Edukira joan

Sigmund Freud

Aldatu loturak
Artikulu hau Wikipedia guztiek izan beharreko artikuluen zerrendaren parte da
Wikipedia, Entziklopedia askea

Sigmund Freud

Ahotsa
katedradun

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakSigismund Schlomo Freud
JaiotzaPříbor, 1856ko maiatzaren 6a
Herrialdea Austriar Inperioa
Cisleithania  1918ko azaroaren 12a)
 Austria  (1918ko azaroaren 12a -
 Hirugarren Reicha  (1938ko martxoaren 12a -  1939ko irailaren 23a)
BizilekuaViena
Londres
Birth house of Sigmund Freud (en) Itzuli
Lehen hizkuntzaalemana
HeriotzaLondres, 1939ko irailaren 23a (83 urte)
Hobiratze lekuaGolders Greeneko Erraustegia
Heriotza moduaeutanasia: laringeko minbizia
Familia
AitaJacob Freud
AmaAmalia Freud
Ezkontidea(k)Martha Bernays  (1886 -  1939ko irailaren 23a)
Seme-alabak
Haurrideak
Familia
Hezkuntza
HeziketaVienako Unibertsitatea
Hezkuntza-mailazientzietan doktorea
Doktorego ikaslea(k)Otto Gross (mul) Itzuli
Moshe Wulff (en) Itzuli
Hizkuntzakalemana
Irakaslea(k)Carl Friedrich Wilhelm Claus
Alois Pokorný (en) Itzuli
Ernst Wilhelm von Brücke (en) Itzuli
Ambroise-Auguste Liébeault (mul) Itzuli
Jean-Martin Charcot
Theodor Meynert (mul) Itzuli
Ikaslea(k)
Jarduerak
Jarduerakpsikoanalista, neurologoa eta saiakeragilea
Lantokia(k)Londres eta Viena
Enplegatzailea(k)Vienako Unibertsitatea
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
KidetzaRoyal Society
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioaateismoa
IMDB: nm0294438 Allocine: 37052
iTunes: 122049187 Musicbrainz: a8e73e7b-5b8c-4dda-86c4-6c4a1567787e Discogs: 761054 Find a Grave: 1377 Edit the value on Wikidata

Sigmund Freud (ˈziːkmʊnt ˈfʁɔʏt ahoskatua; Sigismund Schlomo Freud jaioa; Freiberg in Mähren, Moravia, Austriar Inperioa, 1856ko maiatzaren 6a – Londres, 1939ko irailaren 23a) austriar mediku neurologoa, psikoanalisiaren sortzailea izan zen, psikopatologia tratatzeko metodo klinikoa, elkarrizketa bidez gaixoaren eta psikoanalistaren artean.[1]

Freuden gurasoak Ukraina eta Errusiaren artean dagoen Galizia lurraldeko juduak ziren. 1881ean medikuntzako titulua lortu zuen Vienako Unibertsitatean.[2][3] 1885ean irakaskuntzarako gaitu ondoren, neuropatologiako irakasle izendatu zuten, katedradun afiliatu bilakatuz 1902. urtean.[4] Freud Vienan bizi eta lan egin zuen, eta bertan ezarri zuen 1886an bere praktika klinika. 1938an, Austria utzi zuen naziengatik ihesi, eta Erresuma Batuko erbestean hil zen 1939an.

Psikoanalisiaren sorreran, Freudek teknika terapeutikoak garatu zituen, besteak beste, elkartze librearen erabilera eta aurkikuntzen transferentzia, bere eginkizun zentrala prozesu analitikoan finkatuz. Freudek sexualitatearen birdefinitzeak forma infantiletan sartzera eraman zuen, Edipo konplexuaren teoria psikoanalisiaren oinarri zentrala izatera bultzatuz.[5] Nahiak betetzeari buruzko ametsen azterketak, ereduak eman zizkion analisi klinikoa egiterakoan, sintomen eraketak eta errepresioaren azpian zeuden mekanismoak aztertzeko. Oinarri horrekin Freudek inkontzientearen teoria landu zuen, eta id, ego eta super-egoak osaturiko egitura psikikoaren eredua garatu zuen.[6] Freudek libidoaren existentzia postulatu zuen, prozesu mentalak eta egiturak inbertitzen dituen energia sexualizatua eta atxikimendu erotikoak sortzen dituena, eta baita heriotzarako bulkada, errepikapen konpultsiboa, gorrotoa, erasoa eta erru neurotikoa sorrarazten dituena. Azken lanetan, Freudek erlijioaren eta kulturaren interpretazio eta kritika zabala garatu zuen.[6]

Nahiz eta orokorki gainbeheran egon bere erabilera diagnosian eta klinikan, psikoanalisiak oraindik eragina du psikologian, psikiatrian eta psikoterapian, eta baita humanitateetan. Horrela, eztabaida zabala eta liskartua sortzen jarraitzen du bere eraginkortasun terapeutikoari zein egoera zientifikoari dagokienez, zehaztu gabe kausa feministari mesede edo kalte egiten dion.[7] Dena den, Freuden lanak mendebaldeko pentsamendu garaikidean eta herri kulturan gainezka egon dira. W. H. Audenek 1940an Freudi egindako omenaldi poetikoan, bere ekarpena honela deskribatu zuen "iritzi klima oso bat, gure bizitza ezberdinak bere azpian garatzen ditugula”.[8]

Biografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Freud (16 urterekin) eta Amalia bere ama, 1872an.

Gaztaroa eta heziketa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Freud Austriar Inperioko Freiberg Moravia (gero Příbor, Txekiar Errepublika) hirian jaio zen 1856an. Gurasoak  juduak ziren, eta seme-alabetatik zaharrena zen bera.[9] Gaur egun mendebaldeko Ukraina eta Poloniaren artean dagoen Galizia probintziakoak ziren bi gurasoak. Aita Jakob Freud (1815-1896), artile merkataria, bi seme izan zituen bere lehen ezkontzan. Freuden ama Amalia Nathansohn, aita baino 20 urte gazteagoa zen, eta bere hirugarren emaztea. 1855eko uztailaren 29an Isaac Noah Mannheimer errabinoak ezkondu zituen.[10] Ekonomikoki estu zeudenez, alokatutako gela baten bizi ziren Sigmund semea jaio zenean.[11][12]

Freud Vienako Unibertsitatean 17 urte zituela sartu zen. Zuzenbidea ikasteko asmoa zuen, baina unibertsitatean medikuntza fakultatean matrikulatu zen. Bere ikasketen artean, Franz Brentanoren filosofia, Ernst Brückeren fisiologia eta Carl Claus irakasle darwinistaren zoologia zeuden.[13] 1876an, Freudek lau aste eman zituen Clausen Triesteko ikerketa zoologikoan, ehunka aingira ar alferrik disekzionatuz ugalketa organoak aurkitzeko asmoz.[14] 1877an, Freud Ernst Brückeren fisiologia laborategira aldatu zen. Han sei urte eman zituen gizakien eta beste ornodunen burmuinak alderatzen igelenekin eta ornogabeekin, esate baterako, ibai-karramarroak eta lanproiak. Nerbio-ehunaren biologiari buruzko ikerketak funtsezkoak izan zirela frogatu zen 1890. hamarkadako neuronaren aurkikuntzarako.[15] Freuden ikerketa lana 1879an eten egin behar izan zen, urtebeteko derrigorrezko soldadutza egiteko betebeharra zela eta. Geldiune luzeek John Stuart Millen lanetatik lau saiakera itzultzeko batzorde bat osatzeko aukera eman zioten.[4] 1881eko martxoan lizentziatu zen medikuntzan.[16]

Freud familia 1876an.

Karrera hasiera eta ezkontza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1882an Freudek medikuntzako ibilbidea hasi zuen Vienako Ospitale Orokorrean. Burmuin-anatomian egindako ikerketak 1884an kokainaren efektu aringarriei buruzko artikulu garrantzitsu bat argitaratu zuen, eta afasiari buruzko egindako lanak bere lehen liburuko oinarria izan zenː 1891. urtean argitaratutako Afasietaz, azkterketa kritikoa. Hiru urtetan zehar, Freud ospitaleko departamentu desberdinetan aritu zen. Theodor Meynerten klinika psikiatrikoan igarotako denborak eta asilo baten ordezko bezala egondakoak, lan klinikoekiko interesa piztu zion. Argitaratutako ikerketa desberdinek, 1885ean unibertsitateko neuropatologiako irakasle izateko balio izan zioten.[4]

1886an, Freudek bere ospitaleko kargua utzi zuen, eta "nerbio nahasteetan" espezializatutako praktika pribatuan sartu zen. Urte berean Martha Bernaysekin ezkondu zen, sei seme-alaba izan zituztela: Mathilde (1887), Jean-Martin (1889), Oliver (1891), Ernst (1892), Sophie (1893) eta Anna (1895). 1938an Viena utzi beharrean agertu zen arte, Freud eta bere familia Berggasse kaleko apartamentu baten bizi izan ziren, hiriko barruti historikoan.[4]

Freud 24 urterekin hasi zen tabakoa erretzen; hasiera baten zigarroak eta geroago puruak. Erretzeak lan egiteko gaitasuna areagotzen ziola uste zuen, eta bere kasa auto-kontrola zezakeela moderatzeko. Wilhelm Fliess lankideak osasunarentzako gomendioak eman arren, erretzailea izaten jarraitu zuen, azkenean ahozko minbizia jasan arte.[4] Freudek 1897an Fliessi esan zion adikzioak, tabakoarena barne, masturbazioaren "ohitura handiaren" ordezkoak zirela.[17]

Freudek asko miresten zuen Brentano filosofia tutorea, pertzepzioaren eta introspekzioaren teoriengatik ezaguna zena. Brentanok “Psikologia ikuspegi enpiriko batetik” (1874) liburuan, inkontzientearen existentzia posiblea aztertu zuen. Azkenean bere existentzia ukatu zuen arren, ziur asko inkontzientearen inguruko eztabaidak Freudi kontzeptua ezagutzen lagundu zion.[18] Freudek Charles Darwinen eboluziori buruzko idatziak zituen, ongi baliatuz eta eragina izan zuen baita Eduard von Hartmannen “Inkontzientearen filosofia” (1869) liburuak.[16][19] Era berean, inkontzientearen eta enpatiaren kontzeptuen teoriko garaikide nagusienetakoa zen Theodor Lippsenen idatziak ere landu zituen. [20]

Freudek ikuspegi psikoanalitikoak aldez aurretik teoria filosofikoekin lotzen ez bazuen ere, arreta jarri zion bere lanaren eta Schopenhaueren zein Nietzscheren ideien arteko loturei.[21] 1900. urtean Nietzsche zendu zenean, Freudek bere bildumako lanak erosi zituen, eta Fliesse adiskideari aitortu zion Nietzscheren obretan "itxaroten zuela aurkitzea beretzat mutu zeuden hitzak".[22] Freudentzat Nietzscheren idatziak "aztertu beharrekoak baino, aurre egin beharreko testuak " ziren.[4] Eta filosofiarekiko interesa gutxitu egin zitzaion, neurologian hastea erabaki ondoren.[23]

Freudek William Shakespeare ingelesez irakurri zuen bizitza osoan zehar, eta giza psikologiaren ulermena Shakespearen antzezlanetatik eratorria izan zitekeela iradoki da.[24]

Freuden jatorri juduak eta bere judu laikoarekiko atxikimenduak, eragin handia izan zuten bere ikuspegi intelektual eta moralaren eraketan. Batez ere inkonformismo intelektualari dagokionez, “Autobiografiaren Azterketa” liburuan azpimarratu zuen bezala.[25] Ideia psikoanalitikoen edukian ere eragin handia izango lukete, bereziki interpretazio sakonarekin eta "desioaren legezko mugen" kezkei zegokienez.[26]

Psikoanalisiaren garapena

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1885eko urrian, Freud Parisera joan zen hiru hilabeteko beka batekin, hipnosiari buruzko ikerketa zientifikoak egiten ari zen Jean-Martin Charcot neurologo ospetsuarekin ikastera. Gerora adierazi zuen egonaldi horren esperientzia, katalitikoa izan zela medikuntza psikopatologikoaren praktikara bideratzeko bere indarrak, eta ekonomikoki etorkizun xumeagoa eskaintzen zuten neurologiako ikerketak baztertzera.[27] Charcot histeria eta hipnosi-jasankortasuna aztertzen espezializatu zen, eta maiz egiten zituen erakustaldiak ikusleen aurrean gaixoekin.

