Michel Houellebecq

Michel Houellebecq (miʃɛl wɛlˈbɛk; gebore Michel Thomas; 26 Februarie 1956, Réunion)^[1] is 'n Franse romansier, digter, toneelskrywer en rolprentregisseur.

Sy vader, 'n berggids, en moeder, 'n narkotiseur, het weinig in die klein Michel belanggestel, en op sesjarige leeftyd word hy aan sy ouma toevertrou, wat in 1978 oorlede is. Hy neem later sy ouma se van as skrywersnaam aan.

In 1980 verwerf hy 'n diploma in landbouingenieurswese en tree hy ook in die huwelik. Sy seun Etienne word in 1981 gebore. Hierop volg egter 'n egskeiding, waarna hy vanweë kliniese depressie meermale behandel moes word in instellings vir geestesversteurdes.

Op twintigjarige leeftyd word sy literêre belangstellings ontlok, en in 1985 vind 'n ontmoeting met Michel Bulteau; wat aan Houellebecq die geleentheid bied om sy eerste boek te publiseer (naamlik 'n biografie van Howard P. Lovecraft getiteld Contre le monde, contre la vie); plaas.

Sy eerste literêre werk, die novelle Extension du domaine de la lutte, verskyn in 1994. In 1998 hertrou hy met Marie-Pierre Gauthier. Na die publikasie van 'n ingekorte onderhoud in die tydskrif Lire en sy roman Plateforme word Houellebecq en die uitgewer van die blad voor die gereg gedaag deur verskillende moslem-organisasies in Frankryk asook moskees van Parys en Lyon, wat vergeefs poog om skadevergoeding te eis.^[2][3][4] Omdat sy werk kritiek op die Islam (anti-islamities elemente) bevat, en net voor die aanslae op die Wêreldhandelsentrum verskyn, beskou 'n beduidende aantal aanhangers hom as 'n visioenêre leier.

Vanaf 1998 leef Houellebecq in vrywillige ballingskap, eers in Ierland en vanaf 2003 (deels) in Suid-Spanje, in die buurt Almería. Teenswoordig woon hy weer in Parys, naamlik in Chinatown.^[5] In September 2011 verskyn 'n berig dat Houellebecq moontlik vermis sou wees, nadat hy afsprake in Nederland en België nie nakom nie. Sedert einde Junie 2011 reageer hy nie meer op e-posse en oproepe van sy uitgewer nie.^[6] In dieselfde week duik hy egter weer op. Hy bied as verklaring vir sy geheimsinnige verdwyning die verskoning aan dat hy skynbaar sy afsprake vergeet het.^[7] L'enlèvement de Michel Houellebecq (2014) is 'n mockumentary; 'n komiese drama wat op spitsvondige en vernuftige wyse op die gerugte sinspeel wat die rondte gedoen het tydens sy "verdwyning".^[8]

In sy oeuvre beskryf hy die bankrotskap van die libertynse en neo-liberale westerse maatskappy wat individuele vryheid as die hoogste maatstaf aanneem, maar ontspoor in 'n koue, egoïstiese samelewing waarin onder andere new age, vrye liefde, aborsies, eutanasie en selfmoord, maar ook 'n tot vervelens gedrewe kommersialisering en ontspoorde markdenke, alomteenwoordige en gebanaliseerde verskynsels word. Nie alleen diverse linkse groeperinge en feministiese groepe reageer met verontwaardiging op sy werk nie, maar ook georganiseerde beroepe en bedrywe soos byvoorbeeld die reisindustrie, neem aanstoot in sy werk. Ondanks die kritiek van die grootste deel van die gevestigde (hoofstroom) media, blyk sy werk egter uitermate gewild in Frankryk en ook oorsee te wees. So word sy roman Les Particules élémentaires (1998, Elementêre deeltjies), reeds in ongeveer 25 tale vertaal. Vele beskou dit as bewys daarvan dat 'n groeiende deel van die generasies wat te jonk is om die gebeure van Mei 1968 te kon meemaak of bewus daarvan is, simpatiseer met sy analise van die huidige verwronge samelewing en die links-liberale vergrype daarvan.

