1835

Ovo je članak o godini 1835.

Sretenjski ustav		"Danica" sa "Horvatskom domovinom"

Godina 1835. (MDCCCXXXV) bila je redovna godina koja počinje u četvrtak po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u utorak po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).

• 2. 1. - Neofit Rilski otvorio u Gabrovu prvu bugarsku svetovnu školu. Ove godine u Kragujevcu odštampana njegova prva gramatika na novobugarskom jeziku.
• 6. 1. - Hrvatski narodni preporod: prvi broj Gajevih "Novina Horvatskih", četiri dana kasnije s književnim prilogom "Danica" (u početku na kajkavskom narječju).
• januar - Knez Miletina buna za ograničenje samovlasti kneza Miloša - pobunjenici se povukli nakon obećane Sretenjske skupštine bez štete i žrtava.
• januar - Novi dalmatinski episkop Pantelejmon Živković obilazi područje Drniša i Vrlike - namesnik Lilienberg, koji pomaže unijaćenje, je nezadovoljan njime^[1].
• 26. 1. - Portugalska kraljica Marija II se udaje za Augusta de Beauharnaisa ali on umire samo dva meseca kasnije.
• 30. 1. - Andrew Jackson je meta prvog pokušaja ubistva američkog predsednika - napadač imao dva pištolja ali oba zatajila.

• 1. 2. - Ukinuto ropstvo na Mauricijusu.
• 15. 2. (3. 2. po j.k.) - Na Skupštini u Kragujevcu pročitan Sretenjski ustav, prvi ustav Srbije i ukaz o osnivanju Državnog saveta. Ustav suspendovan već posle dve nedelje^[2] pod pritiskom sila^[3]. Na Sretenjskoj skupštini je objavljeno i ukidanje spahijskih prava i ozakonjenje seljačke slobodne baštine^[4]. Prelazi se na novčani paušalni porez od šest talira (60 groša) godišnje^[5].
• 15. 2. - Knjaževsko-srpski teatar u Kragujevcu, prvo stalno pozorište u Srbiji, osnivač Joakim Vujić.
• 19 i 26. 2. - Unijati u Dalmaciji: križevački unijatski biskup Gabrijel Smičiklas osvetio crkve u Kričkama odn. Baljcima^[6].
• 20. 2. - Concepción (Čile) razoren zemljotresom. Charles Darwin, prirodnjak na drugom putovanju HMS Beagle svedočio potresu i posledicama u Valdiviji, kasnije u Concepciónu.

• 2. 3. - Ferdinand I. i V., novi car austrijski i kralj ugarsko-hrvatski, češki i lombardsko-venetski (do 1848).
• 14. 3. - U "Danici" objavljena Mihanovićeva "Horvatska domovina" s riječima buduće himne "Lijepa naša domovino".
• 22. 3. - Crnogorci Ceklinjani zauzeli Žabljak Crnojevića na nekoliko dana^[7] iz odmazde za verolomno ubijene pastire i opljačkane ovce^[8]; o ovome govori Njegoševa pesma "Pohara Žabljaka" iz "Ogledala srpskoga"^[9].

• april - Velčova zavera: Turci osujetili plan trgovca Velča Atanasova da digne ustanak u Velikom Trnovu.
• april - Izbija "Rat za Toledo" između američke države Ohajo i teritorije Mičigen.
• 29. 4. - U mestu Schifferstadt u jugozapadnoj Nemačkoj pronađen zlatni šešir iz Bronzanog doba.

• 5. 5. - Otvorena prva železnička linija u Belgiji, između Bruxellesa i Mechelena (sledeće godine do luke Antwerpen).
• 8. 5. - Prvi od tri dela Andersenovih bajki za decu.
• 23. 5. - Iz meksičke države Zacatecas izdvojen Aguascalientes.

• 13. 6. (1. 6. po j.k.) - Petrovska skupština u Kragujevcu - knez Miloš obaveštava o svom predstojećem putu u Carigrad.