1886an Vienara itzulita, praktika kliniko pribatuan lanean hasi zenean, Freudek hipnosia erabiltzen zuen. Horretarako Josef Breuer bere lagun eta kolaboratzailearen ikuspegia hartu zuen, ordura arte aztertuak zituen metodo frantsesen desberdinak, ez zuelako iradokizunik erabiltzen. Breueren paziente jakin baten tratamendua Freudentzat eraldatzailea izan zen.[27] Anna O. ezizenaz deskribatuta, hipnosipean zegoen bitartean bere sintomei buruz hitz egitera gonbidatu zuten (tratamendurako "hitz eginez sendatzeko" esaldia txertatuko zuen). Modu honetan, hitz egiterakoan, sintomen larritasunak murriztu egin ziren, hasieratik zerikusia zuten gertakari traumatikoen oroitzapenak berreskuratu zituelako.

Freuden lan kliniko goiztiarren emaitza hutsalak azkenean hipnosia uztera eraman zuen, ondorioztatuz sintoma sendoagoak eta eraginkorragoak lor zitezkeela pazienteak askatasunez hitz egitera bultzatuz, zentsurarik edo inhibiziorik gabe, beraiei gertatutako ideia edo oroitzapenen inguruan.[28] Freudek "elkarketa askea" deitu zion, eta prozedura honekin batera, gaixoen ametsak fruitu handiz azter zitezkeela ikusi zuen. Material inkontzientearen egituraketa konplexua agerian uzteko, eta errepresioaren ekintza psikikoa frogatzeko. 1896. urtean "psikoanalisi" terminoa erabiltzen hasi zen, bere metodo kliniko berria eta oinarritzat zituen teoriak aipatzeko.[4]

Teoria berri horiek garatzerakoan, bihotzeko irregulartasunak, amets nahasiak eta depresio garaiak izan zituen. "Neurastenia" izan zen, 1896ko aitaren heriotzarekin lotu zuena, eta ametsen eta haurtzaroko oroitzapenen "auto-azterketara" bultzatu zuen.[29] Aitaren aurkako etsaitasun sentimenduak, eta amaren kontrako jeloskortasun jarrerek, bere neurosien jatorriari buruzko teoria berrikustera eragin zuten.

Hasierako lan klinikoetan oinarrituta, Freudek aldarrikatu zuen haurtzaroan jasandako sexu gehiegikerien oroitzapen inkontzienteak, beharrezko baldintzatzat jotzen zituen psikoneurosirako (histeria eta neurosi obsesioa). Gaur egun Freuden sedukzioaren teoria bezala ezagutzen den formulazioa.[30] Bere auto-analisia kontuan hartuta, Freudek neurosi bakoitza sexu-gehiegikerien aurkako efektuei erreparatzeko teoria alde batera utzi zuen, argudiatuz haurren sexu-agertokiek oraindik ere kausazko funtzioa zutela. Hala ere, ez zuen axola benetakoak ala asmatutakoak baziren ere, eta soilik patogenoak bilakatzen zirela erreprimitutako oroitzapen gisa jarduten zutenean.[28]

Haurren trauma sexualen teoriatik, neurosi guztien sorreraren azalpen orokor bezala izanik, beste teoria batera igaro zen. Non haur sexualitate autonomoa aurresuposatzen zuen. Hori hain zuzen, Freuden Edipo konplexuaren teoria formulatzeko oinarria bilakatu zen.[4]

Fliessekin harremana

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Heziketaren garai horretan, Freudek bere lagun Wilhelm Fliessen laguntza intelektual eta emozionalaz konfiantza hartu zuen. 1887an ezagutua zuen Berlinen, belarri, sudur eta eztarriko espezialista zena. Bi profesionalak bere burua isolatuta ikusten zuten nagusi ziren gai kliniko eta teorikoetatik, sexualitatearen teoria berriak errotik garatzeko asmoak zituztelako. Fliessek gizakien biorritmoen teoria oso eszentrikoak landu zituen, eta konexio nasogenital bat garatu zuen, gaur egun sasizientifiko gisa hartzen dena.[31][32]

Bien artean iritziak partekatzen zituzten, sexualitatearen alderdi jakin batzuen garrantziaz: masturbazioa, coitus interruptusa, eta kondoiak erabiltzearena. Orduko etiologian "benetako neurosiak" deitzen zitzaien, nagusiki neurasteniari eta fisikoki agertutako antsietate sintoma batzuei. Korrespondentzia zabala mantendu zuten, eta Freudek haurren sexualitateari eta bisexualitateari buruzko Fliessen espekulazioen ondoren, bere ideiak landu eta berrikusi zituen. Gogoaren teoria sistematiko baten lehenengo saiakera, Psikologia Zientifikorako Proiektua, Fliess solaskide zuela, metapsikologia bezala garatu zuen.[33] Hala ere, Freudek neurologiaren eta psikologiaren arteko zubia eraikitzeko egin zituen ahaleginak, bertan behera geratu ziren, Fliessi bidalitako eskutitzek agerian uzten duten moduan.[32] Dena den, Proiektuaren zenbait ideia berriro hartu zituen kontuan Ametsen interpretazioa liburuaren azken kapituluan.[34]

Freudek hasieran, Fliess "biologiaren Kepler" bezala hartzen zuen. Gerora ondorioztatu zuen, atxikimendu homoerotiko baten eta "juduen mistizismo zehatzaren" konbinaziotik zetorrela. Eta adiskide juduarekiko leialtasunagatik, bere teorien eta lan klinikoen larregiko estimazioa zuela. Beraien adiskidetasunak bukaera mikatza izan zuen, Freudek aldizkako sexuari buruzko teoria orokorraren oniritzia ez ziolako eman, eta Fliessek kolusioz akusatu zion, bere lana plagiatu zuelakoan. Fliessek erantzun ez zionean Freuden lankidetza eskaintzari liburu berri baterako, 1906an argitaratu zen “Hiru saiakera sexualitatearen teorian”, haien harremana amaitu egin zen.[4]

Hasierako jarraitzaileak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1902an Freudek unibertsitateko irakasle izateko asmoa bete zuen azkenean. "Irakasle berezia" titulua garrantzitsua izan zen, ematen zitzaion aitorpen eta prestutasunagatik.[35] Unibertsitatearen laguntza izan arren, bere izendapena ondorengo urteetan blokeatuta egon zen agintari politikoengandik, eta bere ohiko gaixoa zen itzal handiko Marie Ferstel baroisaren esku hartzearekin soilik lortu zuen.

Bere ospea horrela hobetuta, Freudek lanari buruzko ohiko hitzaldiekin jarraitu zuen, 1880ko hamarkadaren erdialdetik aurrera Vienako Unibertsitateko irakasle bezala, eta larunbat arratsaldero unibertsitateko psikiatria klinikoko hitzaldi aretoan, publiko mugatuarekin.[36]

1902ko udazkenaz geroztik, Freuden lanekiko interesa agertu zuten Vienako hainbat medikuk, eta asteazken arratsaldetan bere apartamentuan biltzera gonbidatu zituen, psikologia eta neuropatologiarekin lotutako gaiak eztabaidatzeko.[37] Talde horri Asteazkeneko Psikologia Elkartea deitu zitzaion, eta mundu osoko mugimendu psikoanalitikoaren hastapenak markatu zituen.[38]

Max Graf Vienako musikologoak asteazken taldeko bileretako erritu eta giroa deskribatu zituen:[36] "Topaketek erritu zehatza jarraitzen zuten. Lehenik eta behin kideetako batek ponentzia aurkeztuko luke. Ondoren, kafe beltza eta pastelak zerbitzatuko ziren; zigarroak eta puruak mahai gainean zeuden, eta kantitate handietan kontsumitzen ziren. Ordu laurden hitz eginaz sozializatu ondoren, eztabaida hasiko zen. Azken hitza eta erabakigarria Freudek berak esango zuen beti. Gela hartan erlijio baten oinarriaren giroa zegoen. Freud bera izango zen profeta berria, ordura arteko ikerketa psikologikoko metodoak azalekoak bihurtuz.[4]

1907ko martxoan, Jung eta Ludwig Binswanger psikiatra suitzarrak Vienara joan ziren Freud bisitatzera, eta eztabaida taldean parte hartzera.[39] Hortik aurrera Zürichen talde psikoanalitiko txiki bat ezarri zuten.[40] Freuden jarraitzaile goiztiarrak formalki lehenengo aldiz 1904ko apirilaren 27an elkartu ziren Bristol Hotelean, Salzburg-en, eta Nazioarteko Lehen Kongresu psikoanalitikoa bezala izan zen hartua.[41]

Margarete Hilferding izan zen 1910ean elkartean sartu zen lehen emakumea,[4] eta hurrengo urtean Tatiana Rosenthal eta Sabina Spielrein, Züricheko Unibertsitatean medikuntzan graduatutako errusiar psikiatrak. Nazioarteko Psikoanalisten Elkarterako (IPA) planak martxan jarri ziren, eta Jung aukeratu zuten 1910eko Nurembergeko Kongresuan, Freud-en laguntzarekin, lehen lehendakari izateko.[42] Bestalde, Freudek psikoanalisia mundu anglosaxoian zabaltzeko anbizioa zuen, eta bere lanen ingelesezko itzulpenak 1909. urtetik aurrera hasi ziren agertzen. 1911ko maiatzean, Psikonalitikako Amerikar Elkartea sortu zen.[4]

IPAren dimisioak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Freuden jarraitzaile batzuk Nazioarteko Psikoanalista Elkartetik (IPA) aldendu eta eskola propioak sortu zituzten. 1909tik aurrera, Adlerrek neurosia bezalako gaiei buruz zuen ikuspegia, oso bestelakoa zen Freudek egindakoaz. Adlerren posizioak 1911ko urtarrilean Vienako Elkarte Psikoanalisten bileretan agertu ziren, eta lehendakari kargua utzi zuen, Stekel lehendakariordeak eta beste batzuk jarraituz. Adlerek talde freudiarra erabat utzi ondoren, bere erakundea sortu zuen, beste bederatzi kiderekin batera.[43] Eraketa berri horri Psikologia Indibidualerako Elkartea izena jarri zioten. Lehen Mundu Gerraren ondorengo garaian, Adler gero eta gehiago lotu zen psikologia indibiduala[44] deitzen zion jarrera psikologikoarekin.

