Hommels

Hommels
Eirdehommel
Taxonomische indêlienge
Domein: Eukaryootn Ryk: Animalia (Beestn) Stamme: Arthropoda (Gelêedpôtigen) Klasse: Insecta (Insectn) Orde: Hymenoptera (Vliesvleugeligen) Familie: Apidae (Byachtigen)
Geslacht
Bombus Latreille, 1802

Hommels is e groep van byen uut 't geslacht Bombus. In hêel de weireld zyn der mêer of 250 sôortn ekend, oek in België zyn der mêer of 40 sôortn, ol zyn der doavan vele die styf zeldzoam zyn. Juuste lik byen zyn hommels styf belangryk voun de bestuvienge van de mêeste sôortn plantn.

Olhoewel dan der e masse verschillige sôortn hommels zyn, hen de mêeste doavan typische wil-gilf-zworte striepn up nunder lyf, ol zyn der oek die hêlegans zwort zyn of die e rôod-rost lyf hen.

Hommels zyn over 't algemêen grodder of byen, ol zyn der oek byen (lik de houtby Xylopa violacea) die eevn grôotn kommn. 't Dudelikste verschil is 't hoar dan hommels hen, olle sôortn hen e masse zocht, lank hoar, byen hen oek wel hoar, mo dat en is nie zo lank. Oek nunder stuufmeelkorve is aars of van zukke byen. Voun de reste trekkn hommels in doenienge styf up geweune byen: z'eetn zuugn zevve nectar en geevn stuufmeel an nunder joungn. Ze moakn oek e nest in goatn in de ground of in boomn en moakn doarin roatn woarin dat de keuniginne neur eiers legt. De nestn zyn mêestol klinder of dedie van geweune byen omdat 't begun van ieder nest deur de keuniginne ollêne emakt is. Ze vergoart in 't vôorjoar nectar en stuufmeel en zoekt toune e goe plekke voun nest te droagn. In da gat makt ze êentige roatn woarin da ze eiers legt en makt ze oek 2 potjes, êen voun 't stuufmeel (die dus dient voun teetn voun de joungn) en êen me nectar, woa da ze zevve van kut eetn a 't were te slicht is. Keuniginnen vliegn ol uut a 't 2 groadn is, werkster mor a 't 6 groadn is. Olhoewel dan der oek hommels in de troopn zittn, viend je de mêeste sôortn mêer in 't nôordn, nunder lank hoar en nunder grotte helpn doaby. De mêest nôordelikke sôortn zyn Bombus polaris en Bombus hyperboreus, die olletwêe leevn up Ellesmere-eiland in 't nôordn van Canada. Bombus hyperboreus is êen van de sôortn koekoekshommels, dat zyn hommels die zevve gin nest moakn, mo nunder eiers leggn in nestn van aar hommels.

At de keuniginne toet 15 eiers eleid het, doe ze de roatn toe met e bitje was en houdt ze d'eiers warme deur me neur vlerkn te beweegn, woadeure da ze extra warmte ofgift. Achter e dag of 4 kommn d'eiers uut en begunn de joungn t'eetn. Ze vervelln êentige kirs en houdn ol 't gêne dan ze kwyt moetn in nunder achterlyf. An ze e latste kêe vervelln, ountlastn ze olles in êne kêe.

At de kolonie grôot enoeg is, begunt de keuniginne eiers te leggn die nie bevrucht zyn (de bevruchtienge van neur eiers is ol gebeurd vôorn de wienter) en doaruut kommn der vintjes. 't Is oek van toune dan de werkster eiers begunn leggn en dan ze d'eiers van de keuniginne upeetn. Zy doet juuste 't zeste me d'eiers van de werksters. Keuniginn zevve kommn vors uut joungsjes die mêer teetn ekreegn hen.

Hommels leevn nie langer of e joar en gebruukn oek bykan nôois 't zeste nest omdan ze e masse parasietn en aar vyandn antrekkn. Dassn, beirn en sôortn toopn nunder nestn roovn, koekoekshommels neemn nestn over. Sommigte vliegn leggn in de vlucht en ei up hommels, at dat eitje uutkomt, bôort die vliege nem in dienn hommel en fret nem vanbinn hêlegans uut. Doanaasn zyn der oek nog stekkers die ze trachtn te vangn, lik de wespendief (Pernis apivoris, apis is de weetnschappelikke noame voun e bye).

• Filmtje van e nest boomhommels.

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Bombus van Wikimedia Commons.