• 1. 7. - Prvi broj Serbskog narodnog lista u Pešti.
• 1. 7. - Carl Bertelsmann osnovao izdavačku kuću i štampariju - začetak medijske korporacije Bertelsmann.
• 25. 7. - Časopis "Danica" uvodi štokavštinu kao književni jezik - "Danica horvatska, slavonska i dalmatinska".
• 25. 7. - Škot James Bowman Lindsay navodno prikazao sijalicu-žarulju.
• 28. 7. - Pokušaj ubistva kralja Francuza Luj-Filipa.

• 3. 8. - "Revolucija vatrometa" u Berlinu - proslava kraljevog rođendana se pretvara u nerede.
• 14. 8. - Jacob Perkins dobio patent za rashladnu aparaturu sa kompresijom pare.
• avgust - Henry Fox Talbot eksponira prve poznate fotografske negative.
• 17. 8. - Knez Miloš Obrenović stigao u Carigrad u prvu zvaničnu audijenciju kod sultana Mahmuda II.
• 25. 8. - Great Moon Hoax - njujorške novine objavljuju prvi deo izmišljene priče o civilizaciji na Mesecu.
• 30. 8. - Osnovan australski grad Melbourne (nazvan po britanskom premijeru).

• 9. 9. - U Francuskoj vraćena cenzura štampe, zabranjeno izjašnjavanje za republiku.
• septembar - Umirena pobuna u Albaniji. (en:Albanian Revolts of 1833–39).
• 16. 9. - Charles Darwin stigao na Galapagos.
• 20. 9. - U brazilskoj državi Rio Grande do Sul počinje Farraposki rat ("Rat odrpanaca" tj. stočarskih gaučosa, traje do 1845).
• 26. 9. - Praizvedba Donizettijeve opere Lucia di Lammermoor u Napulju.

• 2. 10. - Teksaška revolucija počinje kada je meksička vojska pokušala oduzeti top stanovnicima Gonzaleza.
• 3. 10. - U Nürnbergu osnovana fabrika olovaka i bojica Staedtler.
• 17. 10. - Osnovani Teksaški rendžeri.
• 20. 10. - U Beču donesena odluka da se dalmatinski episkop Živković premesti u Budim^[1].
• 23. 10. - Federalni sistem u Meksiku zamenjen centralističkim, što narednih godina dovodi do pobuna u nekim državama.
• 28. 10. - Ujedinjena Plemena Novog Zelanda proglašavaju nezavisnost.

• 16. 11. - Halejeva kometa u perihelu.
• 27. 11. - James Pratt i John Smith su poslednje osobe obešene zbog sodomije u Velikoj Britaniji.
• novembar-decembar - Napad novozelandskih Maora na Chathamove otoke, porobljavanje i kanibalizovanje Moriorija.

• 7. 12. - Otvorena prva železnica u Nemačkoj, Bavarska Ludwigova železnica između Nürnberga i Fürtha.
• 9. 12. - Teksaška vojska zauzela San Antonio.
• 16/17. 12. - Veliki požar u New Yorku.
• 23. 12. - Na Floridi izbija Drugi seminolski rat (do 1842). Pet dana kasnije Dadeov masakr: uništene dve američke čete (poginulo 107 od 110 vojnika).
• 29. 12. - Uklanjanje Indijanaca: Ugovor iz New Echote između SAD i manjine Cherokeeja po kojem se ovi odriču zemlje (→ Staza suza).