Batzordea 1922an (ezkerretik eskuinera): Otto Rank, Sigmund Freud, Karl Abraham, Max Eitingon, Sándor Ferenczi, Ernest Jones eta Hanns Sachs.

Freuden gertuko kideen zirkuluko azken desertzioak Otto Ranken "Jaiotzako trauma" liburua 1924an  argitaratu zenean eman zen, non Edipo konplexuaren teoria psikoanalitikaren ardatz nagusitzat bezala baztertu egiten zen. Ondoren, Ranken eta Freuden harreman estu eta luzea amaitu egin zen 1926an, eta Rankek IPAko bere kargu ofizialetatik dimititu eta Parisera alde zuen. Batzordean bere lekua Anna Freudek hartu zuen. Rank azkenean Estatu Batuetan kokatu zen, eta teoria freudiarraren berrikuspenek, IPAko ortodoxiekin deseroso zegoen terapeuta belaunaldi berri bati eragin zion.[4]

Mugimendu psikoanalitiko goiztiarra

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1910. urtean Nazioarteko Psikoanalitika Elkartea – IPA (International Psychoanalytical Association) sortu ondoren, nazioarteko sare psikoanalitikoen, prestakuntza institutu eta klinikoen arteko harremanak ondo finkatu ziren, eta bere jarduerak koordinatzeko, urteroko biltzarretarako ohiko egitaraua egiten hasi zen Lehen. Mundu Gerra amaitu ondoren.[45] Abraham eta Eitingonek Berlingo Psikoanalitika Elkartea sortu zuten 1910ean, eta gero Berlingo Psikoanalitika Institutuak eta Poliklinika 1920an. Azken honen tratamendu librearen berrikuntzek, eta haurren azterketak eta Berlingo Institutuaren estandarizazioek prestakuntza psikoanalitikoan, eragin handia izan zuten mugimendu psikoanalitiko orokorrean.[46]

1922ko Berlingo Biltzarra izan zen Freudek parte hartu zuen azkena.[4] Ordurako bere diskurtsoa larriagotuta zegoen, minbiziagatik egindako ebakuntzen ondorioz masailezur kantzerigenoan jarri zioten protesiagatik. Garapenen berri jarraitzaile nagusiekin zuen ohiko korrespondentzia bidez egiten zuen, eta oraindik joaten zen Batzorde sekretuaren bileren bitartez.

1927an, Ernst Simmelek Tegel Sanatorio Eskola sortu zuen Berlingo kanpoaldean, esparru instituzional baten tratamendu psikoanalitikoa ematen zuen lehen establezimendua izanik. Freudek bere jarduerak finantzatzen laguntzeko funts bat antolatu zuen, eta Ernst bere seme arkitektoari, eraikina berritzeko agindua eman zion. Arrazoi ekonomikoak zirela eta, 1931an itxi egin behar izan zuten.[46]

Freudek Goethe saria jaso zuen 1930ean, psikologiari eta alemaniar literaturari egindako ekarpenengatik.[4]

1971ko Sigmund Freud estatua Londresko Hampsteaden, Sigmund eta Anna Freudek bizi izan ziren tokian dago, gaur egun Freud Museoa. Estatuaren atzean dagoen eraikina Tavistock Klinika da, osasun psikologikoko erakunde garrantzitsuena.

Pazienteak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Freudek izengoitiak erabili zituen bere kasuen historietan. Izengoiti bidez ezagutzen zituzten paziente batzuk honakoak ziren: Cäcilie M. (Anna von Lieben); Dora (Ida Bauer); Frau Emmy von N. (Fanny Moser); Fräulein Elisabeth von R. (Ilona Weiss);[47] Fräulein Katharina (Aurelia Kronich); Fräulein Lucy R.; Hans txikia (Herbert Graf); Rat Man (Ernst Lanzer); Enos Fingy (Joshua Wild);[48] eta Wolf Man (Sergei Pankejeff). Beste paziente ospetsu batzuk: Brasilgo Pedro Augusto printzea, HD.; Emma Eckstein; Gustav Mahler, honekin Freudek kontsulta bakarra luzatu zuen; Marie Bonaparte printzesa; Edith Banfield Jackson;[49] eta Albert Hirst.[50]

Minbizia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1923ko otsailean, Freudi larregi erretzearekin lotutako hazkunde onberako leukoplasia hauteman zioten ahoan. Hasieran sekretuan gordetzen zuen, baina gerora Ernest Jonesi jakinarazi zion, hazkundea desagertu egin zitzaiola esanez. Freudek Maximilian Steiner dermatologoa kontsultatu zuen, eta erretzeari uzteko gomendatu zion baina hazkuntzaren larritasunaz gezurra esanaz, bere garrantzia gutxituz. Geroago Freudek Felix Deutschengana jo zuen, eta honek hazkundea kantzerigenoa zela ikusi zuen. Freudi esaterakoan "leukoplakia txarra" eufemismoa erabili zuen, diagnosi teknikoko epitelomaren ordez. Deutschek erretzeari uzteko gomendatu zion, eta hazkundea kentzeko. Freud Marcus Hajekek tratatu zuen, eta alferrikako kirurgia estetikoa egin zion bere klinikan. Freudek odola bota zuen ebakuntza denboran eta ondoren, eta litekeena da heriotzari ozta-ozta ihes egitea. Ondorioz, berriro Deutschengana jo zuen, eta ikusi zuen kirurgia gehiago egin behar zela, baina ez zion esan Freudi minbizia zuenik, kezkatuta zegoelako bere buruaz beste egin zezakeelako.[4]

Nazismotik ihesi

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1933ko urtarrilean, Alderdi Naziak Alemaniaren kontrola hartu zuen, eta Freuden liburuak nabarmendu ziren erre eta suntsitu zituztenen artean. Freudek Ernest Jonesi esan zion: "Zer aurrerapen egiten ari garen. Erdi Aroan erre egingo ninduten. Orain, nire liburuak erretzearekin konformatzen dira."[4] Freudek nazien mehatxua gutxiesten jarraitu zuen, eta Vienan geratzea erabakita zuen, nahiz eta 1938ko martxoaren 13an Alemania naziak Austria anexionatu zuen, ondorioz sortu zen antisemitismo bortitzarekin. Martxoaren 15ean, Jones Nazioarteko Psikoanalitika Elkarteko (IPA) presidentea garai hartan, Vienara joan zen Londresetik Freudi iritzia aldatzeko eskatzera, eta Britainia Handira erbesteratzeko konbentzitzera. Aukera hau kontutan hartuta, eta Gestapok Anna alaba atxilotu eta galdekatu egin zutela ikusita, Freudek Austriatik alde egiteko ordua iritsia zela erabaki zuen.[4]

Nazi erregimen berriak biztanle juduei ezarritako araudiaren arabera, komisario bat izendatu zuten Freuden ondasunak eta IPAkoak kudeatzeko. Freuden ardura Anton Sauerwald sendagileari eman zitzaion, eta banku kontu guztien xehetasunak ezagutzera emateaz gain, IPAren bulegoetan gordetako liburutegi historikoaren suntsiketa antolatu behar zuen. Sauerwaldek ez zuen bata ere egin. Horren ordez, Freuden atzerriko bankuko kontuen frogak kendu zituen berak gordetzeko, eta gerraren amaiera arte IPAko liburutegia Austriako Liburutegi Nazionalera eraman zuen, bertan zaintzeko.[51]

Sauerwalden esku hartzeak, Freuden ondarearen gaineko "ihes egitearen" zergaren zama finantzarioa arindu zuen. Baina beste galera batzuk izan zituen, IPAren zorrak bere gain bota zituztelako, eta antzinako ondasunen bilduma baliotsua kendu egin ziotelako. Ezin zenez bere banku kontuetara sartu, Freudek Frantziako jarraitzaile ospetsu eta aberats batengana jo zuen, Marie Bonaparte printzesarengana. Mariek Vienara bidaiatu zuen laguntza eskaintzeko, eta bera izan zen beharrezko fondoak eskura jarri zituena.[51] Horri esker, Sauerwaldek irteera-bisak sinatu ahal izan zituen Freud, bere emazte Martha eta Anna alabarentzako. Ekainaren 4an Vienatik abiatu ziren, Parisera iritsiz Bonaparteren gonbidatu bezala. Biharamunean, Londresera joan ziren.

Marie Bonaparte ekainaren amaiera aldera iritsi zen berriro Vienara, Freuden lau arreba zaharrenen patua eztabaidatzeko. Baina bisak lortzeko ahaleginak porrot egin zuten, eta nazien kontzentrazio esparruetan hilko ziren laurak.[51]

Freudek Londreseko etxebizitza berrian, Vienako kontsultako gelaren berdina zehatz-mehatz birsortu zuen. Eta pazienteak ikusten jarraitu zuen, bere gaixotasunaren fase terminalera arte. Azken liburuetan ere lanean aritu zen, “Moises eta monoteismoa”, 1938an alemanez eta ingelesez argitaratutakoa, eta hil ondoren argitaratutako “Psikoanalisiaren laburpena”, osatu gabea.[52]

Anton Sauerwald 1945ean Austriako auzitegi batek epaitu eta espetxeratu egin zuen, Nazien Alderdiko funtzionario bezala egindako jarduerengatik.[53] Bere emazteak Anna Freudi idatzi zion, egoeraren berri emateko, eta erantzunean Annak konfirmatzen zuen Sauerwaldek "bere komisario bulegoa nire aita babesteko erabili zuela baieztatzen dut". Eskutitz honek 1947an espetxetik ateratzeko balio izan zion.[51]

Heriotza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1939ko irailaren erdialdera, masailezurreko minbizia gero eta min larriagoa eragiten zion, eta ebakuntza ezinezkoa zela adierazi zioten. Irakurri zuen azken liburuak, Balzacen Tristuraren azala, bere hauskortasun gero eta handiagoari buruzko hausnarketak egitera bultzatu zion. Egun batzuk geroago Max Schur bere mediku, lagun eta errefuxiatuarengana jo zuen, gogoraraziz aurretik bere gaixotasunaren amaierako fasea eztabaidatuta zutela. "Schur, gogoratzen duzu gure "kontratua", ez zenidala bakarrik utziko unea iristen zenean? Oraingoa tortura besterik ez da, eta ez du zentzurik". Schurrek ahaztua ez zuela erantzun zuenean, Freudek esan zion "eskerrik asko", eta jarraian "Hitz egin Annarekin, eta uste badu ondo dagoela, orduan amaitu guztiarekin". Anna Freudek aitaren heriotza atzeratu nahi zuen, baina Schurrek sinestarazi zion ez zuela inolako zentzurik bizirik mantentzea, eta irailaren 21 eta 22an morfina dosiak eman zioten. Ondorioz, Freud zendu egin zen 1939ko irailaren 23an.[4][54]

Sigmunf Freud 1926an.

