1838 yng Nghymru

Mae'r erthygl hon yn ymwneud ag arwyddocâd penodol y flwyddyn 1838 i Gymru a'i phobl

• Joseph Edwards yn ennill medalau arian Yr Academi Frenhinol am gynlluniau seiliedig ar hynafiaethau ^[1]
• Maria Jane Williams (Llinos) yn ennill gwobr yn Eisteddfod y Fenni am drefniant i bedwar llais o unrhyw alaw Gymreig, ac yn ennill gwobr arglwyddes Llanofer am y casgliad gorau o alawon Cymreig.^[2]
• Robert Isaac Jones (Alltud Eifion) yn agor The Cambrian Pill Depot, siop fferyllydd yn Nhremadog ^[3]
• Syr John Edwards, Aelod Seneddol Bwrdeistref Trefaldwyn, yn cael ei urddo yn Farwnig 1af Garth ^[4]
• Agor Coleg Annibynwyr Aberhonddu

• Jane Williams (Ysgafell) - Twenty Essays on the Practical Improvement of God's Providential Dispensations as Means to the Moral Discipline to the Christian ^[5]
• Arthur Jones - Pynciau Athrawiaethol ^[6]
• Hopkin Bevan - Ychydig Hanes neu Goffadwriaeth ^[7]
• Benjamin Jones (P A Môn) - Temperance v. Teetotalism ^[8]
• Edward Roberts (Iorwerth Glan Aled) - Dyddanion, neu Hanesion Difyrus a Buddiol ^[9]
• William Probert - Hebrew and English Concordance ^[10]
• David Rhys Stephen - Ffurf Priodas Ymneillduwyr ^[11]
• Charlotte Elizabeth Guest - The Lady of the Fountain (cyfieithiad o'r chwedl Arthuraidd Iarlles y Ffynnon) ^[12]

• John Mills (Ieuan Glan Alarch) - Gramadeg Cerddoriaeth ^[13]
• Evan Evans (Ieuan Glan Geirionydd) - Y Seraph, sef casgliad o donau crefyddol ar amrywiol fesurau ^[14]

• Joseph Kenny Meadows - The Heads of the People or Portraits of the English ^[15]
• J. M. W. Turner yn paentio dyfrlliw o Gastell y Fflint.

• 27 Ionawr, William Hughes - argraffydd a chyhoeddwr (bu farw 1921) ^[16]
• 14 Ebrill, John Thomas - ffotograffydd (bu farw 1905) ^[17]
• 3 Mehefin, Richard Jones (Glan Alaw) - gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd (bu farw 1925) ^[18]
• 4 Mehefin, Owen Jones (Manoethwy) - awdur (bu farw 1866) ^[19]
• 15 Mehefin, William Daniel Davies - llyfrwerthwr (bu farw 1900) ^[20]
• 15 Gorffennaf, John Morgan Jones - gweinidog (bu farw 1921) ^[21]
• 22 Gorffennaf, Edward Hamer Carbutt - Aelod Seneddol Rhyddfrydol Bwrdeistrefi Sir Fynwy (bu farw 1905) ^[22]
• 1 Awst, William Evans - gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd ac awdur (bu farw 1921) ^[23]
• 29 Medi, William Thomas Rees (Alaw Ddu) - cerddor (bu farw 1904) ^[24]
• 7 Tachwedd, John Oliver - bardd (bu farw 1866) ^[25]
• 18 Tachwedd, Henry Cecil Raikes - Aelod Seneddol Ceidwadol (bu farw 1891) ^[26]
• 8 Rhagfyr, Charles Gresford Edmondes - archddiacon a phrifathro (bu farw 1893) ^[27]
• 26 Rhagfyr, William Boyd Dawkins - daearegwr a hynafiaethydd (bu farw 1929) ^[28]
• 27 Rhagfyr, James Conway Brown - cerddor (bu farw 1908) ^[29]
• Dyddiad anhysbys
  • Edward Jones (Iorwerth Ceitho) - saer ac eisteddfodwr (bu farw 1930) ^[30]
  • Richard Jones Berwyn - arloeswr a llenor (bu farw 1917) ^[31]
  • Robert Henry Roberts - gweinidog y Bedyddwyr a phrifathro Coleg Regent's Park, Llundain (bu farw 1900) ^[32]
  • Richard Thomas - diwydiannwr (bu farw 1916)

• 26 Chwefror, Ann Hatton (Ann of Swansea) - nofelydd (g. 1764) ^[33]
• 3 Mawrth, David Lloyd - clerigwr, bardd, a cherddor (g. 1752) ^[34]
• 9 Mawrth, Jedediah Richards - emynydd, a llyfrwerthwr teithiol (g 1784) ^[35]
• 10 Mawrth, Owen Owens - arweinydd y "Wesle Bach" (geni 1794) ^[36]
• 14 Mawrth, Wyndham Lewis - Aelod Seneddol Caerdydd ac etholaethau yn Lloegr (g 1780) ^[37]
• 15 Ebrill, Edward Jones (yr ail) - gweinidog Wesleaidd (g. 1775) ^[38]
• 9 Mai, Syr Richard Hoare - Awdur, gwerthwr hen greiriau, arlunydd, archeolegydd, anthropolegydd, fforiwr a dyddiadurwr (g. 1758) ^[39]
• 19 Gorffennaf, Christmas Evans, - gweinidog y Bedyddwyr (g 1766) ^[40]
• 26 Awst, Syr John Nicholl - barnwr a gwleidydd (g. 1759) ^[41]
• 18 Medi, Griffith Williams (Gutyn Peris) - bardd (g. 1769) ^[42]
• 8 Hydref, William Owen (Gwilym Ddu Glan Hafren) - prifathro a cherddor (g 1788) ^[43]