Jump to content

Saudi Arabia

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia

Nagsasabtan: 24°N 45°E / 24°N 45°E / 24; 45

Pagarian iti Saudi Arabia
المملكة العربية السعودية
al-Mamlakah al-‘Arabīyah as-Su‘ūdīyah
Wagayway ti Saudi Arabia
Wagayway
Kayarigan ti Saudi Arabia
Kayarigan
Napili a pagsasao: "لا إله إلا الله , محمد رسول الله "
(Ilokano: Awan ti dios ngem ti Dios: Ni Mahoma ket Babaonen iti Dios) (Shahada)[1]
Nailian a kanta: "as-Salām al-Malakiyy"
(Ilokano: Naunday ti panagbiag ti Ari)
Lokasion ti Saudi Arabia
Kapitolio
ken kadakkelan a siudad
Riyadh
24°39′N 46°46′E / 24.650°N 46.767°E / 24.650; 46.767
Opisial a sasaoArabiko
Relihion
Sunni nga Islam
Nagan dagiti umiliSaudi nga Arabiano, Saudi (saan a pormal)
GobiernoUnitario nga Islamiko
patingga a monarkia
• Ari
Abdullah bin Abdul Aziz
Nayef bin Abdul Aziz
LehislaturaAwan – lehislasion babaen ti bilin ti ari.
Pannakabangon
14 Agosto 1932
Kalawa
• Dagup
2,149,690 km2 (830,000 sq mi) (Maika-13)
• Danum (%)
0.7
Populasion
• Karkulo idi 2010
27,136,977[2] (maika-46)
• Densidad
12/km2 (31.1/sq mi) (Maika-216)
GDP (PPP)Karkulo idi 2011
• Dagup
$676.223 billion[3]
• Tunggal maysa a tao
$25,345.397[3]
GDP (nominal)Karkulo idi 2011
• Dagup
$578.566-bilion[3]
• Tunggal maysa a tao
$21,685.135[3]
HDI (2013)steady 0.836[4]
nangato unay · Maika-34
KuartaSaudi a riyal (SR) (SAR)
Sona ti orasUTC+3 (AST)
• Kalgaw (DST)
UTC+3 ((saan a masursurot))
Pagmanehuankanawan
Kodigo ti panagtawag+966
Kodigo ti ISO 3166SA
TLD ti internet.sa, السعودية.

Ti Saudi Arabia wenno Arabia a Saudita (Arabiko: السعودية‎ as-Su‘ūdīyah wenno ti saan nga husto a as-Sa‘ūdīyah, nga opisial a naamamuan a ti Pagarian iti Saudi Arabia (Arabiko: المملكة العربية السعودية‎ al-Mamlakah al-‘Arabīyah as-Su‘ūdīyah Maipanggep iti daytoy nga uniArabiko a pannakabalikas (tulong·pakaammo)), kadawyan a makunkuna a kas ti Saudi Arabia (iti Britaniko nga Ingles a kas ti  /ˌsaʊdi əˈreɪbiʌ/ (Maipanggep iti daytoy nga unidengngen) wenno iti Amerikano nga Ingles a kas ti /ˌsɔːdiː əˈreɪbiːʌ/ (Maipanggep iti daytoy nga unidengngen)) ket isu ti kadakkelan nga estado idiay Akinlaud nga Asia babaen ti kalawa, a nabuklan ti kadakkelan a paset ti Arabiano a Peninsula, ken isu ti maikadua a kadakkelan iti Arabo a lubong, kalpasan ti Algeria. Naibeddengan daytoy babaen ti Hordania, ken Irak iti amaianan ken amianan a daya, ti Kuwait, Qatar ken ti Nagkaykaysa nga Emirate dagiti Arabo iti daya, ti Oman iti abagatan a daya, ken ti Yemen iti abagatan. Ti Nalabbaga a Baybay ket naisanglad iti laud, ken ti Golpo Persiano ket naisanglad iti amianan a daya. Ti Saudi Arabia ket addaan iti kalawa iti agarup a 2,149,690 km2 (830,000 sq mi), ken addaan iti nakarkulo a populasion iti 27 a riwriw, nga iti daytoy ket 8.8 a riwriw ket nakarehistro a gangganaet a tattao ken addaan iti nakarkulo a 1.5 a riwriw a saan a nadokumento nga imigrante. Dagiti Saudi a naipagilian ket isuda ti nagbukel ti agarup a 16 a riwriw a tattao.[5]

Ti pagarian ti Saudi Arabia ket pinundar idi babaen ni Abdul-Aziz bin Saud (kaaduan a naamammuan a kas ni Ibn Saud) idi 1932, ngem ti panagrukma a ti kanungpalan a nakaiturongan ti pannakapartuat ti Pagarian ket nangrugi idi 1902 idi natiliwna ti Riyadh, ti tinaudan a balay ti pamiliana, ti Kamara ti Saud, a naibagbaga iti Arabiko a kas ti Al Saud. Ti gobierno ti Saudi Arabia ket napauten a kas maysa a patingga a monarkia manipud idi napartuat. Daytoy ket bukodna nga inlawlawagan a kas Islamiko ken kaaduan a naimpluensiaan babaen ti Wahhabismo.[6] Ti Saudi Arabia ket sagpaminsan a tinawtawagan ti "Du a aNasantuan a Moskito" a naireperensia iti Al-Masjid al-Haram (idiay Meka), ken Al-Masjid al-Nabawi (idiay Medina), dagiti dua a kasantuan a lugar iti Islam.