Ideiak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hasierako Lanak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Freudek medikuntza ikasketak Vienako Unibertsitatean 1873an hasi zituen.[55] Ia bederatzi urte behar izan zituen ikasketak burutzeko, ikerketa neuro-fisiologikoen interesagatik, zehazki aingiraren anatomia sexualari eta arrainen nerbio sistemaren fisiologiari buruzko ikerketengatik eta baita, Franz Brentanorekin filosofia ikasteko zuen interesagatik. Arrazoi ekonomikoengatik sartu zen neurologiako praktika pribatuetan, 1881ean mediku titulua jasoz, 25 urte zituela.[56] 1880ko hamarkadan izan zuen kezka nagusia burmuinaren anatomia zen, bereziki muin oblongatua. Afasiari buruzko eztabaida garrantzitsuetan parte hartu zuen, 1891ko Afasien kontzepzioan monografiarekin. Bertan agnosia terminoa sortu zuen, eta defizita neurologikoen azalpenaren inguruko ikuspegi gehiegi kokatzearen aurka aholkatu zuen. Eugen Bleuer garaikidea bezala, burmuinaren funtzioa azpimarratu zuen, burmuinaren egitura baino.[57]

Freud ikerlari goiztiarra izan zen burmuin-desordenaren arloan ere, orduan "burmuin-paralisia" izenarekin ezagutzen zena. Gaiari buruzko zenbait mediku artikulu argitaratu zituen, eta erakutsi zuen gaixotasuna existitzen zela beste ikerlari batzuk nabaritu eta aztertzen hasi baino askoz lehenagotik. Gaineratu zuen, William John Little, burmuin-desordena identifikatu zuen lehena, oker zegoela jaiotzerako oxigeno faltagatik gertatzen zela zionean. Horren ordez, jaiotzeko konplikazioak sintomak besterik ez zirela iradoki zuen.[58]

Freudek espero zuen ikerketek oinarri zientifiko sendoa emango zietela teknika terapeutikoei. Terapia freudiarraren edo psikoanalisiaren helburua, pentsamendu eta sentimendu erreprimituak kontzientzian jartzea zen, gaixoak emozio desitxuratu errepikakorrak jasateari uzteko.[59]

Klasikoki, pentsamendu eta sentimendu inkontzienteak kontzientziara igarotzeko, gaixoa ametsei buruz hitz egitera eta elkarte askean parte hartzera bultzatuz sortzen da. Horrela, gaixoek beren pentsamenduak erreserbatu gabe azaleratzen dituzte, eta ez dira bereziki ahalegintzen hori egiten duten bitartean.[60] Psikoanalisiaren beste elementu garrantzitsu bat transferentzia da, hots, gaixoek beren bizitzan aurreko irudietatik eratorritako sentimenduak eta ideiak azaltzen dituzten prozesua. Transferentzia, errepresioaren oroitzapenak eta gaixoen objektibotasunak berreskuratzen zituen fenomeno tamalgarri gisa ikusi zen lehen aldiz, baina 1912rako, Freudek prozesu terapeutikoaren funtsezko atal bezala hartua zuen.[60]

Sedukzioaren teoria

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1890ko hamarkadaren hasieran, Freudek tratamendu modu bat erabili zuen Breuerrek deskribatu zuena oinarritzat hartu eta aldatuta, "presio teknika" deitu zuena, eta interpretazio eta berreraikuntzarako teknika analitiko berria garatu zuen. Garai honetako Freuden azken ikerketen arabera, 1890eko hamarkadaren erdialdean bere gaixo gehienek haurtzaroan sexu-abusuak izan zituztela aitortu zioten. Istorio hauek sinetsiz, bere sedukzioaren teoriaren oinarri gisa erabiltzen zituen, baina gerora fantasiak zirela konturatu zen.[61] Hasieran haurren masturbazioen oroitzapenak "desagertzeko" funtzioa zutela azaldu zuen, baina ondorengo urteetan Ediporen fantasiak irudikatzen zituztela idatzi zuen, izaera sexuala eta suntsitzailea jaiotzetik sortuak zirelako.[62]

Gertaeren beste bertsio batek Freudek haurtzaroko sexu abusuen oroitzapen inkontzienteak proposatzen zituen 1895eko urrian, Fliessi bidalitako eskutitzetan, psikoneurosia zegoela proposatuz, pazienteen artean benetako tratu txarrak aurkitu zituela esan aurretik. [61]1896ko lehen seihilekoan, Freudek hiru artikulu argitaratu zituen sedukzioaren teoria azalduz, eta esaten zuen bere egungo paziente guztietan haurtzaroan jasandako sexu abusuen oroitzapen sakonak ikusi zituela.[63] Artikulu horietan, Freudek zioen bere pazienteek ez zituztela oroitzapen horiek kontzienteki ezagutzen, eta beraz, oroitzapen inkontziente bezala hartu behar zirela, baldin eta sintoma histerikoak edo neurosi obsesiboak ekarriko bazuten ere.[64] Pazienteek presio handia jasaten zuten izandako haurren sexu abusuen "eszenak" erreproduzitzeko, Freuden ustez inkontzienteki erreprimituta zeudelako. Pazienteek oro har, ez zuten sinesten Freuden prozedura klinikoen esperientzietan benetako sexu abusuak adierazten zituztenik. Freudek zioen eszena sexualen ustezko "erreprodukzioa" egin arren ere, pazienteek ez zutela sinesten.[65]

Presioaren teknikaz gain, Freuden prozedura klinikoek inferentzia analitikoa eta sintomen interpretazio sinbolikoa erabiltzen zituzten, haurren sexu abusuen oroitzapenak lortzeko.[66] Bere teoriaren ehuneko bataren baieztapena erreklamatzen zuen, baina profesional kideek aurretiaz adierazitako erreserbak indartzeko balio zuen horrek, bere teknika iradokitzaileen bidez lortutako aurkikuntzak zirelako.[67] Ondorioz, Freudek inkoherentzia erakutsi zuen, sedukzioaren teoria eta teknika iradokitzaileen bidez lortutako aurkikuntzen balioekin alderatuz, bateragarriak ziren ala ez onartzerakoan.[68][69]

Freuden azken etxea, gaur egun bere bizitzari eta lanari eskainiaː Freud Museoa, 20 Maresfield Garden, Hampstead, Londres NW3.

Kokaina

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mediku ikertzaile bezala, Freudek hasieratik hartzen zuen kokaina, eta erabilera sustatzen zuen estimulatzaile zein analgesiko gisa. Kokaina arazo mental eta fisiko askoren sendabidea zela uste zuen, eta 1884ko "Kokan" artikuluan bere bertuteak zabaldu zituen. 1883 eta 1887 artean hainbat artikulu idatzi zituen medikuntzarako aplikazioak gomendatuz, horien artean antidepresibotzat erabiltzea. Ez zuen berebiziko garrantzia zientifikorik lortu propietate anestesikoak aurkitzeagatik, pasadizoan soilik aipatu zuelako.[70] Kokaina gomendatu zuen, baita, morfinaren menpekotasunaren sendabide bezala.[71]

Ernst von Fleischl-Marxow adiskideari kokaina ezagutarazi zion, morfinaren menpekotasuna zuelako. Autopsia bat egiten kutsatu zen, eta ondoren nerbio min handiak jasaten zituen. Fleischl-Marxowek menpekotasuna sendatu zuela esatea goiztiarra izan zen, nahiz eta inoiz ez aitortu errua izan zela.[72] Fleischl-Marxowek "kokainaren psikosia" garatu zuen, eta laster morfina erabiltzera itzuli zen, urte batzuk geroago zendu en zarte min jasanezinak sufrituz.[73]

Inkontzientea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Inkontzientearen kontzeptua zentrala zen Freudentzako adimenaren azterketan. Freudek uste zuen poeta eta pentsalariek denbora luzean inkontzientearen existentzia ezagutzen zutela, eta psikologiaren arloan aitorpen zientifikoa jasotzea ziurtatu zuen.[74]

Freudek adierazi zuen esplizituki bere kontzientearen kontzeptua lehen aldiz formulatu zuenean, errepresioaren teorian oinarritzen zela. Ideien ziklo bat azaldu zuen, ideiok erreprimitu arren adimenean geratzen zirelako, kontzientzia operatibotik baztertuta, baina hainbat egoeratan berriro agertzen zirela ziurtatuz. Postulatua histeria kasuen ikerketan oinarritu zuen.[75] Bertan, gaixo batzuen portaera kasuak ezin ziren azaldu lotuta zeuden ideia edo pentsamenduen erreferentziarik gabe, eta berak haurtzaroko sexu gertaeretara (errealak edo irudikatuak) lotzen zituen.[74][76] Errepresioaren kontzeptuaren berregokitzapen artikuluan, 1915eko "Errepresioa", Freudek bereizi egin zituen errepresio primarioarekin erlazionatutako tabu unibertsalari lotuta zegoen intzestua ("jatorritik presente") eta errepresioa ("kanporatu ondoren"). Norberaren bizitzaren historia zen ("egoaren garapenaren garaian eskuratuta"), kontzienteki baztertu edo kontzientziatik kentzen zena.[77]

Prozesu mental inkontzienteen teoria burutzerakoan, 1915eko "Inkontzientea" artikuluan egindako garapenean eta aldaketetan, Freudek hiru ikuspegi identifikatzen ditu: dinamikoa, ekonomikoa eta topografikoa.[78]

Ikuspegi dinamikoan, lehenik errepresioaren bidezko inkontzientearen eraketa da, eta bigarren, "zentsura" prozesua horrelako pentsamenduak nahi gabe mantentzen, antsietatera eramaten dute. Hemen, Freudek histeriaren tratamenduan egin zituen lan klinikokoen lehenengo behaketak jasotzen dira.[79]

Ikuspegi ekonomikoan, erreprimitutako edukien ibilbideetan oinarritzen da. "Bultzada sexualen gorabeherak" prozesuaren aldaketa konplexuak dakartelako, bai sintomen eraketan zein inkontziente arruntean, hala nola, ametsak eta mihiaren hutsegiteak. Freudek “Ametsen interpretazioa” eta “Eguneroko bizitzaren psikopatologia” liburuetan zehatz-mehatz aztertu zituen gai hauek.

Bi ikuspegi horiek inkontzientean zentratzen diren bitartean, kontzientzia sartzeko zorian dagoenez, topografiaren ikuspegiak inkontzientearen ezaugarri sistemikoen aldaketa dakar. Bere prozesu bereizgarriak eta funtzionamendu moduak, kondentsazioa eta lekualdaketa bezalakoak, lehen lerroan jartzen ziren.