• Novi upravitelj Bosne Mehmed Salih Vedžihi-paša sazvao posljednje ajansko vijeće u Sarajevu - ukinuti kapetani, ajani i dizdari, uvedeni muteselimi. Zbog ovoga će kapetani u Bosanskoj krajini dići pobunu.
• Sarajlijina "Istorija Crne Gore" (tekst na rastko.rs).
• "Grlica" je prvi časopis u Crnoj Gori.
• Doktor Emerih Lindenmajer stigao u Srbiju.^[10] Baron Sigismund Herder dolazio na Milošev poziv da ispita rudno bogatstvo Srbije (objavljen u Pešti 1846. kao Bergmännische Reise in Serbien...).^[11]
• Dvanaest sela oko turskog Niša se u dva navrata odmetalo zbog pljačke^[12].
• Rumelijski valija i carski memur Ahmet-paša sprovodi reforme u niškom i leskovačkom pašaluku^[13].
• 1835-36 - Porta ponovo uspostavlja kontrolu u kosovskim pašalucima, padaju Mehmed-paša Rotul i Jašar-paša prištinski, progonitelj Srba^[14].
• Deo muslimana se vraća u istočno Podrinje, u okolinu Soko Grada^[15].
• 1835-38 - Kuga se širi Osmanskim carstvom.
• Sultan preuzeo direktnu kontrolu nad Tripolitanijom.
• Osnovan Egipatski muzej u Kairu.
• 1835-36 - Jedini put u istoriji da Nacionalni dug SAD iznosi nula.
• U Francuskoj osnovana novinska agencija Havas, danas Agence France-Presse.
• Knjige:
  • Prvi tom de Tocquevillove "Demokratije u Americi".
  • Objavljen tekst kazališnog komada "Dantonova smrt".
  • Prvo izdanje Gogoljevog "Taras Buljbe".
  • Novo izdanje Indeksa zabranjenih knjiga: skinut Kopernikov De revolutionibus orbium coelestium.
  • Prvo izdanje finskog epa Kalevala.

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1835.

• 17. 1. - Đura Horvatović, srpski general († 1895)
• 13. 2. - Mirza Ghulam Ahmad, osnivač pokreta Ahmedija († 1908)
• 24. 2. - Šimun Milinović, barski nadbiskup († 1910)
• 12. 3. - Simon Newcomb, astronom i matematičar († 1909)
• 14. 3. - Giovanni Schiaparelli, astronom († 1910)
• 9. 4. - Leopold II, kralj Belgijanaca († 1909)
• 2. 6. - Giuseppe Melchiorre Sarto, papa Pio X. († 1914)
• 10. 6. - Ferdinand IV, veliki vojvoda Toskane († 1908)
• 27. 7. - Giosuè Carducci, italijanski pjesnik, nobelovac († 1907)
• 2. 8. - Elisha Gray, pronalazač, biznismen († 1901)
• 9. 10. - Camille Saint-Saëns, francuski kompozitor († 1921)
• 27. 10. - Pero Budmani, jezikoslovac i leksikograf († 1914)
• 31. 10. - Adolf von Baeyer, njemački hemičar, nobelovac († 1917)
• 9. 11. - Davorin Jenko, kompozitor († 1914)
• 25. 11. - Andrew Carnegie, škotsko-američki industrijalac i filantrop († 1919)
• 26. 11. - Kleopatra Karađorđević, kćerka kneza Aleksandra († 1855)
• 29. 11. - Cixi, kineska udova carica († 1908)
• 30. 11. - Mark Twain (Samuel Langhorne Clemens), američki književnik († 1910)
• Aleksandar Bugarski, arhitekta († 1891)
• Leontije Radulović, mitropolit hercegovačko-zahumski († 1888)

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1835.

• 15. 1. - Thérésa Tallien, princeza Chimay, plemkinja, figura Francuske revolucije (* 1773)
• 2. 3. - Franjo I., car Austrije, ugarsko-hrvatski kralj (* 1768)
• 8. 4. - Wilhelm von Humboldt, filozof, lingvista (* 1767)
• 6. 7. - John Marshall, vrhovni sudija SAD (* 1755)
• 28. 7. - Édouard Mortier, maršal Francuske (* 1768)
• 23. 9. - Vincenzo Bellini, kompozitor (* 1801)
• 22. 10. - Ustim Karmaljuk, ukrajinski hajduk (* 1787)

• Istorija srpskog naroda, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
  • Peta knjiga prvi tom (V-1)
  • Peta knjiga drugi tom (V-2)