Electronic Arts Inc.

Electronic Arts Inc. (w skrócie EA) to jeden z największych na świecie i jednocześnie najstarszych producentów, wydawców i dystrybutorów gier na komputery, konsole oraz urządzenia mobilne, funkcjonujący w branży nieprzerwanie od roku 1982. Siedziba firmy mieści się w Redwood City, ok. 40 km na południe od San Francisco w stanie Kalifornia. W skład grupy EA wchodzi jednak również kilkadziesiąt studiów deweloperskich i innych spółek zależnych, rozsianych praktycznie po całym świecie. W większości państw, w których wydawane są gry EA, funkcjonują także lokalne spółki dystrybucyjne, np. Electronic Arts Polska. Od września 2013 roku pieczę nad koncernem EA piastuje Australijczyk Andrew Wilson, który związany jest z firmą od roku 2000, a wcześniej pełnił m.in. funkcję wiceszefa EA Sports i platformy Origin.

Electronic Arts jako Producent Gier

W początkowym okresie działalności firma Electronic Arts koncentrowała się na wydawaniu gier stworzonych przez zewnętrznych deweloperów. Począwszy od roku 1987, kiedy to wewnętrzne studia koncernu EA zadebiutowały grą Skate or Die, koncern prowadzi szeroko zakrojoną działalność także jako producent gier. W chwili obecnej realizowana jest ona poprzez dwie główne marki, skupiające posiadane przez koncern ekipy deweloperskie: EA Entertainment oraz EA Sports.

Electronic Arts jako Wydawca Gier

Działalność wydawnicza stanowiła główny element funkcjonowania Electronic Arts praktycznie od momentu powstania. Od 1987 roku, kiedy to koncern rozpoczął również własną działalność deweloperską, firma koncentruje się na wydawaniu gier stworzonych przez wewnętrzne studia deweloperskie, choć nie stroni również od produkcji przygotowanych przez firmy zewnętrzne, a także – od 2015 roku – studia niezależne. Godny podkreślenia jest również fakt, że koncern EA nie koncentruje się na konkretnych gatunkach gier czy też platformach, a w jego portfolio znaleźć możemy szeroki wachlarz tytułów reprezentujących różne gatunki i tworzonych z myślą o różnych platformach – od komputerów osobistych, poprzez konsole, na urządzeniach mobilnych skończywszy.

Electronic Arts jako wydawca gier funkcjonuje obecnie na trzech głównych płaszczyznach:

Produkcje własne

Opracowywane przez wchodzące w skład grupy studia deweloperskie.

Program EA Partners

Wybrane gry deweloperów zewnętrznych, niewchodzących w skład grupy EA; wśród najważniejszych tytułów wydanych w ramach tej inicjatywy wymienić warto przede wszystkim:

Bulletstorm – rodzime studio People Can Fly,
seria Crysis – autorstwa CryTek Studios,
seria Rock Band – studio Harmonix Music Systems,
Syndicate – autorstwa Starbreeze AB,
Seria Titanfall – studio Respawn Entertainment.

Program EA Originals

Ogłoszony podczas targów E3 2015 i stworzony celem wspierania wybranych twórców niezależnych; wśród pierwszych tytułów powstałych w ramach tej inicjatywy, wymienić warto takie gry, jak:

Unravel – studia Coldwood Interactive AB,
Fe – studia Zoink Games.

Historia

Początki firmy i lata 80.

Historia firmy rozpoczęła się w lutym 1982 roku, kiedy to doszło do pierwszego spotkania późniejszego założyciela Electronic Arts, Tripa Hawkinsa, z szefem spółki Sequoia Capital, Donem Valentine. Zachęcony perspektywą przedsięwzięcia Hawkins porzucił stanowisko dyrektora marketingu w firmie Apple i 28 maja 1982 założył własną firmę, inwestując w nią z własnej kieszeni kwotę 200 tysięcy dolarów. Początkowo firma miała nazywać się Amazin’ Software, jednak w roku 1983 ostatecznie przybrała nazwę Electronic Arts, co odzwierciedlało prywatne poglądy jej założyciela, postrzegającego oprogramowanie komputerowe jako formę sztuki, a tworzących go deweloperów jako artystów. W ciągu kilku kolejnych miesięcy Hawkinsowi udało się zwerbować do współpracy łącznie kilkanaście osób, mających za sobą doświadczenia w takich firmach, jak Apple, Atari, Xerox oraz VisiCorp. Firma przeniosła się też z biur Sequoia Capital w Menlo Park do nowej siedziby w San Mateo, nieopodal San Francisco.

