ giáo Đàn áp Không thể chạm vào Hồi giáo Đàn áp Nhân chứng Giê-hô-va Do Thái giáo Đàn áp LDS hoặc Mặc Môn Pagan giáo hiện đại Người không theo Hồi giáo Chính thống giáo Đông phương Chính thống giáo Cổ Đông phương Người Copt Kháng Cách Rastafari giáo Người Sikh Hồi giáo Shia Sufis giáo Hồi giáo Sunni Hỏa giáo
Chủng tộc/quốc tịch Châu Phi Afghanistan Albania Hoa Kỳ Ả Rập Armenia Úc Áo Azerbaijan Bosnia Brasil Anh Quốc Canada Cataluniya Chechen Chile Trung Quốc Croatia Anh Philippines Phần Lan Pháp Người Fula Gruzia Đức Hy Lạp Haiti Hazara Mỹ Latinh và Tây Ban Nha Hungary Người Igbo Ấn Độ Thổ dân châu Mỹ ở Canada và Hoa Kỳ Indonesia Iran Ireland Israel Ý Nhật Bản Do Thái Khmer Hàn Kurd Litva Mã Lai Mexico Trung Đông Mông Cổ Montenegro Muhajir Pakistan Palestine Pashtun Polish Quebec Digan Rumani Nga Scotland Serbia Slavơ Somalia Tatar Thái Lan Tây Tạng Thổ Nhĩ Kỳ Ukraina Người Duy Ngô Nhĩ Venezuela Việt Nam
Biểu hiện Bôi nhọ đẫm máu Bắt nạt online LGBT Triệt sản bắt buộc Hiếp dâm trừng phạt Phản jihad Diệt chủng văn hóa Phỉ báng Tội ác do thù hận với người khuyết tật Chủ nghĩa loại trừ Kinh tế Giáo dục Sử dụng lao động Thanh trừng sắc tộc Xung đột sắc tộc Hận thù sắc tộc Đùa cợt về sắc tộc Cải đạo cưỡng bức Chương trình quái dị Đánh đật người đồng tính nam Cải tạo bộ phận sinh dục Diệt chủng ví dụ Rào cản vô hình Tội ác do thù hận LGBT Nhóm thù hận Phát ngôn thù hận trên mạng Bỏ rơi bệnh nhân Cung cấp nhà ở Tấn công người châu Mỹ bản địa Trẻ em hóa Thiếu số hóa ngôn ngữ Nỗi sợ hoa oải hương Linsơ Thế chấp Nhạc giết người Linh vật của người châu Mỹ bản địa Phân chia nghề nghiệp Phản đối nhập cư Đàn áp Pogrom Thanh trừng Nỗi sợ cộng sản Đàn áp tôn giáo Khủng bố tôn giáo Bạo lực tôn giáo Chiến tranh tôn giáo Con dê gánh tội Phân chia học viện Phá thai dựa trên giới tính Chế độ nô lệ Slut-shaming Bạo lực đối với người chuyển giới Nạn nhân hóa Bạo lực đối với đàn ông Bạo lực đối với phụ nữ Cuộc di cư Da Trắng Thuyết âm mưu diệt chủng người da trắng Đại Thay thế Sức mạnh âm nhạc Trắng Bán vợ Săn phù thủy
Chính sách Tội ác của Apartheid Thẻ phương ngữ Người khuyết tật Công giáo Do Thái Môi trường phân biệt chủng tộc Chế độ dân tộc Dân tộc đa nguyên Chênh lệch lương giữa hai giới tính Chế độ tuổi tác Đạo luật Jim Crow Ketuanan Melayu Điều 153 Đạo luật Bảo vệ Quốc gia Chủ nghĩa McCarthy Hạn chế hiến máu đối với nam quan hệ đồng giới Vô nhân vị Đạo luật Nürnberg Quy tác một giọt máu đen Định hướng chủng tộc Hôn nhân đồng giới (luật pháp và lệnh cấm) Phân chia tuổi tác chủng tộc tôn giáo giới tính Luật kê gian Chủ nghĩa vô thần nhà nước Quốc giáo Symbole
Biện pháp đối phó Quy định chống phân biệt đối xử Luật chống phân biệt đối xử Đồng hóa văn hóa Đa nguyên văn hóa Trao quyền Công lý môi trường Nữ quyền Chống Phân biệt đối xử Luặt về phát ngôn thù hận theo quốc gia Nhân quyền Quyền liên giới tính Quyền LGBT Nam quyền Chủ nghĩa đa văn hóa Phi bạo lực Phân chia chủng tộc Tái sở hữu Quyền tự quyết Phân chia xã hội Bao dung
Chủ đề liên quan Thiên kiến Phi nhân hóa Hãy quay trở về đất nước của bạn Áp bức Nội tâm hóa Khoảng cách quyền lực Định kiến Phân biệt đối xử ngược Loại trừ xã hội Kỳ thị xã hội Khuôn mẫu mối đe dọa Tự do dân sự Sự đa dạng Sự liên tầng Chủ nghĩa đa văn hóa Đúng đắn chính trị Đặc quyền da trắng Thiên kiến chủng tộc trong tin tức hình sự (Hoa Kỳ) Phân biệt chủng tộc theo quốc gia Phân biệt chủng tộc ngược The talk (US) Woke (US) Định chuẩn tình yêu lãng mạn Thể hiện giới tính Định chuẩn hóa dị tính Đặc quyền nam giới Nam quyền Thiên kiến giới tính thế hệ thứ hai Hình mẫu y học về người khuyết tật tự kỷ Đa dạng thần kinh Hình mẫu xã hội về người khuyết tật Allophilia Bất lợi chủng tộc thiểu số Oikophobia Đặc quyền Kitô giáo Thuyết ưu sinh Sự hợm hĩnh Đẳng cấp loài Sự tàn bạo của cảnh sát Bạo hành tù nhân
x t s