Ametsak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Freudek ametsen funtzioa loa zaintzea zen, gogoak aseta irudikatuz, ameslaria bestela esnatuko egingo zelako.[80] Freuden teorian eguneroko bizitzako gertakariek eta pentsamenduek pizten dituzte ametsak.[30] Freudek "ametsen lana" deitzen zuen horretan, "bigarren mailako prozesu” horiek (“hitzen aurkezpenak”) hizkuntzaren eta errealitatearen printzipioekin arautzen dira, pentsamendu inkontzientearen "lehen prozesuaren" menpe geldituz (“gauzen aurkezpenak”), hiru eragilek zuzenduta: plazer printzipioak, gogobetetze nahiak, eta haurtzaroko sexu erreprimitutako eszenak. Azken hauen izaera kezkagarriagatik eta haiekin lotu zitezkeen pentsamendu eta desio errepresiboengatik, ametsetako lanak zentsura funtzioa du funtsean, erreprimitutako pentsamenduak distortsionatuz, desplazatuz eta kondentsatuz, loa babesteko.[81]

Ingurune klinikoan, Freudek ametsaren narrazioaren edukien elkartze librea bultzatu zuen. Ametsetako narrazioan kontatutakoa, bere eduki latenteari buruzko interpretazio-lana errazteko, eta errepresioaren pentsamenduak eta fantasiak jakiteko. Eta halaber, ametsetan funtzionatzen duten azpiko mekanismo eta egiturei buruz.[81] Freudek ametsen gaineko lan teorikoa garatu zuenean, ametsen teoriatik haratago joan zen, eta gaineratu zuen “ametsak "pentsamendu forma partikular bat baino ez zirela... Ametsen lana da forma hori sortzea, eta bera bakarrik da ametsen funtsa.[82]

Sigmund Freud eta Anna alaba, 1920an.

Garapen psikosexuala

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Freuden garapen psikosexualaren teoriaren arabera, haurtzaroaren hasierako perbertsitate polimorfoarekin jarraituz, sexu-motak ahozko, analaren eta zakilaren garapen fase desberdinetatik igarotzen dira. Fase horien ondoren, sortasun egoeran interes eta jarduera sexuala murriztu egiten dira (bost urtetik nerabezarora arte gutxi gorabehera). Gero, neurri handiagoan edo txikiagoan, egoera "perbertsoak" eta bisexualak jarraitzen dute, helduen sexualitate genitala finkatu arte.[83] Freudek argudiatu zuen neurosi edo perbertsioa fase horietan, finkatzeari edo erregresioari buruz azal zitekeela, helduen izaerak eta sormen kulturalak hondar perbertsoaren sublimazioa lor zitzaketen bitartean.[6][84]

Zera, ni eta super-ni

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Nortasunaren eredua (Freud)
Nortasunaren eredua (Freud)

Freud adimenaren funtzionamenduaren azalpen bila aritu zen. Hiru zatitan banatutako egitura proposatu zuen: hura, ni eta supe-ni:[85]

  • Hurak (edo Zerak) hasierako unitate edo bultzadak adierazten ditu. Freuden arabera, giza pentsamenduaren eta portaeraren motorra da. Gure jatorrizko esker onen nahia jasotzen du.[79]
  • Super-ni, Hura-ren aurka egiten duen atalak, pentsamendu moralak eta etikoak adierazten ditu.
  • Ni, bien artean geratzen da. Gure behar primitiboen eta gure uste etiko eta moralak bitartekatzen ditu. Ez da kontzientziarekin sinonimoa (Ni-ren atal batzuk inkontzienteak dira). Ni osasuntsu batek errealitatera moldatzeko eta kanpoko munduarekin harremanetan jartzeko gaitasuna eskaintzen du.[86] Hura-ren nahiak eta  mozioak alde batetik, eta Super-nik ezartzen dituen eskakizun murriztaile edo zigortzaileak bestetik, bien arteko konpromiso onena irudikatuz.[87]

Kontzeptu hauek "Izozmendi ereduan" islatzen ditu.[88] Eredu honek Hurak, Nik eta Super-nik jokatutako rolak irudikatzen dituzte, pentsamendu kontziente eta inkontzienteari dagokionez.

Freudek egoaren eta ideiaren arteko erlazioa, auriga baten eta bere zaldien artean alderatu zuen: zaldiek energia eta gidaritza eskaintzen zituzten, eta aurigak norabidea ematen zuen.[85]

Freudek aitortu zuen Hura (edo "Id") terminoaren erabilera, Georg Groddecken idazkietatik zetorrela.[87]

Bizitzaren eta heriotzaren bultzadak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Freudek uste zuen gizakiaren psikea bi disko gatazkatsuren menpe zegoela: bizitzaren bultzada edo libidoa eta heriotzaren bultzada. Bizitzaren bultzadari "Eros" deitu zioten, eta heriotzaren bultzadari "Thanatos", nahiz eta Freudek azken termino hau ez erabili. Testuinguru horretan "Thanatos" terminoa Paul Federnek sartu zuen.[89][90] Freuden hipotesian, libidoa energia mentalaren forma bat da, eta horretarako prozesuak, egiturak eta objektu-irudikapenak alderantzikatu egiten dira.[91]

“Plazeraren printzipiotik harago” (1920) liburuan, Freudek heriotza bultzada baten existentzia ondorioztatu zuen. Bere premisa "inertzia psikikoaren printzipioa" edo "Nirvana printzipioa" edo "iraunarazteko instintua" bezala izan zen aztertua.[92] Bere aurrekaria Freuden “Psikologia zientifiko baterako proiektua” liburuan izan zuen. Bertan, aparatu mentala gobernatzen zuen printzipioa definitu zuen, kantitatea banatzeko edo tentsioa zerora jaisteko joera gisa. Definizioa alde batera utzi behar izan zuen, buruko funtzionamendu mota errudimentarioetara soilik egokitzen zela frogatu baitzuen. Eta aparatuak tentsio zero mailara jaisteko ideia, aldatu egin zuen tentsio maila minimo batera joaten zela aitortuz.[93]

Freudek jatorrizko “Plazerraren printzipiotik haratago” definizioa berriro hartu zuen, baina oraingoan beste printzipio bati aplikatuz. Baieztatu zuen zenbait alditan adimenak tentsioa erabat kentzen zuela bezala jarduten zuela, edo bere burua desagertzeko egoerara murrizten zuela. Horren funtsezko froga, errepikatzeko behar zen konpultsioaren existentzia zen. Horrelako errepikapenen artean, neurosi traumatikoen ametsetako bizitza eta haurren jolasak zeuden. Errepikapenaren fenomenoan, Freudek joera psikikoa ikusi zuen lehenagoko inpresioen gainean lan egiteko, menperatzeko eta plazerra ondorioztatzeko. Joera plazerraren printzipioaren aurretik zegoelako, eta ez aurka. Joera horrekin batera, lanean zegoen beste printzipio bat ere bazegoen, eta beraz, plazer printzipioa "haratago" zegoen. Errepikapena energia lotzean, edo egokitzapenean beharrezko elementua bada, luzera neurrigabea egitean, egokitzapenak alde batera utzi eta eboluzionatutako jarrera psikikoak bihurtzeko bide bilakatzen da. Ideia hau errepikapen oro deskargatzeko moduaren hipotesiarekin konbinatuz, Freudek ondorioztatu zuen errepikatzeko beharra historikoki primitiboa zela, eta energia erabat hustuz markatzen zuen egoera leheneratzeko ahalegina zela: heriotza.[93] Halako azalpena, jakintsu batzuek "biologia metafisikoa" bezala definitu zuten.[94]

Malenkonia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"Dolua eta malenkonia" izeneko 1917ko saiakeran, Freudek bereizketa bat ezari zuen "dolua", mingarria baina ezinbestekoa bizitzan, eta "malenkonia", galdutakoaren urruntzea gaitzesteko patologiaren terminoa. Freudek esaten zuen dolu normal baten, egoa arduratzen zela libidoa galdutakoarengandik kentzeaz bere burua babesteko, baina "malenkonian", galdutakoarekiko aurreko anbibalentzia ematen zela hori gerta ez zedin. Suizidioak, Freuden hipotesi bezala, muturreko kasuak sor zitzaketen, gatazkaren sentimendu inkontzienteak norberaren doluaren aurka zuzentzen zirenean.[95][96]

Sigmund Freuden diban ospetsua, Londreseko Freud museo etxean gordeta.

Feminitatea eta emakumezkoen sexualitatea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Feminitateari buruzko psikoanalisiaren lehen eztabaida izan zena abiarazita, Berlingo Institutuko Karen Horneyk Freudek emakumezko sexualitatearen garapenaren iritzia zalantzan jarri zuen. Freuden kastrazio femeninoaren konplexutasunaren eta zakilaren bekaizkeriaren teoriak baztertuz, Horneyk feminitate primarioa defendatu zuen eta penis-inbidia defentsa bezala, eta ekintza, edo "lesioa”, asimetria biologikotik sortu gabe, Freudek defendatzen zuen moduan.[97] Horneyk Melanie Kleinen eta Ernest Jonesen laguntza izan zuen, zakil-zentrismoa terminoa erabiliz, Freuden jarrera kritikatzeko.[98][99]

Freuderen arabera, "sexualitate klitorikoa ezabatzea feminitatearen garapenerako beharrezko baldintza da, bere izaera heldugabea eta maskulinoa baita".[100] Freudek "orgasmo baginala" kontzeptua postulatu zuen, orgasmo klitoraletik bereizita, klitorisaren kanpo estimulaziotik lortuta. 1905ean, klitorisaren orgasmoak nerabeen fenomenoa baino ez zirela adierazi zuen, eta nerabezarora igarotakoan, emakume helduen erantzun egokia baginako orgasmora aldatzea dela, orgasmoak inolako estimulazio klitoralik izan gabe.[99] Teoria hau kritikatu egin da, Freudek oinarrizko hipotesi horren inguruko frogarik ez zuela ematen adieraziz, eta emakume askok deseroso sentiarazten zituelako soilik baginazko harremanen bidez orgasmoa lortzerik ez zutenean.[101][102][103]

Erlijioa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Freudek Jainko monoteista ilusiotzat jotzen zuen, haurren naturaz gaindiko aitatasun indartsu baten behar emozionalaren arabera. Erlijioa, zibilizazioaren hastapenetan gizakiaren izaera bortitza iraunarazteko beharrezkoa bazen ere, garai modernoan arrazoimenaren eta zientziaren bidez baztertua izan zitekeela mantentzen zuen.[104] "Ekintza obsesiboak eta praktika erlijiosoak" (1907) artikuluan fedearen (sinesmen erlijiosoaren) eta obsesio neurotikoaren arteko antzekotasuna nabaritzen zuen. “Totem eta tabu” (1913) artikuluan proposatzen zuenez, gizartea eta erlijioa parrizidioarekin eta aitatasun figura boteretsuaren premiarekin hasten ziren, gerora gurtutako memoria kolektiboa bilakatuz.[105]