W 1984 roku Electronic Arts rozpoczęło budowę własnej sieci dystrybucyjnej, skupiając się na wydawaniu gier przygotowywanych przez zewnętrznych deweloperów na popularne w pierwszej połowie lat 80. komputery PC, Apple II, Amstrad CPC, Atari i Commodore 64. Wśród najważniejszych tytułów z tego okresu wymienić warto przede wszystkim Archon: The Light and the Dark (1983), Boulder Dash (1984) czy The Bard’s Tale (1985). Pierwszą samodzielną produkcją opracowaną przez firmę była wydana w 1987 roku gra Skate or Die. W połowie lat 80. Electronic Arts otrzymało od firmy Commodore niezbędne narzędzia deweloperskie oraz pierwsze, prototypowe modele komputerów Amiga, które stały się najpopularniejszymi komputerami domowymi na przełomie lat 80. i 90. ubiegłego wieku. Efektem prawdziwej ofensywy, przypuszczonej przez „Elektroników” na tę właśnie platformę, stały się tak kultowe produkcje jak F/A-18 Interceptor, 688 Attack Sub, Centurion: Defender of the Rome, Desert Strike: Return of the Gulf, Indianapolis 500: The Simulation czy Populous, a także kilka bestsellerowych programów użytkowych, np. Deluxe Paint. W roku 1987 Electronic Arts rozszerzyło zwój zakres działania poza Amerykę, otwierając europejskie biuro firmy nieopodal Londynu, a rok później rozpoczęło dystrybucję gier także na terenie Australii.

Lata 90. i pierwsze kluczowe przejęcia

W roku 1990 Electronic Arts rozpoczęło produkcję gier na legendarną konsolę Nintendo Entertainment System (NES) i zadebiutowało na giełdzie papierów wartościowych jako spółka publiczna, której akcje wyceniono na 8 dolarów za sztukę. W tym samym roku szeregi firmy opuścił jednak jej założyciel Trip Hawkins (pozostając jeszcze przez kilka lat przewodniczącym rady nadzorczej spółki, a w międzyczasie zakładając zupełnie nową firmę 3DO Company). Nowym szefem EA został zaś Larry Probst (właściwie: Lawrence F. Probst III), a pod jego wodzą, koncern zaczął rozwijać się jeszcze dynamiczniej, otwierając w latach 1992-95 kolejne biura lokalne w Japonii, Niemczech, Francji oraz Hiszpanii.

W 1993 roku utworzona została marka EA Sports (pierwotnie Electronic Arts Sports Network), pod szyldem której wewnętrzne studia koncernu zajęły się przygotowywaniem cyklicznych gier sportowych, takich jak FIFA, NHL, NBA Live czy Madden NFL, rozwijanych przez EA do dnia dzisiejszego. W latach 1998-99 Electronic Arts nabyło na wyłączność kilkuletnie licencje na wykorzystanie rozgrywek piłkarskich FIFA i UEFA oraz wyścigów Formuły 1. W 1995 roku zapoczątkowana została też inna kluczowa dla firmy marka, jaką stała się zręcznościowa seria wyścigowa Need for Speed. Na dynamiczny przyrost portfela wydawniczego Electronic Arts niewątpliwy wpływ wywarły też liczne przejęcia zewnętrznych zespołów deweloperskich. W latach 1991-98 koncern nabył m.in. tak znane studia, jak Distinctive Software (pierwsze odsłony serii Test Drive), Origin Systems (cykle Ultima oraz Wing Commander), Bullfrog Productions (serie Populous, Syndicate i Dungeon Keeper), Maxis (seria SimCity) oraz Westwood Studios (cykl Command & Conquer). W połowie lat 90. Electronic Arts przeniosło główną siedzibę z San Mateo do położonego nieopodal Redwood City.

Pierwsza dekada XXI wieku i dalszy rozwój firmy

W roku 2000 studio EA Maxis wyprodukowało pierwszą odsłonę jednej z najważniejszych dla koncernu i rozwijanych do dziś serii – The Sims. W tym samym roku Electronic Arts pozyskało prawa do stworzenia cyklu gier o Harrym Potterze i nabyło studio DreamWorks Interactive (obecnie EA DICE Los Angeles), które stworzyło m.in. tak słynne serie, jak Medal of Honor czy The Lord of the Rings: The Battle for Middle-Earth. W roku 2002 EA wykupiło też studio Black Box Games, znane później z serii SKATE oraz kilku kolejnych odsłon cyklu Need for Speed, a na rynku zadebiutowała pierwsza odsłona serii Battlefield, pozostającej do dziś jedną z kluczowych marek koncernu. Jej twórcy ze studia Digital Illusions (obecnie EA DICE) stali się zaś częścią firmy w 2006 roku. W latach 2005-2009 miały miejsce kolejne przejęcia, wśród których najważniejsze to pozyskanie studia Criterion Games (seria Burnout) oraz zajmującego się grami MMORPG Mythic Entertainment. W międzyczasie Electronic Arts pozyskało m.in. licencje ligi NFL, stacji telewizyjnej ESPN oraz popularnego serialu animowanego Simpsonowie. W roku 2005 utworzono również studio Electronic Arts Mobile Romania, dając początek nowej gałęzi działalności koncernu, poświęconej wyłącznie produkcji gier mobilnych, dystrybuowanych początkowo na mocy umowy z firmą Nokia.