Volgens Houellebecq sou die hedendaagse roman uiteenlopende aspekte van die menslike ervaring moet bevat, van suiwer emosies tot filosofiese betragtinge en teoretiese uiteensettings.

In sy eerste boek, Extension du domaine de la lutte (1994, Die wêreld as mark en stryd), neem hy die verbruikersmaatskappy in die loep. Seksuele begeerte en frustrasie saai haat en verdriet onder geatomiseerde individue. Dat dit hier deels om 'n reaksie op die eksistentialistiese vryheidsdenke gaan, blyk uit 'n dubbele verwysing na Camus: 'n poging tot moord op 'n strand (vgl. Camus, L'Étranger) misluk jammerlik, en een van die hoofkarakters kom om tydens 'n motorongeluk.

In Les Particules élémentaires (1998, Elementêre deeltjies) pak hy die bul by die horings: die hippies en die aktiviste van Mei '68 het volgens sy denke die ou waardestelsels omvergegooi sonder om iets in die plek daarvan te stel; inteendeel, hulle is opgeneem in die kapitalistiese verbruikersmanie en - beheptheid wat hulle grotendeels self vorm aan gegee het, en troos hulself met die verdrywing van die New age beweging. Die lewenspaaie wat in die roman beskryf word, is tekenend van die bankrotskap van die liberale Westerse samelewing. Die roman, wat hoofsaaklik op die styl van Aldous Huxley gebaseer is, het daarom verwarring en woede veroorsaak, veral wat klassieke linkses aanbetref.

'n Siniese reaksie op liefdeloosheid word in ' 'Plateforme' '(2001,' 'Platform' ') vervat, waarin die hoofkarakter uiteindelik liefde vind in 'n seksueel bevredigende verhouding, en 'n reisagentskap vir sekstoerisme begin. Sy droom word egter verwoes tydens 'n wrede aanval deur Moslemterroriste, wat terloops sterk trek op die aanval in 'n nagklub op Bali in Oktober 2002 wat ná die verskyning van die roman plaasgevind het. Ook in hierdie werk verwys Houellebecq met 'n knipoog na Camus wanneer hy met die sin begin: "My vader is 'n jaar gelede oorlede." "Die vreemdeling" van Camus begin met: "Vandag is moeder oorlede."

In September 2010 word Houellebecq van plagiaat beskuldig vanweë die gebruik van stukke uit onder andere Wikipedia in sy nuwe roman La carte et le territoire.^[9][10] Dit werp die outeursregtelike vraag, betreffende die mate waarin 'n roman gebruik mag maak van bestaande tekste sonder bronvermelding en dit mag namaak, op. ('n prosedure wat deur Houellebecq - en vele andere - met reëlmaat toegepas word).

Sy kontroversieel maatskappykritiese toekomsroman Soumission - Frans vir 'onderworpenheid/onderwerping', wat ook 'islam' in die Arabies heet - verskyn op 7 Januarie 2015. Na die Franse presidentsverkiesing van 2022 word die leier van die party La Fraternité musulmane (Die Islamitiese broederskap), die ambisieuse Mohammed Ben Abbes, in die tweede ronde verkies, nadat andere partye in 'n poging om Front National van die mag te weer, sy kandidatuur ondersteun. Frankryk word 'n islamitiese staat wat sjariawette invoer. Die roman beskryf die lewe van die misantropiese dosent van Franse lettere aan die Universiteit van Parys (Sorbonne), François ('n subtiele verwysing van Houellebecq na homself), wat 'n spesialis in en bewonderaar is van die werk van Joris-Karl Huysmans. Na sy bekering tot die Islam, vind François opnuut geborgenheid en geluk. In die boek het Houellebecq ook sy mes in vir politici soos François Hollande, wat in sy tweede ampstermyn as president dien, en François Bayrou, synde in die karaktertekening 'n islamitiese premier.^[11] Die Nederlandse vertaling se titel is Onderworpen, en dit verskyn op 12 Mei 2015.^[12]