Arrazoi horiek “Ilusio baten etorkizuna”(1927) liburuan garatu zituen, eta bertan Freudek zioen sinesmen erlijiosoak kontsolamendu psikologikoaren funtzioa betetzen zuela. Naturaz gaindiko babesle baten sinestea gizakiaren "naturaren beldurraren" aurkako indargetzaile gisa balio zuen, beste bizitza baten sinesteak gizakiak heriotzaren beldurrarengandik babesten zuen bezala. Liburuaren funtsezko ideia zera da, erlijio sinesmen guztiak gizartean duten funtzioaren bidez azaldu daitezkeela, eta ez egiarekin duen harremanagatik. Beraz, Freuden arabera sinesmen erlijiosoak "ilusioak" dira. “Zibilizazioa eta bere atsekabea“ (1930) liburuan dioenez, bere lagun Romain Rollanden aipatzen zuen erlijioak "ozeano sentsazio" ematen ziola, baina berak ez zuela sekula sentimendu hori bizi izan. “Moises eta monoteismoa” (1937) liburuan berriz, proposatu zuen Moises tribuko patriarka zela juduek hil zutenean, eta horregatik psikologikoki aurre egin zietela erailketari, erreakzioz judaismo monoteista bultzatuz.[106] Era analogikoan, jaunartze santuaren erritu katolikoa, aita sakratua hil eta irenstearen froga kultural bezala deskribatu zuen.[107][108]

Ondarea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Freud-en ondarea, eztabaida handiko auzia izan arren, Stephen Froshen arabera "XX. mendeko pentsamenduan eraginik handienetakoa izan zen, eta bere indarra darwinismoarekin eta marxismoarekin baino ezin da alderatu.[109] Henri Ellenbergerrek adierazi zuenez, eragin-esparruak "kulturaren arlo guztiak ... barneratu zituela, gizakiaren bizitzeko era eta pertsonaren kontzeptua aldatzeraino."[110]

Psikoterapia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Banakako hitzezko psikoterapiaren praktikan lehenengo metodologia ez bazen ere,[111] Freuden sistema psikoanalitikoa XX. mendearen hasieratik eremua menperatzen hasi zen, geroagoko aldaera askoren oinarria izanik. Sistema hauek teoria eta teknika desberdinak hartu zituzten arren, denek Freud jarraitu zuten, aldaketa psikikoa eta portaera aldatzen saiatuz, gaixoek beren zailtasunei buruz hitz egin ondoren.[1] Psikoanalisiak ez du gaur egun garai baten izan zuen eragina Europan eta Estatu Batuetan.[112] Hala ere, munduko zenbait lekutan, batez ere Latinoamerikan, hogeigarren mendearen amaieran bere eragina nabarmen hedatu zen.[113]

André Brouilletek A Salpêtrièren egindako lezio klinikoa 1887an. Charcoten erakustaldia irudikatzen zuen. Freudek margolan horren litografia jarri zuen dibanaren gainean bere kontsultan.

Zientzia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Freuden teoriak modu enpirikoan probatzeko diseinatutako ikerketa proiektuek gaiari buruzko literatura zabala ekarri zuten.[114] Amerikar psikologoek errepresioa aztertzen 1930 inguruan hasi ziren laborategi esperimentaletan. 1934an, Saul Rosenzweig psikologoak errepresioa ikertzeko egin zituen saiakerak Freudi bidali zionean, honek erantzun  eskutitzean  gutxietsi egin zion esanez "behaketa fidagarrien aberastasunean" oinarritzen zuela baieztapen psikoanalitikoak, "egiaztapen esperimentaletik independente" izanik.[115][116] Seymour Fisherek eta Roger P. Greenbergek 1977an ondorioztatu zuten Freuden kontzeptu batzuk froga enpirikoetan sostengatzen zirela.

Filosofia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Psikoanalisia erradikal zein kontserbadore bezala interpretatu izan da. 1940ko hamarkadan, Europako eta Amerikako komunitate intelektualak kontserbadore gisa ikusi zuten. Mugimendu psikoanalitikoaz kanpoko kritikek, berdin ezker edo eskuineko politika aldetik, Freud kontserbadoretzat hartzen zuten. Frommek argudiatu zuen Askatasunaren beldurra (1942) liburuko teoria psikoanalitikoaren zenbait arlo, erreakzio politikoen intereserako balio zutela, eskuineko idazleek baieztatutako ebaluazioan.[117][118]

Literatura eta kritika literarioa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"Sigmund Freuden oroimenean" poema W. H. Auden poeta britainiarrak argitaratu zuen 1940an, “Beste garaia” bilduman. Idazleak honela deskribatzen zuen Freuden ekarpena: "gure bizitza ezberdinak gidatzen dituen iritzi klima bat sortu zuen."[119][120]

Harold Bloom literatur kritikariak Freuden eragina onartzen zuen.[121] Camille Pagliarik zioenez, Freudek eragin zion. Hala ere, "Nietzsche-ren oinordeko" eta literaturako sexu psikologorik handienetakoa izanda, bere lanaren estatus zientifikoa ukatzen zuen Pertsona sexuala (1990) artikuluan. Honakoa idatzi zuen, "Freudek ez du aurkaririk. bere jarraitzaileen artean, zientzia idatzi zuela pentsatzen dutelako, egiaz artea idatzi zuenean."[122]

Feminismoa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Freuden ospearen gainbehera neurri batean feminismoaren berpizteari egotzi zaio.[123] Simone de Beauvoirrek “Bigarren sexua” (1949) liburuan psikoanalisia kritikatzen du existentzialismoaren ikuspuntutik, Freudek gizonaren "jatorrizko nagusitasuna" ikusi zuela argudiatuz, errealitatean gizarteak eragindakoa denean.[124] Betty Friedanek “Mistika femeninoa” (1963) liburuan, Freud kritikatu zuen emakumearen iritzi viktoriarra zuelako.[125] Kate Millettek bere “Politika sexuala” (1970) lanean, Freudek penis-inbidiaren kontzeptuaren kontra egin zuen, nahasmena sortzea eta gainbegiratzea leporatuz.[126] Naomi Weissteinek zioen Freudek eta bere jarraitzaileek oker pentsatzen zutela, beraien "esperientzia kliniko intentsiboko urteak" zorroztasun zientifikora gehitzen zituztenean.[127]

Liburuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • On Aphasia (Afasiaz), 1891
  • Studien über Hysterie (Histeriari buruzko ikerketak), 1895
  • Die Traumdeutung (Ametsen interpretazioa), 1899
  • On Dreams (Ametsen interpretazioaren bertsio laburtua), 1901
  • Zur Psychopathologie des Alltagslebens (Eguneroko bizitzaren psikopatologia), 1904
  • Witze und ihre Beziehung zum Unbewussten (Adarjotzeak eta inkontzientearekin erlazioa), 1905
  • Drei Abhandlungen zur Sexualtheorie (Hiru saiakera sexualitatearen teoriari buruz), 1905
  • Täuschung und Traum in Jensens Gradiva (Jensen Gradivaren ilusio eta ametsa), 1907
  • Fünf Vorträge zur Psychoanalyse (Psikoanalisiari buruzko bost hitzaldi), 1910
  • Leonardo da Vinci, eine Erinnerung an seine Kindheit (Leonardo da Vinci, haurtzaroaren memoria), 1910
  • Totem und Tabu (Totem eta tabu), 1913
  • Zur Einführung der Narzißmus (Nartzisismoaz), 1914
  • Einführungsvorträge zur Psychoanalyse (Psikoanalisiari buruzko sarrera hitzaldiak), 1915
  • Jenseits des Lustprinzips (Plazerraren printzipiotik haratago), 1920
  • Gruppenpsychologie und die Analyse des Ego (Taldearen psikologia eta egoaren azterketa), 1921
  • Das Ich und das Es (Nia eta hura), 1923
  • Hemmungen, Symptome und Angstzustände (Inhibizioak, sintomak eta antsietatea), 1926
  • Die Frage der Laienanalyse (Geruzaren azterketa), 1926
  • Die Zukunft einer Illusion (Ilusio baten etorkizuna), 1927
  • Das Unbehagen in der Kultur (Egonezina kulturan), 1929
  • Zivilisation und ihre Unzufriedenheit (Zibilizazioa eta bere atsekabea), 1930
  • Neue Einführungsvorträge zur Psychoanalyse ( Psikoanalisiari buruzko sarrera hitzaldi berriak), 1933
  • Dier Mann Moses und die Monotheistische Religion (Moises eta monoteismoa), 1939
  • Abriß der Psychoanalyse (Psikoanalisiaren zirriborroa), 1940

Freud euskaraz

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Psikoanalisiaren aurkezpena, Bilbo, Klasikoak. (Itz. Lontxo Oihartzabal) ISBN 84-88303-93-9
  • Ilusio baten etorkizuna, Donostia, Jakin. (Itz. Amaia Bergara, Xabier Insausti, Patxi Salaberri) ISBN 84-95234-02-5
  • Egonezina kulturan, Bilbo, Gaiak. (Itz. Xabier Insausti, Jesus Mari Intxauspe) ISBN 84-96371-54-5

Museoak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Badira munduan zehar Sigmund Freuden inguruko hiru museo:

  • Txekia Freud Museoa (Příbor): jaio zen etxea
  • Austria Sigmund Freud Museoa (Viena): 47 urtez bizi izan zen etxea.
  • Erresuma Batua Freud Museoa (Londres): hil zen etxea

