Aleppo
 | |
| Math | dinas, dinas fawr, populated place in Syria  |
|---|---|
| Poblogaeth | 2,003,671 |
| Sefydlwyd |
|
| Cylchfa amser | UTC+2, EET, UTC+03:00 |
| Gefeilldref/i | |
| Iaith/Ieithoedd swyddogol | Arabeg |
| Daearyddiaeth | |
| Rhan o'r canlynol | Northwestern Syria |
| Sir | Mount Simeon District |
| Gwlad |  Syria |
| Arwynebedd | 190 ±1 km² |
| Uwch y môr | 379 metr |
| Cyfesurynnau | 36.2°N 37.16°E |
 | |
Dinas hynafol yng ngogledd Syria yw Aleppo (Arabeg حلب ['ħalab]; Ffrangeg, Alep; hefyd Halep neu Haleb). Mae'n brifddinas talaith Aleppo sy'n ymestyn o gwmpas y ddinas am dros 16,000 km² gyda phoblogaeth o 4,393,000. Gall Aleppo hawlio fod yn un o'r dinasoedd hynaf yn y byd, gyda thystiolaeth fod pobl yn byw yno ers tua 11,000 CC. Roedd yn cael ei hadnabod yn yr Henfyd fel Khalpe, Khalibon, Beroea (Veroea) (i'r Groegiaid), a Halep (i'r Tyrciaid); Alep yw'r enw Ffrangeg. Gorwedd ar safle strategol ar groesffordd bwysig lle cwrdd hen lwybrau masnach rhwng India a'r Lefant, hanner ffordd rhwng Môr y Canoldir i'r gorllewin ac Afon Ewffrates i'r dwyrain; rhedai llwybr arall i Asia Leiaf i'r gogledd a Damascus i'r de. Rhed afon Quweiq (قويق) trwy'r ddinas.
Tyfodd y ddinas hynafol ar y bryniau isel o gwmpas y bryn dominyddol lle codwyd Caer Aleppo yn ddiweddarach. Yn yr Oesoedd Canol, roedd y gaer anferth honno yn ganolfan bwysig i'r Mwslimiaid yn ystod y Croesgadau ac fe'i defnyddiwyd gan Saladin ac eraill fel canolfan. Lleihaodd pwysigrwydd Aleppo fel canolfan fasnachol gyda datblygu llwybr arforol Penrhyn Gobaith Da ac agor Camlas Suez yn ddiweddarach, a effeithiodd ar y fasnach â'r Dwyrain, ac erbyn heddiw mae'n ganolfan allforio cynnyrch amaethyddol yr ardal amgylchynnol; gwenith, cotwm, cnau pistachios, ffrwyth olewydd, a defaid.
Ystyrir hen bazaar Aleppo yn un o ryfeddodau'r Dwyrain Canol, gyda rhwydwaith dan do o filltiroedd o strydoedd culion a souks o bob math. Mae Caer Aleppo yn Safle Treftadaeth y Byd ar restr UNESCO. Mae'r ddinas yn enwog yn y byd Arabaidd am ei byrth niferus hefyd ac fel canolfan ddiwylliannol unigryw.
Pyrth Aleppo
[golygu | golygu cod]- Bab al-Hadid (Y Porth Haearn)
- Bab al-Maqam (Porth y Gysegrfan)
- Bab Antakeya (Porth Antioch)
- Bab al-Nasr (Porth y Fuddugoliaeth)
- Bab al-Faraj (Porth y Rhyddhad)
- Bab Qinnasrin (Porth Qinnasrin)
- Bab al-Jnean (Porth y Gerddi)
- Bab al-Ahmar (Y Porth Coch)
.svg){kind=small}