In Januarie 2019 verskyn sy boek Sérotonine in Frankryk^[13][14]; en in Maart 2019 verskyn die Nederlandse vertaling daarvan onder die titel Serotonine. Die titel van die werk verwys na die senuoordraers wat in verband gebring word met gevoelens van geluk en depressie, en waarvan die vervaardiging in die roman gestimuleer word deur die fiktiewe antidepressant Captorix. Theodore Dalrymple merk in sy resensie van die eweneens misantropiese roman op dat daar op elke bladsy galgehumor te vind is, en dat die teiken daarvan dikwels die westerse beskawing is.^[15] Kort voor die verskyning van Serotonine skryf Houellebecq 'n artikel in die Amerikaanse tydskrif Harper’s Magazine waarin hy hom vierkantig skaar agter President D.J. Trump se politieke beleid en sieninge.^[16]

Die werk van Houellebecq word in Nederlands vertaal deur Martin de Haan. In Afrikaans verskyn vertalings van sy werk in die vorm van Tagtig gedigte en twee essays - Verskeie (vertaal deur Catherine du Toit en medewerkers) (2012), asook die bloemlesing Tussen die abjekte en die eteriese - 'n Keur uit die poësie van Michel Houellebecq (vertaal deur H.J. Pieterse) (2018) onder die uitgewer Protea Boekhuis, en vernietig (vertaal deur Johann Rossouw, 2023) by naledi.

Je kunt je voorstellen dat het mannendom heel lang geleden, toen er veel beren waren, een specifieke, onvervangbare rol speelde;
is dat nog maar de vraag. – 04/01/2013. Michel Houellebecq, De koude revolutie, vert. M.d.H.

In 2006 word sy roman Elementaire deeltjes verfilm in Duits. Vroeër was daar 'n rolprentaanpassing van sy debuutroman, De wereld als markt en strijd gewees. Platform is ook in 2004 deur Johan Simons in 'n toneelstuk omskep. In 2008 is die rolprent "La Possibilité d'une île", wat deur Houellebecq geregisseer is, uitgebring. Die dokumentêre prent "Derniers Mots"; met musiek deur Iggy Pop, word ook ingevolge Houellebecq se kreatiewe proses vervaardig.

In die rolprent uit 2014, Kidnapping of Michel Houellebecq, (Frans: L'enlèvement de Michel Houellebecq)^[17][18] geregisseer deur Guillaume Nicloux, speel Houellebecq homself. Met die rolprent poog Houellebecq om op spitsvondige wyse 'n verklaring te bied vir 'n tydperk in 2011^[17] toe hy enkele dae vermis was. In die rolprent word hy ontvoer deur 3 amateur ontvoerders.

In 2014 verskyn ook die rolprent Near Death Experience, geproduseer deur Benoît Delépine en Gustave Kervern.^[19] Die rolprent handel oor 'n werknemer wat by 'n oproepsentrum werksaam is en wat 'n insinking beleef, gespeel deur Houellebecq. Hy vlug na die berge waar hy 'n unieke ervaring beleef.^[20]

In 2016 verskyn 'n rolprent in 'n nuwe samewerking met Iggy Pop, te wete 'n verfilming van Houllebecq se manifes en oproep tot die maak van Rester Vivant kuns. In To Stay Alive: A Method speel Houllebecq die mislukte kunstenaar Vincent wat 'n besoek ontvang van Pop, wat terloops 'n groot bewonderaar van die skrywer is.