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b (Ingelesez) Ford, Urban, Donald H., Hugh B.. (1965). Systems of Psychotherapy: A Comparative Study. John Wiley & Sons, Inc, p.109 or..
  2. ↑ (Ingelesez) Sheehy, Forsythe, Noel, Alexandra. (2013). "Sigmund Freud". Fifty Key Thinkers in Psychology. Routledge ISBN 978-1-134-70493-4..
  3. ↑ (Ingelesez) Kandel, Eric R.. (2012). The Age of Insight: The Quest to Understand the Unconscious in Art, Mind and Brain, from Vienna 1900 to the Present. New York: Random House, pp. 45–46 or..
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s (Ingelesez) Gay, Peter. (2006). Freud: A Life for Our Time. W.W. Norton & Company, pp. 154–56 or. ISBN 978-0-393-32861-5..
  5. ↑ (Ingelesez) Jones, Ernest. (1949). What is Psychoanalysis?. London: Allen & Unwin, p. 47 or..
  6. ↑ a b c (Ingelesez) Mannoni, Octave. (1971). Freud: The Theory of the Unconscious. London: Verso 2015, pp. 93–97 or..
  7. ↑ (Ingelesez) Stevens, Richard. (1985). Freud and Psychoanalysis. Milton Keynes: Open University Press, pp. 91-116 or. ISBN 978-0-335-10180-1..
  8. ↑ (Ingelesez) Thurschwell, Pamela. (2009). Sigmund Freud. London: Routledge, p. 1 or. ISBN 978-0-415-21520-6..
  9. ↑ (Ingelesez) Gresser, Moshe. (1994). Dual Allegiance: Freud As a Modern Jew. SUNY Press.
  10. ↑ (Ingelesez) Rice, Emanuel. (1990). Freud and Moses: The Long Journey Home. SUNY Press, p. 55 or. ISBN 978-0-7914-0453-9..
  11. ↑ (Ingelesez) Meissner, William W.. (1993). "Freud and the Bible". Bruce M. Metzger and Michael David Coogan (eds.). The Oxford Companion to the Bible. Oxford University Press, p. 233 or..
  12. ↑ (Ingelesez) Margolis, Deborah P.. (1989). "Freud and his Mother". Modern Psychoanalsys, 14, pp. 37-56 or..
  13. ↑ (Ingelesez) Hothersall, D.. (1995). History of Psychology. 3rd edition. Mcgraw-Hill.
  14. ↑ Freud, Sigmund. (1877). Beobachtungen über Gestaltung und feineren Bau der als Hoden beschriebenen Lappenorgane des Aals [Observations on the configuration and finer structure of the lobed organs in eels described as testes]. Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe (in German). Vol. 75,, p. 419 or..
  15. ↑ (Ingelesez) Costandi, Mo. (2014). "Freud was a pioneering neuroscientist". The Guardian.
  16. ↑ a b (Ingelesez) Sulloway, Frank. (1983). Freud, Biologist of the Mind: Beyond the Psychoanalytic Legend. New York: Basic Books, pp. 66–67, 116 or. ISBN 0-233-97177-7..
  17. ↑ (Ingelesez) Freud, Bonaparte, Sigmund, Marie. (2009). The Origins of Psychoanalysis. Letters to Wilhelm Fliess: Drafts and Notes 1887–1902. Kessinger Publishing.
  18. ↑ (Ingelesez) Vitz, Paul C.. (1988). Sigmund Freud's Christian Unconscious. The Guilford Press, pp. 53-54 or..
  19. ↑ (Ingelesez) Leader, Daniel. (2000). Freud's Footnotes. London, Faber, pp. 34–45 or..
  20. ↑ (Ingelesez) Pigman, G.W.. (1995). "Freud and the history of empathy". The International Journal of Psycho-Analysis. 76 (Pt 2), pp. 237–56 or. ISBN PMID 7628894..
  21. ↑ (Ingelesez) Young, Brook, C, A.. (1994). "Schopenhauer and Freud". Int J Psychoanal..
  22. ↑ (Ingelesez) Roazen, Dufresne, Paul, Todd. (1997). Returns of the French Freud: Freud, Lacan, and Beyond. New York and London: Routledge Press, pp. 13–15 or..
  23. ↑ (Ingelesez) Holt, Robert. (1989). Freud Reappraised: A Fresh Look At Psychoanalytic Theory. The Guilford Press, p. 242 or..
  24. ↑ (Ingelesez) Bloom, Harold. (1994). The Western Canon. Riverhead Books.
  25. ↑ (Ingelesez) Marthe, Robert. (1976). From Oedipus to Moses: Freud's Jewish Identity. New York: Anchor, pp. 3–6 or..
  26. ↑ (Ingelesez) Frosh, Stephen. (2006). "Psychoanalysis and Judaism" in Black, David M.(ed) Psychoanalysis and Religion in the 21st Century. Hove: Routledge, pp. 205–06 or..
  27. ↑ a b (Ingelesez) Aguayo, Joseph. (1986). "Joseph Aguayo Charcot and Freud: Some Implications of Late 19th-century French Psychiatry and Politics for the Origins of Psychoanalysis.. Psychoanalysis and Contemporary Thought, pp. 223–60 or..
  28. ↑ a b (Ingelesez) Forrester, J.. (1990). The Seductions of Psychoanalysis. Cambridge University Press, pp. 75–76 or..
  29. ↑ (Ingelesez) jewishvirtuallibrary Sigmund Freud (1856–1939)". jewishvirtuallibrary.org.
  30. ↑ a b (Ingelesez) Freud, Sigmund. (1900). The Interpretation of Dreams. Harmondsworth: Pelican Books, pp. 203, 211, 219 or..
  31. ↑ (Ingelesez) Masson, Jeffrey Moussaieff. (2012). The Assault on Truth. Untreed Reads, p. 18 or. ISBN 978-1-61187-280-4..
  32. ↑ a b (Ingelesez) Reeder, Jurgen. (2002). Reflecting Psychoanalysis. Narrative and Resolve in the Psychoanalytic Experience. London: Karnac Books, p. 10 or. ISBN 978-1-78049-710-5..
  33. ↑ (Ingelesez) Kris, Ernst. (1954). Introduction to Sigmund Freud The Origins of Psychoanalysis. Letters to Wilhelm Fliess, Drafts and Notes 1887–1902. Eds. Marie Bonaparte, Anna Freud, Ernst Kris, E. London: Imago.
  34. ↑ (Ingelesez) Mannoni, Octave. (2015). Freud: The Theory of the Unconscious. London: Verso, pp. 40–41 or..
  35. ↑ (Ingelesez) Forrester, John. (2006). Sigmund Freud. Interpreting Dreams. Penguin Books Limited, p. 70 or. ISBN 978-0-14-191553-1..
  36. ↑ a b (Ingelesez) Rose, Louis. (1998). The Freudian Calling: Early Psychoanalysis and the Pursuit of Cultural Science. Detroit: Wayne State University Press, p. 52 or. ISBN 978-0-8143-2621-3..
  37. ↑ (Ingelesez) Schwartz, Joseph. (2003). Cassandra's daughter: a history of psychoanalysis. London: Karnac, p. 100 or. ISBN 978-1-85575-939-8..
  38. ↑ (Ingelesez) Ellenberger, Henri F.. (1970). The Discovery of the Unconscious: the History and Evolution of Dynamic Psychiatry. New York: Basic Books, pp. 443, 454. or. ISBN 978-0-465-01673-0..
  39. ↑ (Ingelesez) Sulloway, Frank J.. (1991). "Reassessing Freud's case histories: the social construction of psychoanalysis". Isis. 82 (2), pp. 245–75 or. ISBN doi:10.1086/355727. PMID 1917435..
  40. ↑ (Ingelesez) Wehr, Gerhard. (1985). A Biography. Shambhala, pp. 83–85 or. ISBN 978-0-87773-455-0..
  41. ↑ (Ingelesez) Ellenberger, Henri F.. (1970). The Discovery of the Unconscious: the History and Evolution of Dynamic Psychiatry. New York: Basic Books, p. 455 or. ISBN 978-0-465-01673-0..
  42. ↑ (Ingelesez) Jones, Ernest. (1964). Sigmund Freud: Life and Work. Harmondsworth: Penguin Books, pp. 334, 352, 361 or..
  43. ↑ (Ingelesez) Makari, George. (2008). Revolution in Mind: the Creation of Psychoanalysis (Australian ed.). Carlton, Vic.: Melbourne University Publishing, p. 262 or. ISBN 978-0-522-85480-0..
  44. ↑ (Ingelesez) Ellenberger, Henri F.. (1970). The Discovery of the Unconscious: the History and Evolution of Dynamic Psychiatry. New York: Basic Books, pp. 456, 584–85 or. ISBN 978-0-465-01673-0..
  45. ↑ (Ingelesez) Gay, Peter. (2006). Freud: A Life for Our Time. London: Papermac, p. 460 or. ISBN 978-0-393-32861-5..
  46. ↑ a b (Ingelesez) Danto, Elizabeth Ann. (2005). Freud's Free Clinics: Psychoanalysis and Social Justice, 1918–1938. New York: Columbia University Press, pp. 3, 104, 185–86 or..
  47. ↑ (Ingelesez) Appignanesi, Forrester, Lisa, John. (1992). Freud's Women. London. Penguin Books, p. 108 or..
  48. ↑ (Ingelesez) Breger, Louis. (2011). Freud: Darkness in the Midst of Vision. Wiley, p. 262 or..
  49. ↑ (Ingelesez) Lynn, D.J.. (2003). "Freud's psychoanalysis of Edith Banfield Jackson, 1930–1936". Journal of the American Academy of Psychoanalysis and Dynamic Psychiatry. 31 (4), pp, 609–25 or. ISBN doi:10.1521/jaap.31.4.609.23009. PMID 14714630..
  50. ↑ (Ingelesez) Lynn, D.J.. (1997). "Freud's analysis of Albert Hirst, 1903–1910". Bulletin of the History of Medicine. 71 (1), pp. 69–93 or. ISBN doi:10.1353/bhm.1997.0045. PMID 9086627..
  51. ↑ a b c d (Ingelesez) Cohen, David. (2009). The Escape of Sigmund Freud. JR Books, pp. 178, 205–07 or..
  52. ↑ (Ingelesez) Chaney, Edward. (2010). 'Moses and Monotheism, by Sigmund Freud'. 'The Canon', THE (Times Higher Education), p. 53 or..
  53. ↑ (Ingelesez) Schur, Max. (1972). Freud: Living and Dying. London: Hogarth Press, pp. 498–99 or..
  54. ↑ (Ingelesez) "Index entry". FreeBMD. ONS.
  55. ↑ (Ingelesez) Strutzmann, Helmut. (2008). "An overview of Freud's life". Joseph P. Merlino; Marilyn S. Jacobs; Judy Ann Kaplan; K. Lynne Moritz (eds.). Freud at 150: 21st century Essays on a Man of Genius. Plymouth, p. 33 or. ISBN 978-0-7657-0547-1..
  56. ↑ (Ingelesez) "The History of Psychiatry" (PDF). .
  57. ↑ (Ingelesez) Rycroft, Charles. (1995). A Critical Dictionary of Psychoanalysis. London: Penguin Books, p. 59 or..
  58. ↑ (Ingelesez) Hirschmuller, Albrecht. (1989). The Life and Work of Josef Breuer. New York University Press, pp. 101–16, 276–307 or..
  59. ↑ (Ingelesez) Macmillan, Malcolm. (1997). Freud Evaluated: The Completed Arc. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press, pp. 3–24 or..
  60. ↑ a b (Ingelesez) Rycroft, Charles. (1995). A Critical Dictionary of Psychoanalysis. London: Penguin Books, pp. 185–86 or..
  61. ↑ a b (Ingelesez) Esterson, Allen. (1998). Jeffrey Masson and Freud's seduction theory: a new fable based on old myths. History of the Human Sciences, 11 (1), pp. 1–21 or..
  62. ↑ (Ingelesez) Schimek, J.G.. (1987). Freud. Fact and Fantasy in the Seduction Theory: a Historical Review. Journal of the American Psychoanalytic Association, pp. 937–65 or. ISBN doi:10.1177/095269519801100101..
