Lamassu

Lamassu (wigskrif: 𒀭𒆗, an.kal; Sumeries: ^dlammař; later in Akkadies: lamassu^[1][2]) is ’n Sumeriese beskermingsgodheid.^[3] Dit is in Sumeriese tye aanvanklik as ’n godin uitgebeeld en is Lama of Lamma genoem, maar van die Assiriese typerk af is dit uitgebeeld as ’n kruising tussen ’n mens, ’n voël en óf ’n bul óf ’n leeu – spesifiek met ’n menslike kop, vlerke en die lyf van ’n bul of leeu, onder die naam Lamassu.^[3][4] ’n Minder algemene naam is shedu (wigskrif: 𒀭𒆘, an.kal×bad; Sumeries: ^dalad; Akkadies, šēdu), wat verwys na die manlike weergawe van ’n lamassu.^[5] Lamassu verteenwoordig die diereriem, sterre of sterrebeelde.^[6][7]

Die godin Lama verskyn aanvanklik as ’n tussenganger wat voor orante (biddende vroulike figure) loop en hulle aan die gode voorstel.^[3] Sy word Lama genoem op ’n Kassitiese stele wat by Uruk ontdek is in ’n tempel van Isjtar (1307-1282 v.C.).^[8] Sy dra ’n valletjiesrok en ’n tiara met horings, wat die godin simboliseer. Sy hou haar hande op, ’n teken van gebed.

A. Spycket het voorgestel soortgelyke figure wat uit die Akkadiese tydperk ontdek is en veral algemeen in soortgelyke voorstellingstonele is, word ook as lamas beskou.^[9] Dié voorstel word algemeen aanvaar.^[3]

Van Assiriese tye af is lamassu uitgebeeld as kruisings met die lyf van ’n gevlerkte bul of leeu en die kop van ’n man.^[3] Die motief van ’n gevlerkte dier met ’n menslike kop was algemeen in die Nabye Ooste en is al van 3000 v.C. uit Ebla bekend. Die eerste kenmerkende lamassu-motief in Assirië het tydens die bewind van Tiglath-Pileser II verskyn as ’n simbool van mag.^[10][11]

Pare lamassu is dikwels in Assirië by die ingang van paleise geplaas, met hulle gesigte na ’n straat of binnehof. Van voor af het dit gelyk of hulle staan en van die kant of hulle loop. In vroeë weergawes het hulle vyf bene gehad.

’n Entjie van die enorme beelde was daar dikwels ’n ewe groot beeld van ’n held wat met ’n leeu stoei. In die paleis van Sargon II by Dur-Sharrukin het ’n groep van minstens sewe lamassu, twee sulke helde en omringende leeus by die ingang na die troonkamer gestaan, "’n konsentrasie van figure wat ’n oorweldigende indruk van mag geskep het".^[12] Hulle het ook op silinderseëls verskyn. Noemenswaardige voorbeelde van lamassu sluit in dié in die Britse Museum in Londen, die Louvre in Parys, die Nasionale Museum van Irak in Bagdad en die Metropolitan Museum of Art in New York. Verskeie voorbeelde wat op uitgrawingsterreine in Noord-Irak voorgekom het, is in die 2010's deur ISIL vernietig toe hulle die gebied beset het.

• 
  Bulle met vlerke en menslike koppe uit Sargon II se paleis in Dur-Sharrukin (Louvre).
• 
  Kopie van die oorspronklike beeld in Irak: een van twee lamassu in Berlyn.
• 
  Die lamassu in Persepolis.
• 
  Die kop van ’n lamassu uit die paleis van Esarhaddon in Nimrud, Irak, 7de eeu v.C., Britse Museum.

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Lamassu.

• Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.