Burgersdorp

Hierdie artikel handel oor die Oos-Kaapse dorp. Vir die dorp in Limpopo naby Tzaneen, sien Burgersdorp, Limpopo.

Burgersdorp
Dorp
Uitsig oor Burgersdorp
Burgersdorp  Burgersdorp se ligging in Oos-Kaap
Koördinate: 30°59′32″S 26°19′29″O / 30.99222°S 26.32472°O / -30.99222; 26.32472
Land	Suid-Afrika
Provinsie	Oos-Kaap
Distrik	Joe Gqabi
Munisipaliteit	Walter Sisulu
Stigting	1846
Regering
• Tipe	Deel van 'n Plaaslike Munisipaliteit
Oppervlak [1]
• Totaal	30,9 km2 (11,9 vk. myl)
Hoogte	1 405 m (4 610 ft)
Bevolking  (2011)[1]
• Totaal	15 991
• Digtheid	518/km2 (1 340/vk. myl)
Rasverdeling (2011) [1]
• Wit mense	9.4%
• Indiërs/Asiërs	0.3%
• Bruin mense	12.0%
• Swart mense	78.1%
• Ander	2.8%
Taal (2011) [1]
• Xhosa	71.6%
• Afrikaans	20.8%
• Sotho	3.4%
• Engels	1.4%
• Ander	2.8%
Poskode (strate)	9744
Poskode (posbusse)	9744
Skakelkode	051-653-

Burgersdorp (vroeër Burghersdorp gespel) is 'n dorp in die Oos-Kaapse Middellande van groot geskiedkundige belang en vandag een van die mees vooruitstrewende dorpe in die Noordoos-Kaap en een van die min plattelandse dorpe wat in stand gehou word.^[2]

Die dorp is aan die Stormbergspruit geleë, 359 km noordwes van Oos-Londen. Dit is oorspronklik op die plaas Klipfontein, wat op 27 Desember 1847 deur ene Gert Buytendach gekoop is, aangelê ^[3]. Dit is so genoem ter ere van burgers wat diens gedoen het tydens die Sewende Grensoorlog van 1846 tot 1847, of moontlik omdat die burgers dit op hulself geneem het om die dorpie tot stand te bring en nie op die kerk of staat gewag het nie.

In 1869 is 'n Teologiese Seminarium hier tot stand gebring deur die Gereformeerde Kerke van Suid-Afrika met prof. Dirk Postma as die eerste rektor. Hy was ook die eerste leraar van die Gereformeerde kerk Burgersdorp, wat op 21 Januarie 1860 in die pakhuis van 'n winkel gestig is omdat daar groot teenkanting was teen die skeuring in die Kaapse Kerk. Dié teologiese skool het in 1905 na Potchefstroom verskuif, en daaruit het die Potchefstroomse Universiteitskollege in 1919 ontstaan en eindelik in 1951 (as die PUK) die Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys (PU vir CHO). Vanweë die dorp se belangrikheid in die vroeë stryd om die erkenning van die Nederlandse taal, is hier 'n Taalmonument in 1893 opgerig. Tydens die Tweede Vryheidsoorlog was daar heelwat gevegte in die omgewing. Hier is 'n goed bewaarde blokhuis, wat bekendstaan as die Brandwag, wat in die oorlog deur die Britte gebou is. Nog 'n gedenkwaardigheid is die ou tronk. Die teologiese skool is gerestoureer en tot gedenkwaardigheid verklaar.

Vandag is Burgersdorp die administratiewe en handelsentrum van 'n distrik waar met wol en vee geboer word. Dit is ook een van die grootste spoorwegaansluitings tussen Oos-Londen en Bloemfontein. Burgersdorp het 'n goed-funksionerende provinsiale hospitaal.^[4]

Die landskap rondom Burgersdorp is plat na die weste, maar na die ooste en suide is heuwels opvallend algemeen.^[5] Burgersdorp is in 'n vallei geleë. Minder as 2 mense per vierkante kilometer bewoon die landelike omgewing, meestal plase, rondom Burgersdorp.^[6] Daar is geen ander dorpe daar naby nie.^[7]