  63. ↑ (Ingelesez) Israëls, Schatzman, H, M. (1993). Freud, Standard Edition 3, (1896a), (1896b), (1896c); The Seduction Theory. History of Psychiatry, iv, pp. 23–59 or..
  64. ↑ (Ingelesez) Schimek, J.G.. (1987). Fact and Fantasy in the Seduction Theory: a Historical Review. Journal of the American Psychoanalytic Association, xxxv, pp. 937–65 or..
  65. ↑ (Ingelesez) Freud, Sigmund. (1896c). Standard Edition 3. , pp. 204, 211 or..
  66. ↑ (Ingelesez) Cioffi, Frank. (1998). Was Freud a liar? Freud and the Question of Pseudoscience. Chicago: Open Court, pp. 199–204 or..
  67. ↑ (Ingelesez) Borch-Jacobsen, Mikkel. (1996). "Neurotica: Freud and the seduction theory. October, vol. 76, MIT, pp. 15–43 or..
  68. ↑ (Ingelesez) Andrews, Brewin, B., C.. (2000). What did Freud get right?. The psychologist, p. 606 or..
  69. ↑ (Ingelesez) Ahbel-Rappe, K. (2006). "I no longer believe": did Freud abandon the seduction theory?". Journal of the American Psychoanalytic Association. 54 (1), pp. 171–99 or. ISBN doi:10.1177/00030651060540010101. PMID 16602351...
  70. ↑ (Ingelesez) Jones, Ernest. (1953). Sigmund Freud: Life and Work, vol. 1. London: Hogarth Press, pp. 94–96 or..
  71. ↑ (Ingelesez) Byck, Robert. (1974). Cocaine Papers by Sigmund Freud. Edited with an Introduction by Robert Byck. New York, Stonehill.
  72. ↑ (Ingelesez) Thornton, Elizabeth. (1983). Freud and Cocaine: The Freudian Fallacy. London: Blond and Briggs, pp. 45–46 or..
  73. ↑ Borch-Jacobsen. (1999). Der Fall Freud: Die Geburt der Psychoanalyse aus der Lüge. Hamburg: Europäische Verlagsanstalt.
  74. ↑ a b (Ingelesez) Wollheim, Richard. (1971). Freud. London, Fontana Press, pp. 157–76 or..
  75. ↑ (Ingelesez) Masson, Jeffrey M.. (1985). The Complete Letters of Sigmund Freud to Wilhelm Fliess, 1887–1904. Harvard University Press, pp. 49, 106, 126, 127, 132, 201 or..
  76. ↑ (Ingelesez) Mannoni, Octave. (1971). Freud: The Theory of the Unconscious. London: Verso, pp. 137-140 or..
  77. ↑ (Ingelesez) Wollheim, Richard. (1971). Freud. London, Fontana Press, pp. 157–76 or..
  78. ↑ (Ingelesez) Mannoni, Octave. (2015). Freud: The Theory of the Unconscious. London: Verso, pp. 137-140 or..
  79. ↑ a b (Ingelesez) Laplanche, Pontalis, Jean, Jean-Bertrand. (2018). "Id". The Language of Psychoanalysis. Abingdon-on-Thames: Routledge ISBN 978-0-429-92124-7..
  80. ↑ (Ingelesez) Rycroft, Charles. (1995). A Critical Dictionary of Psychoanalysis. London: Penguin Books, p. 41 or..
  81. ↑ a b (Ingelesez) Mannoni, Octave. (1971). FreudːThe Theory of the Unconscious. London: Verso, pp. 55-58 or..
  82. ↑ (Ingelesez) Freud, Sigmund. (1900). The Interpretation of Dreams. Harmondsworth: Pelican Books, p. 650 or..
  83. ↑ (Ingelesez) Cavell, Marcia. (1996). The Psychoanalytic Mind. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, p. 225 or..
  84. ↑ (Ingelesez) Paul, Robert A.. (1991). "Freud's anthropology". Cambridge: Cambridge University Press, p. 274 or. ISBN 978-0-521-37779-9..
  85. ↑ a b (Ingelesez) Hothersall, D.. (2004). "History of Psychology", 4th ed.. Mcgraw-Hill: NY, p. 290 or..
  86. ↑ (Ingelesez) Laplanche, Pontalis, Jean, Jean-Bertrand. (2018). "Super-Ego". .
  87. ↑ a b (Ingelesez) Freud, Sigmund. The Ego and the Id. Standard Edition 19, pp. 7-23 or..
  88. ↑ (Ingelesez) Heffner, Christopher. (2011). "Freud's Structural and Topographical Models of Personality". Psychology 101.
  89. ↑ (Ingelesez) Jones, Ernest. (1957). The Life and Work of Sigmund Freud. Volume 3. New York City: Basic Books, p. 273 or..
  90. ↑ (Ingelesez) Laplanche, Pontalis, Jean, Jean-Bertrand. (2018). "Thanatos". .
  91. ↑ (Ingelesez) Rycroft, Charles. (1995). A Critical Dictionary of Psychoanalysis. London: Penguin Books, p. 95 or..
  92. ↑ (Ingelesez) Laplanche, Pontalis, Jean, Jean-Bertrand. (2018). "Nirvana Principle". .
  93. ↑ a b (Ingelesez) Wollheim, Richard. (1973). Freud. London, Fontana Press, pp. 184–86 or..
  94. ↑ (Ingelesez) Schuster, Aaron. (2016). The Trouble with Pleasure. Deleuze and Psychoanalysis. Cambridge, Massachusetts: MIT Press, p. 32 or. ISBN 978-0-262-52859-7..
  95. ↑ (Ingelesez) Perelberg, Rosine Jozef. (2008). Freud: A Modern Reader. John Wiley & Sons, p. 168 or. ISBN 978-0-470-71373-0..
  96. ↑ (Ingelesez) Howarth, Leaman, Glennys, Oliver. (2003). Encyclopedia of Death and Dying. Routledge, p. 304 or. ISBN 978-1-136-91378-5..
  97. ↑ (Ingelesez) Dobbeleir, Van Landuyt, Monstre, Julie M.L.C.L., Koenraad, Stan J.. (2011). Aesthetic Surgery of the Female Genitalia". Seminars in Plastic Surgery. 25 (2), pp. 130–41 or. ISBN doi:10.1055/s-0031-1281482. PMC 3312147. PMID 22547970...
  98. ↑ (Ingelesez) Appignanesi, Forrester, Lisa, John. (1992). Freud's Women. London: Penguin Books, pp. 433–37 or..
  99. ↑ a b (Ingelesez) Zastrow, Charles. (2007). Introduction to Social Work and Social Welfare: Empowering People. Cengage Learning, p. 228 or. ISBN 978-0-495-09510-1..
  100. ↑ (Ingelesez) Dobbeleir, Van Landuyt, Monstre, Julie M.L.C.L., Koenraad , Stan J.. (2011). "Aesthetic Surgery of the Female Genitalia". Seminars in Plastic Surgery. 25 (2), pp. 130–41 or. ISBN doi:10.1055/s-0031-1281482. PMC 3312147. PMID 22547970..
  101. ↑ (Ingelesez) Irvine, Janice M.. (2005). Disorders of Desire: Sexuality and Gender in Modern American Sexology. Temple University Press, pp. 37–38 or. ISBN 978-1-59213-151-8..
  102. ↑ (Ingelesez) Gould, Stephen Jay. (2002). The Structure of Evolutionary Theory. Harvard University Press, pp. 1262–63 or. ISBN 978-0-674-00613-3..
  103. ↑ (Ingelesez) "Difference between clitoral and vaginal orgasm". Go Ask Alice!.
  104. ↑ (Ingelesez) Jones, James W.. (2003). "Bridging the gap between understanding and explanation approaches to the study of religion". Journal for the Scientific Study of Religion. 25 (4), pp. 504–12 or. ISBN doi:10.2307/1385914. JSTOR 1385914..
  105. ↑ (Ingelesez) Chapman, Christopher N.. (2007). Freud, Religion and Anxiety. Morrisville, NC, pp. 30-31 or. ISBN 978-1-4357-0571-5..
  106. ↑ (Ingelesez) Costello, Stephen. (2010). Hermeneutics and the psychoanalysis of religion. Bern: Peter Lang, pp. 72–77 or. ISBN 978-3-0343-0124-4..
  107. ↑ (Ingelesez) Chaney, Edward. (2006). 'Moses and Monotheism, by Sigmund Freud'. 'The Canon', THE (Times Higher Education), p. 53 or..
  108. ↑ (Ingelesez) Assoun, Paul-Laurent. (2002). Freud, Sigmund, An Autobiographical Study. New York: W.W. Norton & Co, pp. 130–31 or. ISBN 0-393-00146-6..
  109. ↑ (Ingelesez) Frosh, Stephen. (1987). The Politics of Psychoanalysis. London: Macmillan, p. 1 or. ISBN 0-333-39614-6..
  110. ↑ (Ingelesez) Ellenberger, Henri F.. (1970). The Discovery of the Unconscious: the History and Evolution of Dynamic Psychiatry. New York: Basic Books, p. 546 or. ISBN 978-0-465-01673-0..
  111. ↑ (Ingelesez) Ellenberger, H.. (1970). The Discovery of the Unconscious. , pp. 301, 486, 536, 331–409 or..
  112. ↑ (Ingelesez) Pick, Daniel. (2015). Psychoanalysis: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press. Kindle Edition, pp. 19, 121 or..
  113. ↑ (Ingelesez) Solms, Mark. (2018). "The scientific standing of psychoanalysis". BJPsych International. 15 (1), pp. 5–8 or. ISBN doi:10.1192/bji.2017.4. PMC 6020924. PMID 29953128..
  114. ↑ (Ingelesez) Stevens, Richard. (1985). Freud and Psychoanalysis. Milton Keynes: Open University Press, p. 96 or. ISBN 978-0-335-10180-1..
  115. ↑ (Ingelesez) MacKinnon, Dukes, Donald W., William F.. (1962). Psychology in the Making: Histories of Selected Research Problems. New York: Alfred A. Knopf, pp. 663, 703 or. ISBN 978-0-19-866224-2..
  116. ↑ (Ingelesez) Webster, Richard. (2005). Why Freud Was Wrong: Sin, Science and Psychoanalysis. Oxford: The Orwell Press, pp. 12, 437 or. ISBN 978-0-9515922-5-0..
  117. ↑ (Ingelesez) Robinson, Paul. (1990). The Freudian Left. Ithaca and London. Cornell University Press, pp. 147–49 or. ISBN 978-0-8014-9716-2..
  118. ↑ (Ingelesez) Reich, Wilhelm. (1976). People in Trouble. New York: Farrar, Straus and Giroux, p. 53 or. ISBN 978-0-374-51035-0..
  119. ↑ (Ingelesez) Auden, W. H.. (1940). Another Time. Random House.
  120. ↑ (Ingelesez) Alexander, Sam. (2009). "In Memory of Sigmund Freud". London: Routledge, p. 1 or..
  121. ↑ (Ingelesez) de Bolla, Peter. (1988). Harold Bloom: Towards Historical Rhetorics. London: Routledge, p. 19 or..
  122. ↑ (Ingelesez) Paglia, Camille. (1990). Sexual Personae: Art and Decadence from Nefertiti to Emily Dickinson. London and New Haven: Yale University Press, pp. 2, 228 or..
  123. ↑ (Ingelesez) Robinson, P.. (1993). Freud and His Critics. , pp. 1–2 or..
  124. ↑ (Ingelesez) Mitchell, Juliet. (2000). Psychoanalysis and Feminism: A Radical Reassessment of Freudian Psychoanalysis. London: Penguin Books, pp. xxix, 303–56 or..
  125. ↑ (Ingelesez) Friedan, Betty. (1963). The Feminine Mystique. W.W. Norton, pp. 166–94 or..
  126. ↑ (Ingelesez) Millett, Kate. (2000). Sexual Politics. University of Chicago Press, pp. 176–203 or..
  127. ↑ (Ingelesez) Weisstein, Naomi. (1994). "Kinder, Küche, Kirche as Scientific Law: Psychology Constructs the Female". Feminism in Our Time. Vintage, p. 217 or. ISBN 978-0-679-74508-2..

Bibliografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Andonegi, X. 2004: Nietzsche eta Freud filosofian eragile, Donostia, Jakin ISBN 84-95234-23-8
  • Insausti, X. 1998: "Hitzaurrea" in Sigmund Freud, Ilusio baten etorkizuna, Donostia, Jakin ISBN 84-95234-02-5

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Sigmund_Freud&oldid=9863082"(e)tik eskuratuta