Katarina Jogajlido

Katarina Jogajlido
Reĝino de Svedio
Katarina Jogajlido, (peredza) dukino de Finnlando kaj reĝino de Svedio
Persona informo
Katarzyna Jagiellonka
Naskiĝo	1-an de novembro 1526 (1526-11-01) en Krakovo,  Pollando
Morto	16-an de septembro 1583 (1583-09-16) (56-jaraĝa) en Stokholmo,  Svedio
Tombo	Katedralo de Upsalo
Religio	katolikismo
Ŝtataneco	Respubliko de Ambaŭ Nacioj vd
Familio
Dinastio	Jogajlidoj (denaske) Vasa (progeedze)
Patro	Sigismondo la 1-a de Pollando
Patrino	Bona Sforza
Gefratoj	Anna Jogajlido, Izabela Jogajlido, Sofia Jogajlido, dukino de Brunsvigo-Luneburgo, Hedvig Jogajlido, brandenburga princelektisto-edzino, Katharina of Poland, Countess of Montfort (en) , Anna Jagiellon (en) , Regina Szafraniec (en) , Sigismondo la 2-a de Pollando, John Jagiellon (en) kaj Wojciech Olbracht (en) vd
Edz(in)o	Johano la 3-a de Svedio
Infanoj	Isabella (1564-1566) Sigismondo (1566-1632) Anna (1568-1625)
Profesio
Okupo	reĝino vd
vd	Fonto: Vikidatumoj
v • d • r

Katarina Jogajlido (pole Katarzyna Jagiellonka, litove Kotryna Jogailaitė, svede Katarina Jagellonica av Polen, finne Katariina Jagellonica; naskiĝis la 1-an de novembro 1526 en Krakovo; mortis la 16-an de septembro 1583 en Stokholmo) estis pola-litova princino de la nobela familio de la Jogajlidoj. Kiel la edzino de Johano la 3-a Vasa ŝi estis de 1562 dukino de Finnlando, kaj de 1569 reĝino de Svedio.

Ŝi naskiĝis kiel la plej juna filino de reĝo Sigismondo la 1-a de Pollando kaj la itala princino Bona Sforza. Katarina estis la edzino de la sveda princo kaj duko Johano la 3-a Vasa kaj estis patrino de la estonta pola-litova elektita reĝo Sigismondo la 3-a Vasa. Kiel edzo por ŝi ankaŭ proponis sin caro Ivano la 4-a de Rusio.

La geedziĝo kun la sveda princo Johano, la dua filo de reĝo Gustavo Vasa kaj frato de reĝo Eriko la 14-a, okazis la 4-an de oktobro 1562 en Vilno. Johano, pro sia sendependa ekstera politiko kiel duko de Finnlando, faris tion malgraŭ malpermeso de lia frato al tiu geedzeca rilato. La novgeedzoj loĝis de tiam en la kastelo de Turku en Finnlando. La enmiksiĝo de Johano en Livonio igis la reĝon deklari militon al sia frato. Eriko sendis ĝis 10000 soldatojn por konkeri la loĝejon de lia frato. La 12-an de aŭgusto 1563 kapitulacis la kastelo, kaj Johano kaj Katarina estis kaptitaj. Ambaŭ estis alportitaj al Svedio kaj malliberigitaj en la kastelo de Gripsholm.

Ŝia malsukcesa edziĝkandidato, caro Ivano, provis en diplomatiaj interparoloj atingi dissolvon de la geedziĝo inter Katarina kaj Johano kaj akiri Katarina por si mem. Tio, kaj la mensa kadukiĝo de Eriko kondukis al kreskanta opozicio kaj malkontento en la medio ĉirkaŭ la reĝo. En kaptiteco ŝi naskis sian unuan infanon, Isabella (1564-1566). Post la plej aĝa filino sekvis la filo Sigismondo (1566-1632), tiam ilia plej juna, filino Anna (1568-1625).