Apartheid (tiếng Afrikaans: Apartheid, phát âm: ɐˈpartɦɛit, phiên âm tiếng Việt: A-pác-thai) là một chính sách phân biệt chủng tộc trước đây đã được tiến hành ở Nam Phi. Từ Apartheid trong tiếng Hà Lan dùng ở châu Phi có nghĩa là sự riêng biệt, nó miêu tả sự phân chia chủng tộc giữa thiểu số người da trắng và phần đông dân số người da đen. Đảng Quốc gia Nam Phi đã tiến hành chính sách Apartheid như một phần trong chiến dịch tranh cử của họ cho cuộc bầu cử năm 1948. Với sự thắng cử của Đảng Quốc gia Nam Phi, Apartheid đã trở thành chính sách chính trị tại Nam Phi từ năm 1948 tới năm 1994. Theo Apartheid, các quyền, các hiệp hội và các phong trào của đa số dân da đen và các nhóm dân tộc thiểu số khác đã bị cắt giảm và luật thiểu số của người da đen được duy trì.

Apartheid được phát triển sau chiến tranh thế giới II do Đảng Quốc gia do người Afrikaner thống trị và các tổ chức Broederbond. Hệ tư tưởng này cũng được thể chế hóa tại tây Nam Phi, nơi các quốc gia được Nam Phi quản lý theo một nhiệm vụ tập đoàn các quốc gia (được thu hồi vào năm 1966 thông qua Nghị quyết 2145 của Liên Hợp Quốc),^[1] cho đến khi vùng này giành được độc lập với cái tên Namibia vào năm 1990.^[2] Nói rộng ra, thuật ngữ này hiện đang được sử dụng cho các hình thức phân biệt chủng tộc có hệ thống, được thành lập bởi các cơ quan nhà nước trong một quốc gia, chống lại các quyền và xã hội dân sự của một nhóm nào đó của công dân, do định kiến về dân tộc.^[3]