Burgersdorp se klimaat is koel.^[8] Die gemiddelde temperatuur is 18 °C. Die warmste maand is Desember met 26 °C, en die koudste Junie, teen 7 °C.^[9] Die gemiddelde reënval is 604 millimeter per jaar. Die natste maand was Februarie, met 109 millimeter reën, en die droogste September, op 11 millimeter.^[10]

Burgersdorp is wyd bekend vir sy uitstekende sportgeriewe met onder meer Shortenpark waar tennis, rolbal, jukskei, atletiek, krieket en swem beoefen kan word. Daar is ook 'n pretpark. Die Danie Craven-stadion met een van die beste rugbyvelde in die land bied sitplek aan 6 000 toeskouers. Die nege-putjie-gholfbaan het van die beste grassetperke in dié deel van die land.

• Sen. Jan de Klerk, kabinetsminister
• Willem Johannes de Klerk, predikant, opvoedkundige, vader van Jan de Klerk en oupa van oudpres. FW de Klerk en dr. Willem de Klerk
• Aletta du Plessis, onderwyseres en eggenote van prof. Jacobus du Plessis
• Prof. Wicus du Plessis, akademikus, regsgeleerde, ekonoom en politieke denker
• Hilda Postma, skrywer van Afrikaanse kindergedigte
• Rikie Postma, skrywer van Afrikaanse kinderboeke
• Ds. Willem Postma, predikant in die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika en skrywer onder die skuilnaam Dr. O'kulis
• Paula Styger, aktrise
• Ds. Douw Venter, 'n Gereformeerde predikant
• Eben Venter, Afrikaanse skrywer

• Louisa Bolus, plantkundige en taksonoom
• Dawie de Villiers, gewese Suid-Afrikaanse kabinetsminister, ambassadeur en oud-Springbokkaptein
• Johannes Erasmus, prokureur en Afrikaanse skrywer
• William Fehr, kuns- en oudhede-versamelaar en sakeman
• Hendre Fourie, rugbyspeler vir Engeland^[11]
• Johan Goosen, Vrystaatse en Springbokrugbyspeler
• Karin Hougaard, Afrikaanse sangeres
• Jacobus Wilhelmus Sauer, politikus
• Flippie Snyman, predikant en professor aan die Teologiese Skool Burgersdorp
• Jan Steytler, opposisiepolitikus
• Charles Goldmann, Britse parlementslid en magnaat
• Edwin Goldmann, Duitse kankernavorser
• Richard Goldmann, mynmagnaat en Transvaalse politikus

• 
  Die Brandwagblokhuis.
• 
  NG kerk op Burgersdorp.
• 
  Die replika (links) en oorspronklike (regs) Nederlandse Taalmonument.
• 
  Die Gereformeerde kerkgebou op Burgersdorp is in 1912 opgerig.^[12]
• 
  Die Gereformeerde kerk op die voorgrond en die kerkgebou van die NG gemeente Burgersdorp troon uit bo die omringende geboue in Burgersdorp se middedorp.
• 
  Burgersdorp se stadsaal soos hy in 2012 daar uitgesien het. Dit is omstreeks 1962 voltooi.
• 
  Die dorp soos uitgebeeld op 'n poskaart van omstreeks 1900.

• NG gemeente Burgersdorp
• Gereformeerde kerk Burgersdorp
• Lys van dorpe in Suid-Afrika
• Monumente: Eerste Taalmonument en die Burgermonument

• Rosenthal, Eric, Encyclopaedia of Southern Africa, Juta and Company Limited, Kaapstad en Johannesburg, 1978.
• Kelly, Maureen, Amptelike Suid-Afrikaanse Munisipale Jaarboek, HELM Publikasies, Johannesburg, 1986.
• Du Toit, prof. dr. S. du Toit. Handleiding vir die studie van die kerkgeskiedenis. Potchefstroom: Pro Rege-Pers Beperk, 1955.

Wikimedia Commons bevat media in verband met Burgersdorp.

• Burgersdorp se webblad
• Laerskool Burgersdorp se webtuiste Geargiveer 16 Januarie 2014 op Wayback Machine

	Bethulie Gariepdam	Aliwal-Noord 58 km	Lady Grey
	Venterstad		Jamestown, Dordrecht
		Burgersdorp
	Steynsburg	Molteno	Queenstown