Katarina kaj Johano estis liberigitaj en 1567. En 1569, post la maldungo de Erik kaj de la kronado de ŝia edzo reĝo Johano la 3-a de Svedio, ŝi estis ĝis sia morto en 1583, kronita Reĝino de Svedio.

Katarina edukis sian filon Sigismondo al pasia katoliko, kiu, kiel Sigismundo la 3-a Vasa stiros la sorton de Pollando-Litovio por 45 jaroj. Post akiro de la sveda trono en 1592, lia malkaŝa katolikismo fremdigis lin disde liaj protestantismaj-svedaj subuloj kaj gvidis post la batalo de Stångebro en 1598 al lia elpostenigo fare de la sveda Riksdag en 1599. Post la malsukceso de liaj politikaj planoj en Svedio, la lando dum la 17-a jarcento fortiĝis al protestantisma gvida kaj granda potenco en Norda Eŭropo kaj kaŭzis longjarajn militajn konfliktojn inter Pollando kaj Svedio pri la gvida rolo ĉirkaŭ la Balta Maro kaj pri la heredorajtoj de la katolikaj Vasa-oj sur la svedian tronon.

Katarina mortis la 16-an de septembro 1583 kaj estis entombigita en la Katedralo de Upsalo.

El la geedzeco kun reĝo Johano de Svedio ŝi havis la sekvajn infanojn:

• Isabella (1564-1566), sveda princino
• Sigismondo (1566-1632), reĝo de Pollando kaj Svedio, grandprinco de Litovio
• Anna (1568-1625), sveda princino

v • d • r Genealogio de la Jogajlidoj Genealogio         Sankta Jadviga 1384-1399 (⚭)* (♔)**   Ladislao la 2-a Jogajlo 1377-1401 1386-1434                                               Vladislao de Varna 1434-1444 1440-1444   Kazimiro la 4-a 1440-1492 1447-1492                                                                                 Vladislao la 2-a Jogajlido 1490-1516 1471-1516   Sankta Kazimiro   Johano la 1-a Alberto 1492-1501   Aleksandro 1501-1506 1492-1506   Sigismondo la Maljuna 1506-1548 1506-1548                                                                       Ludoviko Jogajlido 1516-1526 1516-1526   Izabela Jogajlido ⚭ 1539-1540   Sigismondo Aŭgusto 1530-1569 1529-1569 1569-1572   Anna Jogajlido 1575-1596 (♔)**   Katarina Jogajlido ⚭ 1568–1583 Simboloj Reĝoj, reĝedzinoj kaj sanktuloj de la Jogajlida dinastio, kun jaroj de regado. = Grandduko de Litovio = Reĝo de Pollando = Grandduko/reĝo de Respubliko de Ambaŭ Nacioj = Reĝo de Hungario kaj Kroatio = Reĝo de Bohemio ⚭ = Reĝedzino de Hungario ⚭ = Reĝedzino de Svedio = Sanktuloj Jadviga kaj Kazimiro (⚭)* = Jadviga apartenas nur geedze al la Jogajlidoj, denaske al Anĵuo-Sicilio (♔)** = Jadviga kaj Anna Jogajlido portis la titolon "reĝo", latine rex, (ne "reĝino" aŭ "reĝedzino", latine regina), havante la titolon el propra rajto kaj ne pro geedziĝo.

v • d • r Reĝoj de la dinastio Vasa Genealogio             Gustavo Vasa 1523–1560                                                                 Eriko la 14-a 1560–1568   Johano la 3-a 1568–1592 ⚭Katarina Jogajlido   Karolo la 9-a 1604–1611                                       Gustavo 1601–1605   Sigismondo 1592–1599 1587–1632   Gustavo la 2-a Adolfo 1611–1632                                                   Ladislao 1610–1613 1632–1648   Johano Kazimiro 1648–1668   Kristina 1632–1654 Simboloj Monarĥoj el la dinastio Vasa, kun jaroj de regado: Reĝo de Svedio kaj Pollando-Litovio Princo de Ugliĉ Caro de Rusio ⚭ edzo/edzino