W pierwszej dekadzie XXI wieku Electronic Arts znajdowało się już u szczytu popularności, dzierżąc miano prawdziwego giganta elektronicznej rozrywki. Firma nie miała jednak dobrej prasy, a to głównie dzięki kontrowersjom, wywołanym rządami żelaznej ręki, niewłaściwym traktowaniem pracowników oraz ocierającymi się o monopol praktykami przejmowania studiów zewnętrznych i nabywania na wyłączność długoletnich licencji sportowych. Coraz częściej stawiano też zarzuty, że kolejne odsłony najpopularniejszych marek koncernu niewiele różnią się od siebie i stanowią wyłącznie próbę odcinania kuponów od ich wcześniejszych sukcesów. W lutym 2007 roku z funkcji prezesa EA zrezygnował Larry Probst, a jego miejsce zajął John Ricitello. Jedną z pierwszych decyzji nowego szefa firmy było wprowadzenie na rynek kilku nowych marek, które miały nieco odświeżyć portfel wydawniczy „Elektroników”. Dzięki tej decyzji w kolejnych latach na rynku pojawiły się m.in. takie serie, jak Crysis, Mass Effect, Dragon Age, Dead Space, Mirror’s Edge, Army of Two czy SKATE. Jednocześnie w strukturach koncernu pojawiły się także zupełnie nowe studia, takie jak Visceral Games (wcześniej EA Redwood Shores), Pandemic Studios czy BioWare. W roku 2007 miała też miejsce pierwsza poważna konsolidacja mniejszych studiów z grupy EA, zaś największe ekipy zyskały nieco większą samodzielność. Całą strukturę podzielono zaś na cztery główne oddziały: EA Games, EA Sports, EA Casual Entertainment oraz The Sims.

W roku 2008 pojawiły się pogłoski o planach przejęcia przez koncern EA jednego z największych rynkowych konkurentów – firmy Take 2 Interactive, wraz z posiadanymi przez nią studiami, np. Rockstar Games. Po trwających kilka miesięcy negocjacjach, okrzyknięta największym przejęciem w historii branży transakcja nie doszła jednak do skutku. Pod koniec roku Electronic Arts podjęło decyzję o likwidacji marki EA Casual i włączeniu działających w jej ramach studiów do marki The Sims (jako Sims and Casual). W kolejnych miesiącach do nowej struktury włączone zostały również: marka EA Mobile, serwis gier przeglądarkowych Pogo.com oraz wszelkie aktywności koncernu w dziedzinie casualowych gier sieciowych. Cała operacja zaowocowała też m.in. zwolnieniem ok. 600 pracowników. To jednak nie wszystko, gdyż kolejną falę zwolnień pociągnął za sobą kryzys finansowy z lat 2008-2009, kiedy to pracę straciło w sumie ok. 2600 osób, zatrudnionych m.in. w studiach Visceral Games, Mythic Entertainment, EA Tiburon (wcześniej Tiburon Entertainment) oraz EA Black Box (wcześniej Black Box Games). W latach 2009-2011 Electronic Arts nabyło m.in. specjalizującą się w wydawaniu gier mobilnych firmę Chillingo oraz znane z takich serii, jak Peggle, Bejeweled czy Plants vs. Zombies studio PopCap Games.