Ti Saudi Arabia ket addaan iti maikadua a a reserba ti lana iti lubong, a kaaduanna idiay Akin-daya a Probinsia.[7][8] Ti lana ket mangbukel para iti ad-adu ngem 95% kadagiti panagiluas ken 70% iti rentas ti gobierno, urayno ti bingay iti saa a lana nga ekonomia ket agdama a dumakdakkel. Daytoy ti nangurugian ti pannakabalbaliw ti saan unay a narang-ay a pagarian ti desierto ti maysa kadagiti kabaknangan a pagilian iti lubong. Dagiti adu a rentas iti lana ket nangpalubos ti napardas a pannakabarona, a kas ti pannakapartuat ti maysa a Pagnam-ayan nga estado.[9] Adda pay daytoy ti maikanem a kadakkelan ti reserba ti alingasaw. Ti Saudi Arabia ket isu laeng ti pagilian iti lubong a mangiparit ti babbai nga agmaneho.[10]

Etimolohia

[urnosen | urnosen ti taudan]

Kalpasan ti panagkaykaysa dagiti pagarian ti Hejaz ken Nejd, ti baro nga estado ket nanaganan ti al-Mamlakah al-ʻArabīyah as-Suʻūdīyah (ti transliterasion ti المملكة العربية السعودية iti Arabiko) babaen ti naarian a bilin ti Septiembre 23 1932 babaen ti nangpundar daytoy, ni kari Abdul Aziz Al Saud. Daytoy ket kadawyan a maipatarus a kas "ti Pagarian ti Saudi Arabia" iti Ilokano, urayno daytoy ket literal a ti kaibuksilanna ket "ti Saudi Arabo a Pagarian".[11]

Ti balikas a "Saudi" ket naala manipud iti elemento ti as-Suʻūdīyah iti Arabiko a nagan ti pagilian, ken maysa daytoy a pananginagan a naam-ammuan iti nisba, a naporma manipud iti dinastiko a nagan nga Al Saud (آل سعود). Ti pannakainayon daytoy ket mangipakpakita a ti nagturay ti pagilian ket nakakita daytoy a kas bukod a tagikua ti naarian a pamilia.[12][13] Ti Al Saud ket maysa nga Arabiko a nagan a naporma babaen ti panaginayon ti baliaks nga Al, a ti kaibusilanna ket "pamilia iti" wenno "Kamara iti",[14] iti personal a nagan ti tinaudan. Iti kaso iti Al Saud, daytoy ti ama ti nagpundar ti dinastia idi maika-18 a siglo, ni Muhammad bin Saud (Muhammad, anak a lalaki ni Saud).[15]

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ "Maipanggep ti Saudi Arabia: Dagiti kinapudno ken Bilbilang". Ti Naarian nga Embahada iti Arabia a Saudita, Washington D.C. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-04-17. Naala idi 6 Hunio 2011.
  2. ^ Sentro a Departamento iti Estadistika ken pakaammo Naiyarkibo 2012-09-22 iti Wayback Machine a kas naipabaro 2010
  3. ^ a b c d "Saudi Arabia". Internasional a Pondo ti Panguartaan. Naala idi 11 Hunio 2011.
  4. ^ "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. pp. 21–25.
  5. ^ "Saudi Arabia". American Bedu. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-10-20. Naala idi 2 Nobiembre 2011.
  6. ^ Nipatengnga ti isip kadagiti Islamiko a Banag – Panid 23, Cofie D. Malbouisson – 2007
  7. ^ James Wynbrandt (2004). Ti Ababa a Pakasaritaan ti Saudi Arabia. Infobase Publishing. pp. 242. ISBN 978-1-4381-0830-8.
  8. ^ Soldatkin, Vladimir; Astrasheuskaya, Nastassia (9 Nobiembre 2011). "Ti Saudi Arabia labsannanto ti Rusia iti kaaduan nga agpatpataud ti lana-IEA". Reuters. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2015-09-24. Naala idi 10 Nobiembre 2011.
  9. ^ "Ti Pagarian ti Saudi Arabia – Ti Pagnam-ayan nga Estado". Naarian nga Embahada ti Saudi Arabia, Londres. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-08-24. Naala idi 1 Mayo 2010.
  10. ^ Dagiti Web 2.0 a Teknolohia ken Panagturay, Christopher G. Reddick, Stephen Kwamena Aikins – 2012
  11. ^ Lewis, Bernard (2003). Ti Didigra iti Islam. pp. xx–xxi (pangyuna). ISBN 0-679-64281-1.
  12. ^ Wilson, Peter W.; Graham, Douglas (1994). Saudi Arabia: ti umay a bagio. p. 46. ISBN 1-56324-394-6. Naala idi Hunio 6, 2011.
  13. ^ Kamrava, Mehran (2011). Ti Moderno a Tengnga a Daya: Ti Politikal a Pakasaritaan Manipud ti Umuna a Sangalubongan a Gubat. p. 67. ISBN 978-0-520-26774-9. Naala idi Hunio 6, 2011.
  14. ^ Wynbrandt, James; Gerges, Fawaz A. (2010). Ti Ababa a Pakasaritaan ti Saudi Arabia. p. xvii. ISBN 978-0-8160-7876-9.
  15. ^ Hariri-Rifai, Wahbi; Hariri-Rifai, Mokhless (1990). Ti tawid ti Pagarian ti Saudi Arabia. p. 26. ISBN 978-0-9624483-0-0.

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Saudi Arabia iti Wikimedia Commons

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Saudi_Arabia&oldid=400938"