Phân biệt chủng tộc ở Nam Phi đã bắt đầu vào thời thuộc địa thời đế quốc Hà Lan, cho đến năm 1795 khi người Anh chiếm Mũi Hảo Vọng.^[4] Apartheid với tư cách như một chính sách cấu trúc chính thức được giới thiệu sau khi cuộc tổng tuyển cử năm 1948. Pháp luật phân loại người dân thành bốn nhóm chủng tộc - "đen", "màu trắng", "màu", và "Ấn Độ", hai chủng tộc cuối cùng được chia thành nhiều tiểu phân loại^[5]—và các khu vực dân cư đã được tách ra. từ năm 1960 đến năm 1983, 3,5 triệu người Nam Phi không phải da trắng đã bị đuổi khỏi nhà của họ, và buộc phải vào các khu dân cư tách biệt. Đây là một trong những vụ di chuyển dân cư số lượng lớn nhất trong lịch sử hiện đại.^[6] Đại diện chính trị cho những chủng tộc không phải da trắng đã bị bãi bỏ vào năm 1970, và bắt đầu từ năm đó người da đen bị tước quyền công dân, trở thành một công dân của một trong mười vùng tự trị được gọi là bantustans, bốn trong số đó đã trở thành quốc gia độc lập trên danh nghĩa. Chính phủ tách rời giáo dục, chăm sóc y tế, bãi biển, và các dịch vụ công cộng khác; chỉ cung cấp người da đen với các dịch vụ thường là kém hơn so với người da trắng.^{[better source needed]}

Apartheid gây ra sự phản kháng và bạo lực mạnh mẽ trong nước, đồng thời làm quốc tế thực hiện cấm vận vũ khí và thương mại lâu dài đối với Nam Phi.^[7] từ những năm 1950, một loạt các cuộc nổi dậy và phản đối đã được đáp trả bằng việc cấm và bỏ tù các nhà lãnh đạo chống phân biệt chủng tộc. Khi tình trạng bất ổn lan rộng và trở nên căng thẳng hơn, hoạt động quân sự tiếp tục leo thang, các tổ chức nhà nước đã đáp trả bằng đàn áp và bạo lực. Cùng với các biện pháp trừng phạt được cộng đồng quốc tế áp dụng cho Nam Phi, điều này đã làm cho chính phủ ngày càng khó khăn để duy trì chế độ. Cải cách phân biệt chủng tộc trong những năm 1980 đã không dập tắt nổi sự chống đối, và vào năm 1990 tổng thống Frederik Willem de Klerk bắt đầu đàm phán để chấm dứt phân biệt chủng tộc,^[8] mà đỉnh cao là cuộc bầu cử dân chủ đa sắc tộc vào năm 1994, với chiến thắng của Đại hội Dân tộc Phi do Nelson Mandela lãnh đạo. tuy vậy những hệ lụy của phân biệt chủng tộc vẫn còn ảnh hưởng đến chính trị và xã hội Nam Phi. De Klerk đã bắt đầu quá trình xóa bỏ phân biệt chủng tộc với việc trả lại tự do cho người cố vấn của Mandela và một số tù nhân chính trị khác trong tháng 10 năm 1989.^[9] Mặc dù việc bãi bỏ chính thức Apartheid được thực hiện trong năm 1991 với bãi bỏ cuối cùng của luật phân biệt chủng tộc còn lại, những người không phải da trắng vẫn không được phép bỏ phiếu cho đến năm 1993 và kết thúc thực sự của Apartheid được coi là kể từ năm 1994 với cuộc tổng tuyển cử dân chủ.

Mặc dù, cơ sở pháp lý cho chủ nghĩa Apartheid không còn nhưng sự bất bình đẳng về chính trị, kinh tế và xã hội giữa những người da trắng và người da đen ở Nam Phi vẫn tiếp tục tồn tại.

Ban đầu, luật Apartheid sắp xếp người dân theo ba nhóm chủng tộc chính: người da trắng, người Bantu hay người Châu Phi da đen, người da màu hay người có nguồn gốc lai. Về sau, người châu Á, Ấn Độ và Pakistan cũng được bổ sung thêm thành nhóm người thứ tư. Luật lệ Apartheid xác định quyền hạn, nghề nghiệp và nền giáo dục mà mỗi nhóm người được hưởng. Bộ luật ngăn cấm sự giao thiệp xã hội giữa các chủng tộc, cho quyền phân biệt các điều kiện cộng đồng và phủ nhận bất cứ sự đại diện nào của những người không thuộc nhóm người da trắng trong chính phủ quốc gia. Người nào công khai chống lại Apartheid sẽ bị coi là người cộng sản. Chính phủ đã ban bố những thiết chế an ninh khắc nghiệt khiến nhà nước Nam Phi trở thành một nhà nước cảnh sát.