Druga dekada XXI wieku

W marcu 2013 roku ze stanowiska ustąpił John Ricitello, zaś w fotelu prezesa Electronic Arts zasiadł ponownie, choć tymczasowo, Larry Probst, będący również od roku 2008 prezesem Amerykańskiego Komitetu Olimpijskiego. Po kilku miesiącach „bezkrólewia” pieczę nad EA objął były wiceszef EA Sports i platformy Origin oraz producent wykonawczy serii FIFA Andrew Wilson. W wyniku pierwszych decyzji nowego szefa, w kolejnych miesiącach pracę straciło ok. 10% zatrudnionych w różnych oddziałach koncernu osób. W międzyczasie nastąpiła też kolejna reorganizacja struktur firmy: zniknęła marka The Sims, zaś studia pracujące nad produkcjami casualowymi skupione zostały wraz z dotychczasowym EA Mobile pod nową marką: EA All Play. Studia wchodzące w skład EA Maxis, początkowo określane marką EA Play, powróciły do swojej pierwotnej nazwy. W maju 2013 roku Electronic Arts ogłosiło, że na mocy umowy z wytwórnią Walta Disneya koncern uzyskał na wyłączność dziesięcioletnie prawa do produkcji gier opartych na uniwersum Gwiezdnych wojen, zaś jednym z pierwszych efektów tej współpracy była stworzona przez EA DICE gra Star Wars: Battlefront. W roku 2014 w portfelu EA pojawiła się również inna mocna marka science fiction: Titanfall, rozwijana przez zewnętrzne studio Respawn Entertainment.

W związku ze stale rosnącą pozycją rynku gier niezależnych, podczas targów E3 2015 Electronic Arts ogłosiło rozpoczęcie zupełnie nowej inicjatywy o nazwie EA Originals, której celem jest wspieranie najciekawszych projektów sceny indie, zaś jednym z pierwszych jej sukcesów okazała się gra Unravel studia Coldwood Interactive AB. W grudniu tego samego roku EA otworzyło zupełnie nowy odział firmy zwany Competitive Games Division, którego zadaniem jest wspieranie oraz organizacja imprez e-sportowych. W odpowiedzi na swoisty boom rynkowy, jaki wywołał dynamiczny rozwój technologii VR, w maju 2016 roku utworzony został kolejny, wewnętrzny oddział EA o nazwie Frostbite Labs, specjalizujący się w produkcji gier przeznaczonych na zestawy rzeczywistości wirtualnej. We wrześniu 2016 roku koncern Electronic Arts ogłosił utworzenie zupełnie nowej marki EA Worldwide Studios, skupiającej kilka kluczowych dla firmy studiów deweloperskich, takich jak BioWare, EA Maxis oraz EA Mobile.

W październiku 2017 roku firma Electronic Arts poinformowała o zamknięciu studia Visceral Games, które wówczas pracowało nad grą o kodowej nazwie Project Ragtag, osadzoną w uniwersum Gwiezdnych wojen. W tym samym miesiącu liczne kontrowersje wywołała gra Star Wars: Battlefront II, w której zaszyto mikrotransakcje typu pay to win. Problemy okazały się na tyle duże, że wywołały globalną debatę na temat lootboksów w grach wideo, a sprawująca pieczę nad marką Gwiezdne wojny firma Disney nakazała wydawcy całkowite wyłączenie mikropłatności w tym tytule, dopóki cały system nie zostanie przebudowany. Wszystko to odbiło się na giełdowej kondycji Electronic Arts.

W sierpniu 2018 roku Patrick Söderlund ogłosił, że rezygnuje ze stanowiska wiceprezesa Electronic Arts i opuszcza szeregi firmy. W lutym 2019 roku stało się jasne, że sytuacja wydawcy bynajmniej się nie poprawiła. Tym razem problemem okazał się odbiór gry Battlefield V, której premiera była przekładana, a sam tytuł sprzedał się znacznie poniżej oczekiwań. Niedługo później pojawiło się jednak pierwsze światełko w tunelu w postaci gry Apex Legends, czyli dystrybuowanej w modelu free-to-play strzelanki studia Respawn Entertainment, która przyciągnęła 25 milionów graczy w ciągu zaledwie tygodnia od premiery. Niestety nie uchroniło to 350 pracowników firmy przed falą zwolnień, która przeszła przez firmę w marcu.

W październiku 2019 roku gry Electronic Arts powróciły na platformę Steam. W pierwszym kwartale 2020 roku firma mogła pochwalić się wzrostem przychodów do 1,4 miliarda dolarów, co było pokłosiem wybuchu pandemii COVID-19. W grudniu natomiast dowiedzieliśmy się, że pod skrzydła Electronic Arts trafi Codemasters, czyli specjaliści w dziedzinie gier wyścigowych. Transakcja opiewała na kwotę 1,2 miliarda dolarów i została zwieńczona w lutym 2021 roku. W tym samym miesiącu opisywana firma nabyła też studio Glu Mobile, przygotowując się do wyraźniejszego zaznaczenia swojej obecności na rynku gier mobilnych. W maju szeregi firmy ostatecznie opuścił zasłużony dla niej Larry Probst. Czerwiec przyniósł natomiast kolejne przejęcie – tym razem pod banderą EA znalazło się brytyjskie Playdemic.

Trzecia dekada XXI wieku

W czerwcu 2023 roku Electronic Arts ogłosiło, że szeroko zakrojona restrukturyzacja w firmie dobiegła końca. Od tej pory miała ona składać się z dwóch bytów, podlegających bezpośrednio dyrektorowi generalnemu EA – Andrew Wilsonowi. Mowa o EA Sports, na czele którego stanęli Laura Miele oraz Cam Weber, a także EA Entertainment, któremu przewodzili Vince Zampella, Samantha Ryan oraz Jeff Karp. W lipcu natomiast dowiedzieliśmy się, że pod skrzydłami Electronic Arts wyrosło nowe studio deweloperskie. Mowa o Cliffhanger Games, którego zadaniem było opracowanie gry Marvel’s Black Panther.

Pokłosiem restrukturyzacji przeprowadzonej przez Electronic Arts były zwolnienia. W sierpniu 2023 roku ogłoszono, że redukcja etatów dotknęła studio BioWare, które straciło 50 deweloperów. W grudniu gruchnęła natomiast wiadomość o tym, że kolejna fala zwolnień przeszła przez Codemasters. Z kolei luty 2024 roku przyniósł wieści o zwolnieniu 670 osób, czyli 5 procent swojej globalnej siły roboczej. Powody takiego stanu rzeczy to między innymi anulowanie strzelanki osadzonej w uniwersum Gwiezdnych wojen oraz chęć skupienia się na rozwoju własnych marek kosztem gier opartych na licencjach. Innym efektem fali zwolnień, która przeszła przez firmę EA, było rozwiązanie brytyjskiego zespołu czuwającego nad jakością gry Apex Legends. W wyniku tego ruchu pracę straciło około 40 osób.

EA app / Origin

Utworzona w czerwcu 2011 roku przez koncern Electronic Arts platforma dystrybucji elektronicznej, pełniąca rolę sklepu z grami oraz systemu kontroli dostępu do danych w formie cyfrowej (tzw. DRM). Integralną częścią platformy jest klient Origin (znany wcześniej jako EA Store, EA Download Manager, EA Downloader bądź EA Link – funkcjonujące w sieci od roku 2005). Jedną z istotnych funkcji platformy stanowią również opcje społecznościowe, pozwalające na łączenie się i rozmawianie ze znajomymi, streaming gier za pośrednictwem TwitchTV oraz integrację z portalem Facebook i serwisami typu Xbox Live, PlayStation Network czy Nintendo Network. Pierwszym tytułem udostępnionym na platformie Origin był wydany pierwotnie w roku 2005 dodatek do gry Battlefield 2 zatytułowany Jednostki Specjalne.

Reklamowana jako główny konkurent dla Steam, czołowej platformy cyfrowej dystrybucji, pełni finalnie rolę centrum sprzedaży i zarządzania grami firmy Electronic Arts, wydanymi na komputery PC/Mac oraz platformy mobilne. Produkcje deweloperów zewnętrznych, takich jak chociażby rodzimego CD Projekt RED – choć pojawiają się w ofercie sklepu Origin, stanowią jednak znikomą część dostępnych tam gier. Podobnie jak Steam, Origin oferuje również możliwość zapisywania stanu gry w chmurze, auto-patching zainstalowanych gier oraz nagrody i osiągnięcia. W sierpniu 2013 roku na platformie Origin uruchomiono program Great Game Guarantee (w wolnym tłum. Gwarancja Zadowolenia z Gry), pozwalający na zwrot zakupionych na platformie gier wydanych przez Electronic Arts.

W październiku 2022 żywot platformy Origin na komputerach osobistych z systemem Windows dobiegł końca. Została ona zastąpiona przez nową aplikację – EA app. Od tej pory ze starej platformy mogli korzystać jedynie użytkownicy komputerów firmy Apple.

EA Play

W 2014 roku na konsolach Xbox udostępniono usługę EA Access, w ramach której po wykupieniu abonamentu gracze otrzymywali dostęp do szerokiej gamy produkcji z katalogu wydawcy. W 2016 roku podobne rozwiązanie, nazwane Origin Access, udostępniono posiadaczom komputerów osobistych. W 2019 roku EA Access trafiło natomiast na konsole PlayStation.

W październiku 2020 roku EA Access oraz Origin Access zostały przemianowane na EA Play. Dodatkowo w tym samym czasie usługa EA Play zadebiutowała na platformie Steam, natomiast w listopadzie 2020 roku gry dostępne w ramach EA Play zostały udostępnione również abonentom Xbox Game Pass (a później także PC Game Pass).