• Tagtig gedigte en twee essays - Verskeie (vertaal deur Catherine du Toit en medewerkers) (2012)
• Tussen die abjekte en die eteriese - 'n Keur uit die poësie van Michel Houellebecq (vertaal deur H.J. Pieterse) (2018) (Protea Boekhuis)

• Lys van vertalings in Afrikaans

• 1992 Prix Tristan Tzara vir La Poursuite du bonheur
• 1996 Prix de Flore vir Le Sens du combat
• 1998 Prix Novembre en die Impact Dublin Literêre-prys vir Les Particules élémentaires
• 2005 Prix Interallié vir La Possibilité d'une île
• 2010 Prix Goncourt vir La Carte et le territoire
• 2016 Frank Schirrmacher-prys
• 2018 Oswald Spengler-prys^[21]

• H.P. Lovecraft: contre le monde, contre la vie (1991, essay oor H.P. Lovecraft; opgeneem in De koude revolutie, vert. Martin de Haan, 2004)
• Rester vivant (1991, venynige beskouing oor die digterskap, Leven, lijden, schrijven - methode, vert. Martin de Haan, 2003; opgeneem in De koude revolutie)
• La poursuite du bonheur (1992, poësie)
• Extension du domaine de la lutte (1994, roman; De wêreld als markt en strijd, vert. Martin de Haan, 2000)
• Le sens du combat (1996, poësie)
• Les Particules élémentaires (1998, roman; Elementaire deeltjes, vert. Martin de Haan, 1999)
• Interventions (1998, essays; opgeneem in De koude revolutie, vert. Martin de Haan)
• Renaissance (1999, poësie)
• Lanzarote (2000, novelle met fotoboek; Lanzarote, vert. Kiki Coumans, 2001)
• Plateforme (2001, roman; Platform. Midden in de wêreld, vert. Martin de Haan, 2002)
• La possibilité d'une île (2005, roman; Mogelijkheid van een eiland, vert. Martin de Haan, 2005)
• Ennemis publics (2008, briefwisseling met Bernard-Henri Lévy; Publieke vijanden. Een steekspel in brieven, vert. Martin de Haan en Rokus Hofstede, 2009)
• Interventions 2 - traces (2009, essays; grotendeels opgeneem in De koude revolutie, vert. Martin de Haan)
• La carte et le territoire (September 2010, roman; De kaart en het gebied, vert. Martin de Haan, 2011)
• Configuration du dernier rivage (April 2013, gedigte)
• Soumission (januari 2015, roman, die Nederlandse vertaling van Martin de Haan verskyn in Mei 2015, met as titel Onderworpen^[22])
• En présence de Schopenhauer (2017, essays. Nederlandse vertaling: In aanwezigheid van Schopenhauer. Vertaal deur Martin de Haan. Arbeiderspers, Amsterdam, 2018. ISBN 9789029525619)
• Sérotonine (2019, roman. Nederlandse vertaling: Serotonine. Vertaal deur Martin de Haan. Arbeiderspers, Amsterdam, 2019. ISBN 9789029529020)

• Dominique Noguez, Houellebecq, en fait. [Parys], 2003.
• Fernando Arrabal, Houellebecq. Parys, 2005.
• Denis Demonpion, Houellebecq. De ongeautoriseerde biografie. Amsterdam, 2006 (Vertaling van: Houellebecq non autorisé. Enquête sur un phénomène. Parys, 2005).
• Aurélien Bellanger, Houellebecq, écrivain romantique. Parys, 2010.
• L'unité de l'oeuvre de Michel Houellebecq. Parys, 2013.
• Martin de Haan, Aan de rand van de wereld. Michel Houellebecq. Portret in dertig korte stukken. Amsterdam, 2015.

• Houellebecq via literatuurlinks.net
• Aforismes van Houellebecq.
• Van die sagte realisme van Edward Hopper tot die beperkte verbeelding van Michel Houellebecq^{[dooie skakel]} Artikel deur Leon Lemmer op PRAAG.

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal.