Glista ludzka (�ac. Ascaris lumbricoides hominis) to ludzki paso�yt �eruj�cy w uk�adzie pokarmowym i (okresowo) w p�ucach (nale�y do nicieni). Chorob� wywo�ywan� przez glist� ludzk� nazywa si� glistnic�. Dojrza�a glista ludzka osi�ga ca�kiem spore rozmiary. Samice maj� do 40 cm d�ugo�ci, samce natomiast od 10 do 32 cm. Doros�e samice �yj� w ludzkim jelicie cienkim, gdzie sk�adaj� jajeczka, i to niema�o, bo do 200 000 dziennie, kt�re opuszczaj� cia�o �ywiciela wraz z ka�em. Larwy glisty ludzkiej mog� zosta� tak�e wydalone przez jam� ustn� wraz z wymiocinami. Po kilku tygodniach z jaj rozwijaj� si� larwy, kt�re czekaj� na po�kni�cie przez cz�owieka.
Jaja musz� jednak wcze�niej trafi� do ciep�ego i wilgotnego �rodowiska, aby wyklu�y si� z nich larwy. Potrzebuj� oko�o 25 stopni C, aby po trzech do sze�ciu tygodni przekszta�ci� si� w formie po�redni�. Pozostaj� jednak nadal ukryte w os�once jajowej i w tej postaci zwykle dostaj� si� do przewodu pokarmowego cz�owieka.
Jeste�my jedynym �ywicielami glisty ludzkiej, to znaczy, �e jeste�my niezb�dni, aby cykl �yciowy robaka si� zamkn��. Zaka�amy si� po�ykaj�c larwy, kt�re mog�y nam osi��� na d�oniach, gdy pracowali�my w ska�onej jajami ziemi lub te� znalaz�y si� na niedomytych warzywach. Jest to zatem tak zwana choroba brudnych r�k. Mo�na si� te� zakazi� poprzez wypicie zanieczyszczonej wody. Zaka�enie nie przenosi si� bezpo�rednio z cz�owieka na cz�owieka.
Najgorsze jest to, �e aby dojrze� larwa musi odby� w�dr�wk� po naszym ciele. Po po�kni�ciu larwy trafiaj� do jelita, gdzie wykluwaj� si� z jajeczek i przenikaj� do krwi. P�yn�c wraz z ni� docieraj� do p�cherzyk�w p�ucnych, gdzie dwukrotnie liniej�. Po osi�gni�ciu oko�o 2 mm d�ugo�ci zaczynaj� przemieszcza� si� w g�r� uk�adu oddechowego, przez oskrzeliki, oskrzela, tchawic� do krtani, sk�d odruchowo po�kni�te, dostaj� si� znowu do �o��dka i dalej do jelit. Ten cykl trwa oko�o dw�ch miesi�cy. Doros�e glisty ludzkie mog� �y� od 1 do 2 lat.
Objawy zaka�enia glist� ludzk�
Co to znaczy, �e "robaki nas podgryzaj�"? Nie oznacza to, �e �ywi� si� naszymi tkankami, lecz �e poch�aniaj� sk�adniki od�ywcze pochodz�ce z przetrawionego pokarmu. M�wi�c inaczej, paso�ytuj� na nas. Dlatego w�r�d najistotniejszych objaw�w glistnicy znajduj� si� te, kt�re �wiadcz� o niedo�ywieniu.
Najcz�stsze objawy glistnicy:
- og�lne os�abienie
- zawroty g�owy
- obrz�k twarzy
- nadmierna pobudliwo��
- reakcje alergiczne
- b�le brzucha, rzadziej nudno�ci
- inny ni� zwykle rytm wypr�nie� (biegunki, zaparcia)
- obecno�� robaka w wymiocinach lub stolcu
Gdy larwy dotr� do p�uc mog� si� pojawi� takie objawy jak:
- uporczywy kaszel
- duszno�ci
- �wiszcz�cy oddech
Ci�ka glistnica prowadzi do niedo�ywienia i utraty masy cia�a, mo�e przyczyni� si� do zapalenia wyrostka robaczkowego, niedro�no�ci jelit, zapalenia uchy�k�w. Migruj�ce glisty mog� powodowa� niedro�no�� dr�g ��ciowych, bywaj� te� wydalanie poprzez jam� nosowo-gard�ow�. Dzieciom choruj�cym na glistnic� grozi niedo�ywienie i spowolnienie wzrostu.
Czynniki ryzyka glistnicy obejmuj�:
- wiek (najcz�ciej choruj� dzieci do 10. roku �ycia)
- ciep�y klimat
- z�e warunki sanitarne (glistnica jest szeroko rozpowszechniona w krajach rozwijaj�cych si�, gdzie ludzkie odchody przenikaj� do gleby, na przyk�ad w wyniku nawo�enia gleby).
Diagnoza i leczenie
W celu zdiagnozowania glistnicy wykonuje si� testy, w tym badanie ka�u od k�tem obecno�ci jaj i larw lub badania krwi (na obecno�� zwi�kszonej liczby pewnego rodzaju bia�ych krwinek, zwanych eozynofilami). Przy ci�kich zaka�eniach robaki mog� zosta� wykaszlane lub znale�� si� w wymiotach. Glisty mog� wydostawa� si� tak�e poprzez inne otwory cia�a, czyli przez usta lub nozdrza. Lekarz mo�e te� zleci� badania obrazowe (prze�wietlenie, ultrasonografia, tomografia komputerowa).
Zazwyczaj leczy si� tylko infekcje, kt�re powoduj� objawy. W niekt�rych przypadkach glistnica ust�puje samoistnie. Choremu podaje si� leki przeciwpaso�ytnicze (np. albendazol, iwermektyna, mebendazol). W przypadku wyst�pienia niedro�no�ci lub uszkodze� w jelitach, niedro�no�ci dr�g ��ciowych i zapalenia wyrostka robaczkowego potrzebna jest operacja chirurgiczna.
