Tankoslojna hromatografija

Tankoslojna hromatografija (engl. Thin Layer Chromatography ili TLC) je hromatografska tehnika koja se koristi za razdvajanje hemijskih komponenti. Uključuje stacionarnu fazu sastavljenu iz tankog sloja materijala za adsorpciju, obično silikagela, aluminij-oksida ili celuloze, koji je pričvršćen na ravnu, inertnu ploču. Pokretna faza se sastoji iz ispitivanog uzorka koji je rastvoren u odgovarajućem rastvaraču. Pokretna faza se kreće po stacionarnoj ploči, potiskivana kapilarnim silama, te se tako ispitivani uzorak razdvaja u pojedine komponente.

Upotrebljava se u širokom spektru:

• ispitivanje biljnih pigmenata
• detekcija pesticida i insekticida u hrani
• analiza sastava boja vlakana u forenzičkim ispitivanjima
• identifikacija komponenti koji se nalaze u ispitivanom uzorku.

To je brza i generička metoda za nadgledanje reakcija u organskoj hemiji.

Postoji najmanje 25 inertnih materijala koji se koriste kao adsorbensi u TLC, ali nekoliko njih ima najčešću upotrebu.

Silikagel ili silikatna kiselina je bijeli amorfni porozni materijal pripremljen taloženjem iz rastvora silikata dodatkom kiseline. Veličina pora kod komercijalnih ploča je najčešće 10 – 15 mikrometara. Silikagel je polarna supstanca kiselog karaktera. Aktivna mjesta za adsorpciju su slobodne hidroksilne grupe (-OH) na kojima dolazi do stvaranja vodikovih veza sa polarnim supstancama.

U strukturi celuloze postoje OH-grupe koje omogućavaju vezanje molekula vode pomoću vodikovih veza, što je čini pogodnim sredstvom za razdvajanje hidrofilnih (polarnih) supstanci.

Aluminij-oksid (Al₂O₃) priprema se u tri pH ranga: kiselom, bazičnom i neutralnom u zavisnosti od toga za koju vrstu supstanci će se koristiti. Najviše se koristi bazična forma (na bazičnom se razdvajaju hidrokarboni, alkaloidi, sterodi...).

Uzorak se nanosi ručno ili automatski. Kod ručnog nanošenja koristi se mikrošprica. Poluautomatska metoda je nanošenje pomoću uređaja koji minimalno oštećuje sloj i nanosi preciznu zapreminu uzorka (Nanomat 4).

Ploča se unosi u komoru na čijem dnu se nalazi rastvarač koji kapilarnim silama prolazi kroz adsorbens noseći sa sobom komponente uzorka, koje se kreću do određene udaljenosti na ploči. Zbog različitog afiniteta komponente se zaustavljaju na različitim mjestima na ploči, što omogućava njihovu identifikaciju. Koriste se uobičajeni rastvarači ili njihove smjese.

Neke komponente su obojene pa ih nije teško detektovati na ploči. Ako komponenta apsorbira svjetlost u UV području, moguće je detektovati posmatranjem pod UV lampom. Komponente je moguće vizualizirati i prskanjem ploče odgovarajućim reagensom, koji sa komponentom razvija boju. Komponente se detektuju izračunavanjem vrijednosti retencionog faktora (Rf):

${\displaystyle R_{f}={\frac {d_{A}}{d_{R}}}}$

gdje je d_A put koji je prešla komponenta, a d_R put koji je prešao rastvarač.

Da bi se TLC koristila za kvantitativno određivanje, moraju se kvantificirati mrlje pomoću denzitometra koji mjeri apsorpciju ili fluorescenciju na odgovarajućoj talasnoj dužini. Ovaj uređaj daje pseudo-hromatogram, sa pikovima odgovarajućih komponenata, čija se površina može mjeriti.^[1]

• Hromatografija

1. Separation of Food Dyes by Thin Layer Chromatography (TLC)
2. Identification of Unknowns Lab: Thin Layer Chromatography (TLC) Arhivirano 14. 2. 2012. na Wayback Machine

Commons ima datoteke na temu: Tankoslojna hromatografija