Duunkerke III

Duunkerke III es de letste van de Duunkerke transgressies die zorgdn vo grote, bluvende overstromiengn an de kustvlakte. Duunkerke III es an den gank sinsn de 11e eeuwe. Zy deurt nu nog osan voors moar deur de kustverdedigienge es eurn invloed up de kustlyne van nu moar klene.

Duunkerke III wos klinder in omvang dan Duunkerke I en II. Ze bestoat zy uut III a en III b.

Duunkerke III a bestoundn uut serieuze stormvloedn surtout lanks de Middn- en Westkust.

Duunkerke III b begoste in de 12e eeuwe en veroorzoakte surtout in 1134, 1404 en 1421 zwoare overstromiengn lanks de Oostkust.

De grotste dykn lanks uze kust èn gebouwd gewist achter zukke overstromiengn, lik de Krienkeldyk die gebouwd wos direct na 1134 en de Groaf-Jansdyk in 1405.

In 1134 deurbrikt de zee de jounge duunn en ountstoat er en bevoarboare geule die bykans tout an Brugge komt. Deur die zeegeule wos d'r overzeesn andel meugelik en ountstound d'r in Brugge en omstreekn en bloeiende economie. Zo koste Brugge in kortn tyd uutgruujn tout een van de belangrykste steejn van Europa.

An ’t ende van die geule bouwden de Bruggeliengn nen dam vo de scheepn te keunn lossn en de marchandise over te zettn up klindere scheepn die via de Reie noar Brugge voern. Up de plekke van dienen dam ountstound de stee Damme, die ol in 1180 eur stadsrechtn kreeg.

’t Es eigen an kreekn dan ze kort achter dan z’ountstoan zyn, van ’t zelste begunn te verzandn. Zo komt et dat et Zwin nu nog ’t enige es dat overbluuft van die kreke uut 1134. Woare 't nie van mienschelikke tusschnkomste, et Zwin wos ol lange helegansn toegeslibd.

Up 19 november 1404 overstroomdn grote deeln van Vloandern, Zêeland en Olland. Dienen vloed gerochte bekend lik den eestn Sint-Elizabethsvloed.

Deur die overstromienge es de Zuuderzêe ountstoane, da d'Ollanders achter den bouw van den Ofsluutdyk ernoemd èn in et Ysselmeer.

Den stormvloed van 19 november 1421 trof surtout Zêeland en Olland. By dienen twiddn Sint-Elizabethsvloed goungn d'r dertig dorpn en à peu près 2.000 mienschn dood deur et woatergeweld.

Up 'n eestn november (Ollerilligen) 1570 wos der nen grootn stormvloed langs de Vlamsche en Ollandsche kust. E lange periode van storm sloeg 't woater noar ogtes die nog noois gezien woarn. By die rampe zyn der 20.000 mienschn doodgegoane.

De Vlamsche gemeente Saeftinghe, eertyds e ryke poldergemeente, es toun compleet vergoane. Sinsdien es et e schorregebied in e belangryk nateurreservoat, et Verdrounkn Land van Saeftinghe (nu in Zeeuws-Vloandern).

Ook de eilandn Koezand (in de moundienge van de Westerschelde) en Bosch (een van de vroegere waddneilandn), juste lik nog verschillige andere dorpn - Avenkerke, Claeskinderkerke, Moggershil, Westende up et eiland Wulpen en Callants - zyn deur de Ollerilligenvloed voe osan verdrounkn gewist.

Up kestnacht van 1717 brak d'r nen stravvn noordwesterstorm los die de kuststroke van Olland, Duutsland en Scandinoavië trof. Volgens schattiengn zyn d'r in da gebied round de 14.000 mienschn doodgegoane. 't Wos den grotstn vloed sinsn vier eeuwn en de latste grote overstromienge in 't noordn van Olland.

Up den nacht van zaterdag 31 januari 1953 up zundag wos d'r nen styvn stravvn noordwesterstorm die toun nog t'ope viel mè springty. Up vele tientalln plekkn in Zeeland, Zuud-Olland en Vloandern deurbrak de zee de dykn. Binn en poar eurn stound er 150.000 ectoarn polderland ounder woater. By die rampe zyn d'r 1.835 mienschn verdrounkn. D'Ollandsche regerienge èt de Deltawerkn, die ol begunn woarn in 1950, erziene wuk da in 1959 resulteerde in den Deltawet. D'uutvoerienge van die werkn èt à peu près 40 joar gedeurd.

• Deltawerken online (gearchivêerd)