Trước khi Apartheid trở thành luật chính thức, Nam Phi đã có lịch sử lâu dài về sự phân biệt chủng tộc và quyền uy của người da trắng. Năm 1910, đã có hạn chế rằng các thành viên ở quốc hội phải là người da trắng. Và khi bộ luật được thông qua vào năm 1913, số đất của người da đen bị giới hạn xuống chỉ còn 13% tổng diện tích Nam Phi. Rất nhiều người Nam Phi phản đối những hạn chế này. Năm 1912, tổ chức Đại hội dân tộc Phi ANC được thành lập để chống lại những chính sách không công bằng của chính phủ. Trong những năm 1950, sau khi Apartheid trở thành bộ luật chính thức, ANC tuyên bố rằng "Nam Phi thuộc về tất cả những người sống trên mảnh đất này, cả người da đen và người da trắng" và đấu tranh đòi bãi bỏ luật Apartheid. Sau những cuộc nổi loạn chống Apartheid ở Sharpeville vào tháng 3 năm 1960, chính phủ đã cấm tất cả tổ chức chính trị của người Phi da đen, trong đó có ANC.

Từ năm 1960 đến giữa những năm 1970, chính phủ đã cố gắng tạo ra Apartheid như một chính sách "tách biệt sự phát triển". Người da đen bị đưa tới những vùng mới thiết lập và những làng quê bị bần cùng hoá - những nơi đã được trù tính để mãi mãi trở thành những khu vực "hạng hai". Người da trắng tiếp tục quản lý hơn 80% số đất. Sự gia tăng bạo lực, đình công, tẩy chay và biểu tình phản đối chống lại Apartheid và sự lật đổ luật thuộc địa của người da đen ở Mozambique và Angola đã buộc chính phủ Nam Phi phải buông lỏng các giới hạn.

Từ giữa những năm 1970 và 1980, chính phủ Nam Phi đã thi hành một loạt các cải cách và chấp nhận những người lao động da đen liên kết để tổ chức và thừa nhận những hoạt động chính trị của phe đối lập. Hiến pháp năm 1984 cho phép người gốc châu Á và người da màu có mặt trong nghị viện, nhưng vẫn loại trừ người da đen gốc Phi - những người chiếm 75% dân số. Apartheid tiếp tục bị quốc tế lên án và nhiều nước, trong đó có Hoa Kỳ, áp đặt trừng phạt kinh tế đối với Nam Phi. Các cuộc nổi dậy nổ ra ngày càng nhiều tại các thành phố đã làm tăng thêm sức ép đối với chính quyền Nam Phi. Chính sách Apartheid của chính phủ bắt đầu được dỡ bỏ. Năm 1990, vị tổng thống mới lên là F. W. de Klerk tuyên bố chính thức xoá bỏ luật Apartheid, trả tự do cho nhà lãnh đạo ANC, Nelson Mandela, và hợp pháp hóa các tổ chức chính trị của người Phi da đen.

• Phân biệt chủng tộc

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Apartheid.

Wikiquote có sưu tập danh ngôn về: Apartheid

• Understanding Apartheid Learner's Book Lưu trữ 2015-04-08 tại Wayback Machine
• the evolution of the white right Lưu trữ 2016-01-12 tại Wayback Machine
• History of the freedom charter SAHO
• Apartheid Museum in Johannesburg
• the African Activist Archive Project website has material on the struggle against Apartheid
• South Africa: Cuba and the South African Anti-Apartheid Struggle by Nicole Sarmiento
• Interview with Dr. Ranginui Walker about the 'No Maoris' tours to South Africa under Apartheid RadioLIVE interview on the exclusion of Maori from the All Blacks during the tours of South Africa under Apartheid.
• the International Centre for transitional Justice (ICtJ) provides resources on the legacy of Apartheid and transitional justice in South Africa.
• JStOR's Struggles for Freedom digital archive on www.aluka.org Collection of primary source historical materials about Apartheid South Africa

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Apartheid.